قاعده EXW یکی از 11 اینکوترمز بوده که در قوانین تجارت بین المللی جای گرفته است. این قانون نیز مانند قاعده CPT به وسیله شورای بین المللی تجارت تعریف شده است و براساس آن رابطه و مسئولیت های بین خریدار و فروشنده در شرایط خاص تعیین می گردد. قاعده EXW شامل استانداردهایی است که سبب شفافیت مذاکرات و مسئولیت های طرفین تجارت یا معامله خواهد شد. ما در این مقاله همه چیز را درباره قاعده EXW مورد بحث قرار می دهیم، پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

آشنایی با قاعده EXW در تجارت

قاعده EXW

قاعده EXW در واقع EX Works بوده و در تجارت های داخلی و خارجی متعدد مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس این قاعده، فروشنده یا تولید کننده کالا در محلی که اجناس تولید شده اند محموله را به خریدار تحویل می دهد. همانطور که می دانید در تجارت گسترده دنیای امروز بیشتر مراحل انتقال و جابجایی بار به صورت غیر مستقیم و بدون دخالت خریدار انجام می گیرد. به عبارت دیگر مسئولیت محموله پس از تحویل بار در مقصد به عهده خریدار است.

اما به موجب قاعده EXW زمانی که خریدار محموله را به صورت مستقیم از انبار یا کارخانه تولیدی تحویل می گیرد، فروشنده هیچ مسئولیت دیگری نداشته و تمامی هزینه ها باید توسط خریدار پرداخت گردد. همچنین در قاعده EXW تعیین شده است که پس از اینکه خریدار اقلام مد نظر را تحویل گرفت، علاوه بر مسئولیت حمل و نقل موظف است مسئولیت بارگیری در تریلی، انتقال از تریلی به هواپیما یا کشتی، هزینه های گمرکی صادرات و واردات، بارگیری اقلام در مقصد و… را عهده دار شود.

حتی اگر فروشنده بخواهد در هر مرحله به خریدار کمک کند و در این شرایط مشکل یا اختلالی در مراحل حمل و نقل ایجاد شود، تمام مسئولیت ها متوجه خریدار است. در قاعده EXW تعیین شده که فروشنده پیش از تحویل بار به مشتری باید بسته بندی محصولات را براساس استانداردهای مشخص شده انجام دهند و برای هر نوع محصول برچسب های لازم را نصب کند. در مواردی ممکن است در قرارداد ذکر شود که تحویل محموله در محلی غیر از انبار یا کارخانه تولیدی انجام گیرد. در این صورت فروشنده موظف است مطابق قرارداد محموله را در بندرگاه یا نزدیکترین محل به مشتری تحویل دهد.

فروشنده کالا باید حداکثر همکاری را برای اخذ مدارک و مجوزهای لازم خریدار داشته باشد. البته باید ذکر کنیم پرداخت هزینه های مربوط به دریافت مجوز توسط خریدار انجام می گیرد.

مسئولیت های خریدار در قاعده EXW

مسئولیت هایی که در قاعده EXW به خریدار محول شده است:

  1. در قاعده EXW بند بیع قرار داده شده است. بر اساس این بند خریدار باید پیش از تحویل کالا، بهای کالا را به طور کامل پرداخت نماید. مگر اینکه به صورت توافقی تصمیم به چند مرحله شدن پرداخت گرفته شده باشد. فروشنده نیز باید فاکتور کالا را به خریدار تحویل دهد تا بررسی و انطباق کالا با فاکتور انجام بگیرد.
  2. خریدار پس از بررسی کالا و انطباق آن با فاکتور با هزینه شخصی، هماهنگی های لازم برای بارگیری محموله از محل تحویل را انجام می دهد. طرفین از قبل برای محل تحویل بار توافق می کنند اما در صورتی که توافقی انجام نگیرد وظیفه فروشنده است که محلی را تعیین کند. همچنین لازم به ذکر است که فروشنده در رابطه با تحویل به موقع کالا تعهد دارد.
  3. پرداخت هزینه تحویل بار به بندر مبدا به عهده خریدار است.
  4. پرداخت هزینه های مجوز صادرات گمرکی که شامل عوارض، اسناد و تعرفه ها به عهده خریدار است.
  5. پرداخت هزینه حمل بار که براساس نوع کالا و از طریق زمینی، هوایی و دریایی انجام می گیرد به عهده خریدار است.
  6. در تجارت و معاملات بین المللی بیمه شدن کالا اهمیت زیادی دارد؛ چرا که احتمال وقوع هر اتفاق در مسیر حمل و نقل وجود داشته و می تواند خسارت هنگفتی به دنبال داشته باشد. در قرارداد قاعده EXW ذکر شده که فروشنده در قبال خریدار و همچنین خریدار در قبال فروشنده حقی برای درخواست بیمه نخواهد داشت. مسئولیت بیمه شدن محموله تماما به عهده خریدار بوده و فروشنده باید اطلاعات و راهنمایی های لازم برای بیمه کردن اقلام را در اختیار مشتری بگذارد.
  7. پرداخت هزینه هایی که برای واردات کالا به داخل کشور مبدا انجام می شود به عهده خریدار است.
  8. هر مرحله مانند شمارش، اندازه گیری وزن، بررسی کیفیت، هزینه ها توسط خریدار پرداخت می گردد. اما هزینه های مربوط به تایید اولیه کالا به عهده فروشنده است. همچنین نحوه بسته بندی اقلام مطابق استاندارد و با میل خریدار انجام می گیرد و فروشنده نسبت به آن موظف است.
  9. هزینه ترمینال
  10. تحویل به مقصد نهایی
  11. تخلیه بار در محل مد نظر

شرایط معامله به روش EXW

قاعده EXW

در معاملات بین المللی و حتی داخلی شرح وظایف طرفین قرارداد از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع هرچقدر در قاعده به جزئیات بیشتری اشاره شده باشد به همان اندازه از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری خواهد شد. تجارت بین الملل نیز قاعده EXW را به صورت شفاف بیان کرده است تا خریدار و فروشنده به خوبی از حدود اختیارات خود آگاه باشند. برحسب این قاعده وقتی فروشنده کالا را به خریدار تحویل داد از این مرحله به بعد مسئولیتی در قبال محموله ندارد. هماهنگی های لازم جهت بارگیری کالا در خودروهای باربری و نحوه بارگیری و چینش بار همگی تحت نظر و مسئولیت خریدار انجام می گیرد.

از جمله مواردی که در قاعده EXW ذکر شده است سپردن وظیفه تشریفات گمرکی به عهده خریدار است. صفر تا صد دریافت مجوز و تحویل مدارک تماما توسط خریدار انجام می گیرد.

اکنون شاید این سوال ایجاد شود که قاعده EXW چه سودی برای خریدار دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم، از آنجایی که خریدار به صورت مستقیم و بدون واسطه از فروشنده یا تولید کننده اصلی خرید می کند، در نهایت به سود بالایی خواهد رسید؛ به همین دلیل بسیاری از خریداران ترجیح می دهند سختی های حمل و نقل کالا و دریافت مجوزهای مختلف و… را تحمل کنند و پیرو قوانین قاعده EXW باشند.

نکات قابل توجه برای خریدار

هدف از تجارت و انجام معاملات بین المللی رسیدن به سود است. قاعده EXW نیز به همین دلیل به تصویب رسیده است. رعایت کردن چند نکته کمک می کند تا خریداران در معاملات خود متحمل خسارت نشوند و به سود حداکثری برسند. به طور مثال خریدار باید بسته بندی کالای مد نظر را به صورت دقیق و با جزئیات مد نظر داشته باشد و خودروی باربری را بر اساس تعداد و نوع محموله انتخاب کند.

در این مقاله سعی کردیم به نکاتی که در قاعده EXW ذکر شده بپردازیم. قاعده EXW همچون قاعده CPT از اصول مهم تجارت بین الملل است. به صورت کلی در قاعده EXW بیشتر مسئولیت ها از دوش فروشنده برداشته شده و به خریدار محول شده است. در صورتی که طرفین معامله بر سر قاعده EXW توافق کنند، خریدار موظف است محموله را در محل تعیین شده تحویل بگیرد و با مسئولیت خودش به مقصد برسد. در ظاهر این قاعده ریسک زیادی برای خریدار دارد اما از به دلیل سود دهی بالا مورد تایید بسیاری از خریداران است.

اشخاص حقیقی و حقوقی که به طور جدی و حرفه ای در زمینه تجارت و بازرگانی فعالیت می کنند و به نوعی سر و کار آن ها با معاملات بین المللی و واردات و صادرات کالاست، باید به خوبی با تمام اصطلاحات این حوزه آشنا باشند. یکی از مهم ترین مراحل واردات و صادرات، مرحله ترخیص بار از گمرک است. در این بخش اقدامات و فعالیت های متعددی صورت می گیرند و معمولا از اصطلاحات متعددی برای بررسی، ارزیابی، انبارداری و ترخیص بار از گمرک استفاده می شود. به همین جهت ما قصد داریم در این مطلب به صورت جامع، شما را با اصطلاحات گمرکی و بازرگانی پرکاربرد آشنا کنیم تا بتوانید در صورت لزوم از آن ها استفاده کنید.

Table of Contents

مهم ترین و کاربردی ترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

اصطلاحات گمرکی

در پروسه واردات و صادرات کالا به خصوص در مرحله ترخیص بار از گمرک، تاجران و بازرگانان با عبارات و اصطلاحات متعددی سر و کار خواهند داشت که به آن ها اصطلاحات گمرکی می گویند. آشنایی با معنا و مفهوم این اصطلاحات برای تسهیل روند کار در گمرک ضروری است.

چه صاحبین بار برای ترخیص محموله از گمرک به شکل مستقل وارد عمل شوند و چه نمایندگانی را استخدام کنند، در هر صورت باید با این مفاهیم و اصطلاحات آشنا باشند. به طور کلی آشنایی با اصطلاحات بازرگانی و گمرکی این امکان را فراهم می سازد تا مراحل کار با سرعت و کیفیت بهتری انجام شوند و در فرایندهای مختلف واردات و صادرات، مشکلی متوجه افراد نگردد. در ادامه لیست جامعی از مهم ترین و پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی را در اختیارتان قرار خواهیم داد.

1. تشریفات گمرکی

یکی از اصطلاحات گمرکی که در واحد گمرک بسیار مورد استفاده قرار می گیرد، تشریفات گمرکی است. صاحبین بار و نمایندگان آن ها باید به خوبی بدانند که منظور از تشریفات گمرکی چیست و چه کارهایی را شامل می شود؟ در تعریف کلی می توانیم بگوییم، تشریفات گمرکی به معنای کلیه فعالیت هایی است که وارد کنندگان یا نمایندگان آن ها باید برای ترخیص محموله از گمرک انجام دهند. از جمله این فعالیت ها می توانیم به احراز هویت، ارائه اظهار نامه گمرکی، تعهدات امنیتی، دریافت مجوزهای قانونی، بازرسی و ارزیابی گمرکی و ترخیص بار از گمرک اشاره کنیم.

2. بارنامه یا اسناد حمل

بارنامه یکی از پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی است که به وفور آن را در بخش گمرک خواهید شنید. بارنامه به سندی اشاره دارد که شرکت حمل و نقل آن را صادر کرده و در اختیار صاحب و مالک بار قرار می گیرد؛ این سند شامل اطلاعات مهمی در رابطه با محصول است. به نحوی که در واحد گمرک برای بازرسی محموله از آن استفاده می شود. از جمله اطلاعات درج شده در بارنامه می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

  • تعداد بسته های هر محموله
  • شماره ها، نمادها و علائم درج شده روی بسته بندی هر کالا
  • وزن خالص و ناخالص هر کالا
  • نوع کالا
  • مقدار کالا
  • اطلاعات فرستنده بار
  • اطلاعات مالی بار شامل هزینه های حمل و نقل، کمیسیون و…

صاحبین بار پس از دریافت بارنامه باید اطلاعات مندرج در آن را با مشخصات محموله تطبیق دهند تا از صحت و سلامت بار اطمینان حاصل کنند. همچنین در صورتی که اطلاعات موجود در بارنامه با مشخصات بار همخوانی نداشته باشد، از ترخیص آن در گمرک ممانعت به عمل خواهد آمد. بنابراین می توانیم بگوییم صدور بارنامه و درست بودن اطلاعات آن نقش بسیار مهمی در ترخیص بار از گمرک دارد.

3. حقوق و عوارض گمرکی

اصطلاحات گمرکی

حقوق و عوارض گمرکی (Customs duty) از دیگر اصطلاحات گمرکی است که به مجموعه هزینه های پرداختی در واحد گمرک اشاره دارد. هر کشوری یک سری قوانین و مقررات در خصوص تعرفه های گمرکی دارد که این قوانین را در قالب یک لیست در اختیار وارد کنندگان کالا قرار می دهد. افراد موظف هستند مطابق با این دستورالعمل ها و با توجه به شرایط محموله، مبالغی را تحت عنوان حقوق و عوارض گمرکی به واحدهای مربوطه پرداخت کنند. می توانیم بگوییم عوارض گمرکی به نوعی در گروه مالیات غیر مستقیم قرار می گیرد که از قاچاق کالا و فرارهای مالیاتی جلوگیری به عمل می آورد.

4. اظهار نامه گمرکی

اگر اصطلاح اظهار نامه گمرکی به گوشتان خورده باشد باید بدانید منظور سندی رسمی است که از آن برای شروع فرایندهای گمرکی استفاده می شود. صاحبین بار یا نمایندگان آن ها به کمک اظهارنامه گمرکی، محموله را به واحد گمرک معرفی می کنند و به این شکل پذیرش کالا در گمرک انجام می شود. بدون داشتن اظهارنامه گمرکی عملا فرایند گمرکی آغاز نمی گردد.

در گذشته اظهار کالا به گمرک به شکل دستی انجام می شد. اما امروزه این کار به صورت کاملا آنلاین صورت می گیرد. اظهارنامه گمرکی کلیه اطلاعات و مشخصات مربوط به کالا را در اختیار بازرسان گمرکی قرار می دهد تا بتوانند با اعتبار سنجی این اطلاعات، اجازه ادامه مراحل واردات یا صادرات را صادر کنند.

5. ترخیص کار گمرک

گاه برخی از تجار یا شرکت های وارد کننده به دلایلی همچون نداشتن زمان کافی، فعالیت های مربوط به ترخیص بار از گمرک را به عهده شخصی دیگر می گذارند. این فرد در واقع همان نماینده قانونی شرکت شناخته می شود که با داشتن وکالت نامه قانونی می تواند بدون نیاز به حضور صاحب بار، کلیه فعالیت های گمرکی را انجام داده و محموله را از گمرک ترخیص کند.

به این فرد در اصطلاحات گمرکی ترخیص کار گمرک یا Customs Broker گفته می شود. این فرد باید حتما از قبل، از واحد گمرک جمهوری اسلامی ایران، پروانه مخصوص به کارگزاری گمرکی را دریافت کرده باشد تا بتواند به صورت قانونی عملیات گمرکی را برعهده بگیرد.

6. شماره کوتاژ

اظهارنامه های گمرکی به صورت آنلاین در سیستم گمرک ثبت می شوند. برای ثبت هر اظهارنامه گمرکی نیز یک شماره اختصاصی در نظر گرفته شده که در اصطلاحات گمرکی به آن شماره کوتاژ یا سریال اظهارنامه گفته می شود. این شماره هشت رقمی کاملا یکتا و منحصر به فرد است و بعد از ثبت اظهار در سامانه EPL صادر می شود. مسئولین گمرکی برای پیگیری صفر تا صد مراحل ترخیص بار، بررسی مجوزها، بازرسی بار پس از خروج و پیگیری اعتراضات در کمیسیون گمرکی به این شناسه نیاز خواهند داشت.

7. پروانه سبز گمرکی

اصطلاحات گمرکی

پروانه سبز گمرکی یا برگه سبز، نیز یکی دیگر اصطلاحات گمرکی رایج و مهم است که در پروسه ترخیص بار حتما آن را خواهید شنید. می توانیم بگوییم یکی از مهم ترین اسناد و مدارک برای ترخیص بار از گمرک همین پروانه سبز گمرکی است و بدون آن، بار برای آزادسازی از واحد گمرک با مشکل جدی مواجه خواهد شد. در امر واردات و صادرات، برای هر محموله یک پروانه سبز گمرکی مجزا صادر می شود. افرادی که این برگه سبز را در اختیار دارند می توانند به راحتی بار خود را از گمرک ترخیص کنند. در واقع این مدرک نشان دهنده این است که بازرسی های لازم روی محموله انجام شده و برای ترخیص آن مشکل خاصی وجود ندارد.

8. قبض انبار گمرکی

از دیگر اصطلاحات گمرکی رایج، قبض انبار گمرکی است. این قبض به رسیدی اشاره دارد که انباردار گمرک پس از تحویل بار جهت نگهداری در انبار، آن را صادر می کند. قبض انبار در واقع حاوی اطلاعاتی است که نشان می دهد انباردار در چه زمان و تاریخی، چه نوع محموله ای با چه مشخصاتی را برای نگهداری در انبار تحویل گرفته است. از جمله اطلاعات مهمی که در قبض انبار گمرکی ثبت می شوند عبارتند از:

  • محل دقیق انبار
  • تاریخ صدور قبض انبار
  • نوع و شیوه انبار کردن بار
  • هزینه های مربوط به رسیدگی محموله در انبار
  • نوع و تعداد بسته بندی ها
  • نام شرکت حمل بار
  • مدت زمانی که قرار است محموله در انبار نگهداری شود.

قبض انبار گمرکی را معمولا به هر دو صورت دستی و سیستمی صادر می کنند.

9. کالای متروکه

همانطور که اشاره کردیم، برای هر محموله ای که قرار است در انبار گمرک ذخیره و نگهداری شود، یک قبض انبار صادر می گردد. یکی از اطلاعات موجود در قبض انبار نیز مدت زمانی است که قرار است محموله در انبار بماند. در صورتی که کالایی بیش از زمان مشخص شده در قبض، در انبار بماند ( طبق قوانین گمرکی 90 روز و در برخی موارد استثنا 60 روز) به این کالا، کالای متروکه می گویند. در واقع کالای متروکه یکی از اصطلاحات بازرگانی و گمرکی است که به معنای ترک شدن کالا توسط صاحب آن است. یعنی به هر دلیل صاحب کالا به سراغ کالاهای خود در اداره گمرک برای ترخیص نرفته و یا اگر مراجعه کرده، در ارائه اسناد یا مدارک لازم تاخیر داشته است. در این صورت بعد از مدت زمان خاصی کالاها، متروکه اعلام می شوند.

چهار ماه پس از تاریخ اولین قبضی که توسط انبار ترخیص صادر شده که این مدت زمان برای فرودگاه ها دو ماه است، اگر اقدامی برای ترخیص کالا صورت نگیرد، کالا متروکه می شود. چنانچه صاحب کالا عذر موجهی داشته باشد، می تواند با تنظیم درخواست و ارائه آن به اداره گمرک و ترخیص کالا، تقاضا کند که مدت مذکور دوباره چهار ماه تمدید شود.در صورتی که صاحبین بار برای ترخیص آن از گمرک اقدامات لازم را انجام ندهند، محموله در انبار گمرک توقیف شده و در نهایت نیز به تصرف گمرک در خواهد آمد.

10. دموراژ و دیسپچ

دموراژ و دیسپچ هم دو مورد دیگر از اصطلاحات بازرگانی هستند که اگر بازرگان بخواهد کالای خود را به خارج از کشور صادر کند و یا دستگاهی را از کشورهای خارجی وارد کشور کند، باید برای انجام مراحل ترخیص کالا و همچنین انتقال آن ها یک یا چند کانتینر برای خود اجاره کند. شرکت هایی که مسئولیت حمل و نقل بین المللی را برعهده دارند، معمولا به وسیله کشتی کالاهای مختلف را جابجا می کنند.

این شرکت ها کانتینر ها را در یک بازه معین به بازرگانان و مالکین بار اجاره می دهند. در صورتی که شما در بازه زمانی معین کانتینر را به شرکت حمل و نقل بار تحویل ندهید، باید مبلغی را به عنوان جریمه به شرکت بپردازید که به آن دموراژ می گویند. اگر هم کانتینر را زودتر از موعد قرارداد به شرکت حمل و نقل تحویل دهید، به آن دیسپچ می گویند. در دیسپچ برعکس دموراژ، شما در قبال زودتر تحویل دادن کانتینر، مبلغی به عنوان پاداش از طرف شرکت دریافت خواهید کرد. میزان پاداش و جریمه هر دو از قبل در قرارداد ذکر می شود.

11. ترخیصیه

یکی دیگر از اصطلاحات گمرکی و اسناد مهمی که برای ترخیص بار از گمرک ضروری است، ترخیصیه می باشد. به موجب این سند، صاحب بار یا نماینده قانونی او می توانند محموله را از واحد گمرک آزاد کرده و تشریفات گمرکی را انجام دهند. با صدور ترخیصیه، شرکت حمل بار به واحد گمرک اعلام می دارد که با صاحب بار به طور کامل تسویه نموده است.

ترخیصیه همچنین به این معناست که صاحب بار کلیه هزینه ها و کارمزدهای شرکت حمل و نقل را به نمایندگان آن در کشور مقصد پرداخت کرده و در این مورد هیچ بدهی به کسی ندارد. از جمله اطلاعات مهمی که در ترخیصیه به ثبت می رسند عبارتند از:

  • اطلاعات و مشخصات صاحب بار یا گیرنده
  • شماره بارنامه
  • تاریخ صدور بارنامه
  • نوع بسته بندی
  • تعداد بسته بندی
  • شرح کامل کالا
  • وزن خالص بار
  • اطلاعات مربوط به شرکت حمل و نقل
  • نوع وسیله حمل و نقل
  • فهرست کاملی از بار

12. سیاهه تجاری

سیاهه تجاری یا فاکتور فروش، توسط شرکت فروشنده صادر می شود. شرکت فروشنده این فاکتور را برای محموله و به نام شرکت خریدار صادر می کند. از جمله اطلاعات موجود در سیاهه تجاری عبارتند از:

  • مشخصات شرکت فروشنده
  • مشخصات شرکت خریدار
  • مشخصات کالا (تعداد بسته یا محموله و…)
  • وزن خالص و ناخالص کالا
  • قیمت کالا
  • شرایط پرداخت هزینه ها
  • شیوه پرداخت هزینه ها
  • شماره پیش فاکتور

13. سود بازرگانی

سود بازرگانی هزینه ای مجزا از حقوق و عوارض گمرکی است. این هزینه را صاحبین کالا باید پیش از ترخیص محموله از گمرک پرداخت کنند. سود بازرگانی هر ساله تغییراتی دارد و مصوبه های جدیدی برای آن اعلام می شود. مسئولین گمرکی نیز وظیفه دارند این مبلغ را از صاحبین بار دریافت کنند. از عواملی که در تعیین سود بازرگانی نقش دارند می توانیم به مواردی همچون؛ وزن کالا، تعداد کالا و حجم کالا اشاره کنیم. در این بین بیشترین عاملی که روی سود بازرگانی تاثیرگذار است، وزن محموله می باشد.

14. پکینگ لیست

پکینگ لیست

نام دیگر پکینگ لیست، لیست عدل بندی است که جزئیات بسته بندی کالا در آن درج شده است. صدور پکینگ لیست نیز بر عهده شرکت فروشنده است. از جمله اطلاعات درج شده در این لیست عبارتنداز:

  • نوع بسته بندی
  • تعداد بسته ها
  • ابعاد بسته ها
  • وزن خالص و ناخالص بسته ها
  • مشخصات شرکت فروشنده
  • مشخصات شرکت خریدار
  • شماره فاکتور
  • تاریخ صدور فاکتور
  • تاریخ صدور قرارداد
  • شرح کالا
  • نحوه پرداخت
  • مشخصات کشور مبدا
  • مشخصات محل بارگیری

15. پروفرما

پروفرما که اسامی دیگر آن اینویس و پیش فاکتور هستند، از اولین و مهم ترین اسنادی است که در تجارت بین الملل مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع شرکت های فروشنده و خریدار در شروع معاملات تجاری خود موظف به صدور پروفرما هستند. از سری اطلاعات مهمی که در پروفرما به ثبت می رسند عبارتند از:

  • مشخصات کامل فروشنده
  • مشخصات کامل خریدار
  • کشور مبدا کالا
  • زمان تحویل کالا به خریدار
  • شرایط و شیوه پرداخت
  • نوع کالا
  • تعداد کالا
  • قیمت هر کالا
  • قیمت و ارزش کل محموله
  • مشخصات کشور مقصد
  • ابعاد کالا
  • وزن خالص و ناخالص کالا

16. مانیفست

یکی دیگر از رایج ترین اصطلاحات گمرکی، اصطلاح مانیفست است. البته به دلیل برخی شباهت ها برخی افراد مانیفست را همان بارنامه می دانند. در حالی که این دو کاملا دو سند مجزا و متفاوت هستند. مانیفست به این اشاره دارد که مجموع محموله ها با چه نوع وسیله نقلیه ای جابه‌جا می شوند و اصولا هیچ کاری به اینکه محموله متعلق به چه شخص یا شرکتی است ندارد. از جمله اطلاعات مندرج در مانیفست عبارتند از:

  • مشخصات محموله
  • مشخصات مسافران و خدمه وسایل نقلیه که می توانند انواع کشتی، قطار، هواپیما و… باشند.
  • مدارک شناسایی وسایل حمل و نقل
  • مشخصات مسیر حمل و نقل
  • و …

17. ترانشیپ

گاه به دلایلی همچون وجود محدودیت قانونی در کشورها و یا محدودیت های حمل و نقل، امکان اینکه محموله به صورت مستقیم از مبدا به مقصد ارسال شود وجود ندارد. همچنین در برخی مواقع شرکت های مورد معامله ترجیح می دهند برای کاهش هزینه ها از مسیرهای دیگری برای تحویل بار استفاده کنند. در نتیجه این اتفاق، محموله موردنظر پس از خروج از کشور مبدا، ابتدا وارد یک مقصد میانی شده و پس از آن به مقصد نهایی ارسال می گردد. در چنین شرایطی که بار برای تحویل به گیرنده دو مقصد را می پیماید، از واژه ترانشیپ استفاده می کنند.

18. کارنه تیر

کارنه تیر مربوط به حمل و نقل زمینی است که البته گاه در مراحل ترخیص بار از گمرک نیز ممکن است آن را بشنوید. در صورتی که نیاز باشد محموله در مسیر ارسال به مقصد از دیگر کشورها نیز عبور کند، کارنه تیر باعث می شود تا امور و تشریفات گمرکی میان کشورهای مبدا و مقصد از بین برود. این عمل پروسه تجارت و حمل کالا را سرعت می بخشد و از انجام امور اضافی ممانعت به عمل می آورد. بدین صورت محموله با سرعت بیشتری به مقصد رسیده و در بین راه برای بازرسی و دیگر امور متوقف نمی گردد.

19. بیجک گمرکی

بیجک گمرکی

یکی دیگر از اصطلاحات رایج گمرکی و بازرگانی بیجک است. بیجک گمرکی نیز سند مهمی برای ترخیص بار از گمرک می باشد. صاحبین بار یا نمایندگان آن ها به هنگام خروج محموله از انبار یا ترخیص آن از گمرک باید حتما آن را در کنار دیگر مدارک ترخیص به مسئولین مربوطه ارائه کنند. از مهم ترین دلایل صدور بیجک گمرکی پیگیری بهتر محموله و جلوگیری از قاچاق کالاست. اطلاعات مختلفی در بیجک به ثبت می رسند که چند مورد از آن ها به شرح زیر هستند:

  • تاریخ صدور بیجک
  • اطلاعات مربوط به گمرک مبدا
  • اطلاعات مربوط به گمرک مقصد
  • مشخصات حمل کننده کالا
  • شماره سریال پروانه به همراه یک بارکد اختصاصی

مسئولین گمرکی می توانند با اسکن کردن بارکدی که روی بیجک درج شده، به اطلاعات دقیق تر و جامع تری در مورد محموله دست پیدا می کنند.

20. عملیات استریپ در گمرک

استریپ جزئی از مراحل ترخیص کالا از گمرک است که در آن کالای مورد نظر، بعد از این که به محل بارگیری رسید، آن را به کامیون یا تریلی های حمل بار انتقال می دهند که در واقع همان عملیات تخلیه است. هنگام انجام این عملیات، باید صاحب کالا یا نماینده قانونی آن، لیست جابجایی را به همراه داشته و در آن محل حضور پیدا کند. عملیات تخلیه معمولا از طریق کارگران و لیفتراک ها صورت می گیرد. عمل استافینگ یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی و دقیقا برعکس عملیات استریپ است که در این فرآیند کالاها از کامیون به داخل کانتینرها انتقال پیدا می کنند.

21. WCO

WCO مخفف سازمان جهانی گمرک است. این سازمان، یک سازمان بین المللی است که محل اصلی آن در شهر بروکسل در کشور بلژیک است. WCO در قرن بیستم پس از افزایش چشمگیر تجارت بین المللی، به منظور ایجاد مقررات گمرکی ساده و همچنین انجام هماهنگی های لازم ایجاد شده است.

22. بیمه حمل و نقل

بیمه نامه سندی است که در آن بین شرکت های حمل و نقل کالا و متقاضی ارسال کالا، قراردادی تنظیم می شود. در این قرارداد رسمی، شرکت های بیمه کننده تعهد می دهند که در ازای دریافت مبلغی تحت عنوان حق بیمه باربری از سوی بیمه شوندگان، اگر خسارتی به اموال و کالاها و همچنین افراد ثالث وارد شد، ضررهای به بار آمده توسط شرکت جبران شود.

بیمه نامه از اصطلاحات مهم بازرگانی

23. تامین کننده کالا یا خدمات

زمانی که یک شخص خریدار به صورت مداوم از شخصی دیگر، خدمات و یا کالایی را خریداری می کند، این شخص تامین کننده سرویس و خدمات به یک Supplier برای مشتری خود تبدیل می شود. این شخص می تواند نقش بسیار موثری در موفقیت خریدار خود ایفا کند.

24. وزن قانونی

وزن قانونی یکی از اصطلاحات بازرگانی است که طبق قانون برای مقاصد معینی تعیین می شود. در قانون گمرک، این وزن را با عبارت وزن ناخالص منهای وزن تقریبی می شناسند. وزن ناخالص، وزن کالا با ظرف است که برای شرکت های حمل و نقل، این وزن بسیار مهم است. وزن تقریبی هم وزن ظروفی است که از طرف قانون گمرک از قبل تعیین شده است.

25. اعلامیه ارز

اعلامیه ارز سندی است که بانک می تواند مبلغ ارز انتقال یافته برای خرید کالا و ارز ریالی و همچنین تاریخ گشایش اعتبار آن را نشان دهد.

26. تعهد ترانزیت

تعهد ترانزیت هم یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی است که به عنوان سندی شناخته می شود که توسط گمرک تنظیم می شود. به موجب این سند اجازه داده می شود که کالاها به طور ترانزیت گمرکی و بدون پیش پرداخت حقوق و عوارض ورودی حمل شوند. این سند حاوی کلیه مشخصات و اطلاعات لازم برای تعیین حقوق و عوارض ورودی در مورد متقاضی و یک تعهد تعیین و تضمین شده مبنی بر ارائه کالا با مهر و موم گمرکی و دست نخورده به دفتر گمرکی مقصد است.

27. کالای ضبطی در گمرک

ضبط کالا در گمرک در مواقعی پیش می آید که کالا ممنوع الورود و یا غیر مجاز باشد اما با نام و مشخصات صحیح اظهار شده باشد. در این زمان گمرک به مدت سه ماه به صاحب کالا فرصت می دهد که کالا را از کشور اعاده کند. اگر صاحب کالا هیچ اقدامی انجام ندهد، در این صورت بعد از گذشت سه ماه مذکور، کالا را اصطلاحا ضبط می کنند. بعد از ضبط کالا، به صاحب کالا دو ماه وقت داده می شود که اگر شکایتی دارد به دادگاه شهرستان آن را تسلیم کند. در غیر این صورت بعد از انقضای دوماه مذکور، ضبطی کالا قطع می شود و به مالکیت دولت در می آید.

28. نظارت گمرکی

هر اقدامی که برای تضمین اجرای قوانین و مقرراتی که گمرک مسئول اجرای آن ها است به عمل آید به آن نظارت گمرکی می گویند.

کالای متروکه

29. اینکوترمز

به مجموعه مقررات و شرایط تجارت بین المللی، اینکوترمز گفته می شود که هر تاجری باید برای بقای تجارت بین المللی خود، به آنها پایبند باشد.

30. گواهی مبدا

گواهی ای بین المللی که توسط اتاق بازرگانی بین الملل ارائه شده و کشور صادرکننده کالا آن را صادرمی کند. اطلاعاتی نظیر مشخصات صادرکننده (فروشنده)، واردکننده (خریدار)، مشخصات کالا نظیر وزن، نوع و تعداد کالا در آن درج می شود.

31. گواهی بازرسی کالا

این گواهی توسط شرکتی که مورد تاًیید خریدار می باشد صادر می گردد. معمولا خریدار به دلیل عدم حضور در مبدا از این نوع شرکت ها کمک می گیرد. وظیفه این شرکت ها اینست که کالای مورد نظر را از نظر تعداد، کیفیت و همه جوانب مورد بازرسی قرار دهند.

32. کابوتاژ

به معنای حمل کالا از یک نقطه از کشور به نقطه ی دیگر آن به واسطه استفاده از راه های کشور همسایه است. به عنوان مثال حمل بار دریایی از شرق کشور امریکا به غرب آن توسط کشتی و از طریق کانال پاناما.

20. دیگر اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

از دیگر اصطلاحات گمرکی و بازرگانی که می توانید در مورد آن ها به تحقیق بپردازید عبارتند از:

  • اظهارنامه مبدا
  • بیمه نامه
  • پروانه تردد
  • پروانه صادراتی
  • راهنامه هوایی و زمینی
  • استریپ
  • ارزش گمرکی کالا
  • صادرات قطعی
  • پته گمرکی
  • کالای مرجوعی در گمرک
  • و غیره

یکی از موارد مهم در زمینه معاملات اقتصادی اشخاص مقیم یک کشور با خارج، تراز پرداخت است که به نوعی، سند ثبت شده ای از انجام معاملات و مبادلات افراد حقیقی و حقوقی می باشد. بسیاری از مقامات دولتی، با بررسی تراز های پرداخت، وضعیت اقتصادی کشور را در زمینه انجام فعالیت های اقتصادی داخلی و خارجی مورد ارزیابی قرار داده و تحلیل و بررسی می کنند. در این مطلب، شما را با مفهوم تراز پرداخت، انواع آن و برخی نکات مهم در آن زمینه آشنا می کنیم.

تراز پرداخت چیست؟

تراز پرداخت

همان طور که گفته شد، تراز پرداخت روشی است که کشور ها، به منظور نظارت بر تراکنشات پولی بین المللی در دوره ای خاص استفاده کرده که اغلب، هر سه ماه و هر سال تقویمی محاسبه خواهد شد. در این تراز، تمامی معاملات انجام شده مانند واردات کالا از چین، کره، روسیه و دیگر کشور ها، به وسیله بخش خصوصی و دولتی، برای تعیین مقدار پول در داخل و یا خارج از کشور محاسبه شده که هر کشوری در صورت دریافت پول، اعتبار کسب کرده و اگر پولی پرداخت کرده باشد، به عنوان بدهکار محسوب خواهد شد. به طور کلی، تراز پرداخت باید صفر بوده و تمامی دارایی ها و بدهی ها، دارای تعادل باشند. هر چند در عمل، این گونه نبوده و برخی از کشور ها، دارای کسری یا مازاد در تراز پرداخت هستند.

مراحل محاسبه تراز پرداخت

به طور کلی، مراحل محاسبه تراز پرداخت، به شرح زیر است:

  1. لازم است ابتدا، مانده حساب جاری که شامل اعتبارات و بدهی های تجارت کالا های مختلف است، مشخص شود.
  2. در مرحله بعد، حساب سرمایه که همان واگذاری یا تحصیل دارایی های غیر مالی مانند زمین یا سایر دارایی های فیزیکی است، تعیین شود.
  3. در این مرحله، مانده حساب مالی مشخص شده که همان ورودی و خروجی پول بین المللی مربوط به سرمایه گذاری است.
  4. در مرحله آخر نیز، فرمول محاسبه تراز پرداخت با اضافه کردن مانده حساب جاری، مانده حساب سرمایه، مانده حساب مالی، معین خواهد شد.

اهمیت تراز پرداخت

وجود داده های تراز پرداخت، برای بسیاری از کاربران و مدیران مهم و ضروری بوده و بسیاری از سرمایه گذاران، سیاست گذاران دولت، بانک مرکزی، تجار و غیره، از این تراز برای تصمیمات مهمی استفاده می کنند. بسیاری از داده های موجود در تراز پرداخت، متاثر از برخی متغیر های کلان اقتصادی مانند نرخ ارز، سطح قیمت، نرخ بهره، اشتغال و تولید ناخالص داخلی می باشند. تمامی سیاست های پولی و مالی به صورتی شکل می گیرند، که به اهداف خاصی دست پیدا کرده و تاثیر فراوانی بر تراز پرداخت ها بگذارند. همچنین، بسیاری از کسب و کار ها نیز، برای انجام تجزیه و تحلیل پتانسیل بازار کشور در کوتاه مدت، از تراز پرداخت استفاده می کنند. لازم است بدانید، احتمال واردات در یک کشور با کسری زیاد، به میزان کشوری با مازاد زیاد نبوده و دولت ممکن است برخی سیاست های محدودیت تجاری، مانند سهمیه بندی یا تعرفه ها را، برای آن ها اعمال و اجرا کند.

انواع تراز پرداخت

تراز پرداخت

به طور کلی، تراز پرداخت به سه دسته تقسیم می شود که هر کدام، دارای زیر مجموعه های مختلفی بوده و نوع متفاوتی از تراکنش های پولی بین المللی را به خود اختصاص داد اند. در ادامه، به بررسی هر کدام از انواع مختلف تراز پرداخت می پردازیم:

1. حساب جاری

یکی از انواع تراز پرداخت ها حساب جاری می باشد که از آن، برای علامت گذاری ورودی و خروجی کالا ها و خدمات به یک کشور استفاده می شود. همچنین، سود به دست آمده از بسیاری از سرمایه گذاری ها، چه به صورت دولتی و چه خصوصی، به حساب جاری وارد خواهد شد. حساب جاری، شامل اعتبارات و بدهی های تجارت کالا مانند مواد خام و کالا های ساخته شده که خریداری یا فروخته و واگذار می شوند، همچنین خدمات دریافت های گردشگری، حمل و نقل، هزینه های مهندسی، خدمات تجاری، حق اختراع، حق چاپ و غیره می باشد. علاوه بر این، بسیاری از دریافتی ها از طریق دارایی های درآمد زا مانند سهام نیز، در حساب جاری ثبت خواهد شد. آخرین قسمت حساب جاری، نقل و انتقالات یک طرفه بوده که اعتباراتی هستند که اغلب حواله های کارگری می باشند. این حواله ها، حقوق بازگردانده شده به کشور اصلی یک تبعه کار در خارج از کشور و یا کمک های خارجی است که مستقیما دریافت خواهد شد.

2. حساب سرمایه

نوع دیگری از تراز پرداخت، حساب سرمایه است که تمامی نقل و انتقالات سرمایه بین المللی در آن ثبت خواهد شد. این نقل و انتقالات، شامل تحصیل یا واگذاری دارایی های غیر مالی مانند زمین و دارایی های تولید نشده مانند مواد معدنی که برای استخراج الماس استفاده می شود، می باشند. همچنین، حساب سرمایه به تمامی جریان های پولی حاصل از بخشودگی بدهی، انتقال کالا و دارایی های مالی از طریق مهاجران خروجی یا ورودی به کشور، انتقال مالکیت بر دارایی های ثابت، انتقال وجوه دریافتی برای فروش یا تحصیل دارایی های ثابت، مالیات هدیه و ارث، عوارض فوت و خسارات بیمه نشده به دارایی های ثابت نیز گفته می شود.

3. حساب مالی

یکی دیگر از انواع تراز پرداخت، حساب مالی است که در آن، جریان های پولی بین المللی مربوط به سرمایه گذاری در تجارت، املاک و مستغلات، اوراق قرضه و سهام ثبت شده و علاوه بر آن، تمامی دارایی های دولتی مانند ذخایر جهانی، طلا، حق برداشت ویژه، دارایی های خصوصی در خارج از کشور، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، دارایی های متعلق به اتباع خارجی چه به صورت خصوصی و چه رسمی، در حساب مالی ثبت خواهند شد.

مفهوم قانون تعادل در تراز پرداخت

تراز پرداخت

یکی از قوانین مهم در تراز پرداخت، قانون تعادل بوده که در آن لازم است، حساب جاری در مقابل مجموع حساب های سرمایه و مالی دارای تعادل باشد. هر چند وجود برخی عوامل، مانند نوسانات ارز و تغییر در ارزش پول، به این ناهماهنگی و عدم تعادل دامن خواهد زد. در صورتی که کشوری، دارایی ثابت خارج از کشور داشته باشد، این مبلغ، به عنوان خروجی حساب سرمایه مشخص شده و فروش آن دارایی، به عنوان جریان ورودی حساب جاری محسوب شده و در نهایت، کسری حساب جاری تامین خواهد شد. وقتی کشوری کسر حساب جاری داشته باشد، کشور از دارایی های سرمایه ای برای کالا ها و خدمات بیشتر چشم پوشی کرده و در صورتی که کشوری برای تامین کسری خود اقدام به دریافت وام کند، این موضوع به عنوان جریان ورودی سرمایه، در تراز پرداخت ثبت خواهد شد.

اهمیت آزاد سازی حساب ها در تراز پرداخت

به دلیل افزایش مبادلات مالی و تجارت جهانی در اواخر قرن بیستم، آزاد سازی اقتصاد کلان و تراز پرداخت در بسیاری از کشور های در حال توسعه آغاز شد. همچنین، با ظهور رونق اقتصادی در بازار های جدید، از بسیاری از کشور های درحال توسعه خواسته شد، تا محدودیت های مبادلات سرمایه و حساب ها را آزاد کرده تا در نهایت، جریان های ورودی از این سرمایه استفاده نمایند. هر چند برخی از اقتصاددانان بر این باور بودند که، آزاد سازی حساب ها و رفع محدودیت ها در تراز پرداخت، منجر به بحران های مالی در برخی از کشور های نوظهور خواهد شد. بسیاری از این کشور ها، دارای سیاست های کلان اقتصادی محدود کننده ای بودند که به موجب آن، از مالکیت خارجی بر دارایی های مالی و غیر مالی جلوگیری می شد.

 با انجام آزاد سازی حساب ها در تراز پرداخت، بسیاری از بازار های سرمایه در زمینه واردات و صادرات کالا، رشد کردند و علاوه بر ایجاد بازاری شفاف تر و پیچیده تر برای سرمایه گذاران، سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز به وجود آمد. به طور مثال، سرمایه گذاری در یک نیروگاه جدید، کشور را با فناوری های نوین و کارآمد آشنا کرده و در نتیجه، تولید ناخالص داخلی کشور با حجم بیشتر افزایش خواهد یافت. همچنین، آزاد سازی حساب ها در تراز پرداخت، به دلیل اجازه دادن به تنوع بیشتر در بازار های مختلف، ریسک کمتری نیز دارد.

بروز هر تخلف و مشکلی در گمرک، می تواند باعث شود روند ترخیص کالا به مشکل بخورد. این تخلفات گمرکی می توانند باعث دردسر و جریمه هایی برای مالک کالا شوند. پس اگر در حوزه واردات و صادرات ورود کرده اید، بهتر است با مفهوم کسر تخلیه آشنا شوید. بنابراین در ادامه به طور مفصل به مفهوم کسر تخلیه، نحوه جلوگیری از آن و نحوه حل این مشکل می پردازیم، پس با ما همراه باشید.

کسر تخلیه (اختلاف کمبود) چیست؟

کسر تخلیه

طبق قوانین گمرک، باید وزن و مقدار کالای وارداتی، با مقداری که در اسناد گمرکی ثبت شده است برابر باشد. در صورت برابر نبودن وزن و مقدار بار، کسر تخلیه رخ می دهد. کسر تخلیه یا اختلاف کمبود به حالتی گفته می شود که کالای وارداتی نسبت با آن چیزی که در اسناد گمرکی مثل بارنامه، فهرست کل بار و اظهار نامه گمرکی قید شده، کمتر باشد. مثلا اگر بخواهید 500 عدد کالا را از گمرک خارج کنید، اما در اسناد گمرکی 550 عدد کالا ثبت شده باشد، 50 عدد کسر تخلیه دارید.

کسر تخلیه به چند دلیل می تواند رخ دهد:

  • عوامل فنی: مواردی مثل خرابی باسکول یا خراب شدن بسته بندی کالاها.
  • عوامل انسانی: ممکن است اطلاعات غلط توسط عامل انسانی درج شده باشد.
  • عوامل قانونی: تفاوت قوانین گمرکی در دو کشور می تواند عامل بروز مشکل گردد.

بناراین ملاک تفاوت وزن در گمرک، کسر تخلیه بالای 3 درصد است. یعنی اگر تفاوت وزن بار در گمرک و وزن ثبت شده در اسناد گمرکی کمتر از 3 درصد باشد، از این مقدار تفاوت صرفه نظر می شود. اما اگر بیش از 3 درصد باشد، این اختلاف خطا محسوب شده و صاحب بار باید جریمه شود. اگر مقدار تفاوت وزنی بیشتر از مقدار اندازه گیری شده اولیه باشد، صاحب بار باید به گمرک جریمه پرداخت کند.

اما اگر وزن بار باسکول از وزن اظهار شده کمتر باشد، باید به میزان ارز نیمایی که به صورت اضافه دریافت شده است دلار آزاد خریداری شده و به بانک مرکزی ارائه شود. با توجه به تفاوت قیمت زیاد ارز نیمایی و ارز آزاد، این کار باعث کاهش حاشیه سود صاحب بار می گردد. حال در صورتی که مدارک و اسناد ثابت کند که کسر تخلیه به صورت عمدی رخ داده است، عواقبی شامل حال فرد خطاکار خواهد بود. این عواقب شامل جریمه گمرکی، ابطال بیمه و مشکلات قانونی است. اما اگر ثابت شود که کسر جریمه به دلایلی مثل وزن کردن اشتباه یا جذب رطوبت بوده، صاحب بار جریمه نمی شود.

کسر تخلیه از دیدگاه بانک

وقتی ورود محموله ای توسط سیستم بانکی ثبت می شود، باید روش پرداختش نیز مشخص گردد. قبل از تحریم های اقتصادی در ایران از LC اعتبارات اسنادی برای واردات کالا استفاده می شد. در این روش تعهدی از طرف بانک به خریدار و فروشنده داده می شد. بنابراین اگر خریدار نمی توانست تمام مبلغ بار را پرداخت کند، بانک باقیمانده یا تمام هزینه بار را پرداخت می کرد. در این روش، بانک به صورت تعهدی، خودش را صاحب کالای خریداری شده می داند. بنابراین تا زمانی که مشتری با بانک تسویه نکند، مالکیت بار در اختیار بانک است.

اما اخیرا ثبت سفارش از طریق سامانه جامع تجارت صورت می گیرد. در این سامانه علاوه بر بانک، اتصال گمرک نیز برقرار است. در سامانه جامع تجارت، بانک علاوه بر تامین مالی، قراردادها را نیز بررسی می کند. بانک بعد از بررسی اسناد، ارز مورد نیاز تجار را به آن ها تخصیص می دهد و به اظهارکننده کالا کد رهگیری برای ترخیص کالا ارائه می دهد. با ثبت هر اطلاعاتی در رابطه با کالا در سیستم ثبت سفارش به عنوان اظهارکننده، این اطلاعات وارد سیستم بانکی نیز خواهند شد. چرا که بانک باید در این مرحله به تخصیص و تأمین ارز پرداخته و به اظهارکننده به منظور ترخیص کالا، کد رهگیری ارائه دهد.

همچنین بانک در این مرحله باید تمام اطلاعات و اسناد را مورد بررسی قرار دهد. بانک به عنوان نماینده دولت، ارز نیمایی به تجار تخصیص می دهد. بنابراین باید اسناد را با دقت بررسی کند تا کسر تخلیه صورت نگیرد. بانک برای جلوگیری و رفع کسر تخلیه وظیفه دارد که به خوبی در مورد نحوه تأمین ارز و همچنین میزان کالای وارد شده در ازای آن ارز، بررسی های لازم را انجام دهد.

در صورتی که از نظر گمرک کسر تخلیه صورت گرفته باشد، صاحب محموله باید برای رفع تعهد و رفع کسر تخلیه اقدام نموده و به میزان کسر تخلیه مبلغ معادل ارز دریافت شده را به بانک مرکزی پرداخت کند. ممکن است گاهی در صورت اعلام شدن کسر تخلیه از گمرک صاحب محموله مدعی شود که این مشکل از درج کردن نادرست اطلاعات در اظهارنامه گمرکی ناشی شده است؛ در این شرایط پس از مکاتبه های لازم بانک با گمرک، موضوع به خوبی و در نهایت دقت بررسی خواهد شد.

یکی دیگر از موضوعات مهم در حوزه کسر تخلیه در گمرک و رفع کسر تخلیه، مساله مدت زمان تعهد به بانک است. تاجر یا اظهار کننده از زمانی که تامین ارز صورت گرفته است، به مدت سه ماه فرصت دارد تا نسبت به رفع تعهد اقدام کرده و هزینه ها را پرداخت کند. البته این زمان با توجه به شرایط، ممکن است تمدید شود. اگر در بازه تعیین شده، اظهار کننده اقدامی برای رفع تعهد بانک انجام ندهد، بانک پرونده را به تعزیرات حکومتی ارجاع می دهد و در نتیجه صاحب کالا در سیستم بانکی سابقه منفی و قرمز می خورد.

چگونه از وقوع کسر تخلیه جلوگیری کنیم؟

کسر تخلیه

برای جلوگیری از وقوع مشکل کسر تخلیه، حتما باید با تامین کننده های معتبر و حرفه ای همکاری کنید. تامین کننده معتبر، بیمه کردن بار، همکاری با شرکت حمل قابل اطمینان و تهیه مدارک گمرکی دقیق باعث جلوگیری از این مشکل می شود. دقت داشته باشید که تمام اسنادی که از سوی فروشنده به صاحب کالا ارائه می شوند درست باشند. از فروشنده بخواهید پکینگ لیست را بررسی کند تا اطلاعات دقیقی از حجم و وزن بار در اختیارتان بگذارد.

در این شرایط اگر وزن بار با وزن ثبت شده در سامانه متفاوت باشد، صاحب بار این امکان را دارد که سفارشش را بر اساس وزن نهایی در سامانه تصحیح کند. در صورتی که در زمینه قرارداد بستن و پیگیری امور تجاری تجربه بالایی ندارید، بهتر است کار را به یک ترخیص کار حرفه ای بسپارید. شرکت های بازرگانی با توجه به تجربه بالایی که در زمینه ترخیص کاری و سایر امور تجاری دارند، می توانند مدیریت واردات کالای شما را بر عهده بگیرند تا مشکلاتی مثل کسر تخلیه گریبان گیر شما نشود.

چگونه مشکل کسر تخلیه را حل کنیم؟

کسر تخلیه مساله ای است که می تواند برای صاحب کالا، مشکلات جدی ایجاد کند. این مساله باعث می شود که اعتبار تاجر در سیستم بانکی و گمرک کم شود. همچنین کسر تخلیه باعث می شود که سود و درآمد تاجر از واردات کالا کاهش پیدا کند. راهکار مهم برای رفع مشکل، ثبت شکایت از تامین کننده یا شرکت بازرگانی است. شما باید از فروشنده بخواهید که علت کسر تخلیه را توضیح داده و خسارات شما را جبران کند.

در صورت وجود کسر تخلیه، باید از ضمانت ها یا بیمه هایی که برای کالا در نظر گرفته اید، استفاده کنید. با مراجعه به شرکت بیمه، از آن ها درخواست کنید که کسر تخلیه در گمرک را پوشش دهند و خسارت شما را جبران کنند. در برخی مواقع در صورتی که ثابت کنید کسر تخلیه عمدی نبوده است، پرداخت جریمه منتفی شده و سابقه منفی برایتان درج نمی شود.

قاعده CPT نیز مانند قاعده EXW یکی از اینکوترمزهای بین المللی حمل و نقل است که در سراسر دنیا کاربرد دارد. در این قاعده فروشنده کالا وظیفه دارد امور مربوط به کالا را تا مرحله حمل و نقل بر عهده بگیرد. این قاعده باعث کمتر شدن نقش خریدار شده و کار را برای خریدار راحت تر می کند. در ادامه این مقاله بیشتر در خصوص قاعده CPT، وظایف و مزایا و معایب آن برای خریدار و فروشنده توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.

قاعده CPT چیست؟

قاعده CPT

Incoterms یا شرایط و قواعد تجارت بین المللی، مجموعه ای از قوانین و الزامات است که توسط کمیسیون بین المللی تجارت ساخته شده و برای تعیین حقوق و وظایف خریدار و فروشنده در قراردادهای خرید و فروش بین المللی، مورد استفاده قرار می گیرد. قوائد اینکوترمز باعث می شوند تا پروسه تجارت بین المللی با نظم و روالی مشخص و دقیق طی شود. یکی از این قواعد، CPT است.

CPT مخفف عبارت “Carriage Paid To” می باشد. در این قاعده، فروشنده مسئولیت انتقال کالا از محل مبدأ به محل مقصد را برعهده می گیرد و هزینه حمل و نقل کالا را می پردازد. اما، بعد از تحویل کالا به حامل (حمل کننده)، هرگونه ریسک و ضرری که کالا را تهدید کند، بر عهده خریدار است. قاعده CPT در روش های حمل و نقل دریایی، ریلی، جاده ای و هوایی کاربرد دارد.

طبق قاعده CPT ، فروشنده باید کالا را آماده کرده و بعد از بسته بندی و طی کردن مراحل اداری صادرات کالا، آن را به کشور مقصد بفرستد. تفاوت اصلی CPT با سایر قواعد تجاری، قاعده تحویل کالا به حامل است. در CPT، تحویل کالا به حامل در محل مبدأ صورت می گیرد و از لحظه تحویل دادن کالا به حامل، خریدار مسئولیت حمل و نقل کالا را بر عهده دارد. یعنی تا قبل از تحویل کالا به حامل، مسئولیت هر ضرر و زیانی که به کالا وارد می شد، بر عهده فروشنده می باشد.

فهمیدیم که در CPT، تا زمانی که بار به حامل تحویل نشده، مسئولیت سلامت بار بر عهده فروشنده است. اما بعد از اینکه بار در سلامت کامل به حامل تحویل داده شد، هر مسئولیتی در قبال خرابی بار، برعهده خریدار می باشد. همچنین بعد از تحویل بار به حمل کننده کالا، تمام هزینه ها از جمله هزینه بیمه، هزینه بازرسی کالا و… بر عهده خریدار است.

وظایف فروشنده کالا در قاعده CPT

وظایف فروشنده در قاعده CPT عبارتند از:

  1. پرداخت هزینه حمل و نقل: فروشنده مسئولیت پرداخت هزینه حمل و نقل کالا از محل مبدأ تا محل مقصد را برعهده دارد. این هزینه شامل هزینه بارگیری، حمل، هزینه های مربوط به تخلیه کالا و… در مقصد را دارد.
  2. انتخاب حامل: فروشنده مسئولیت انتخاب حامل (وسیله حمل و نقل) را بر عهده دارد. او باید با حامل مورد نظر قرارداد بسته و مطمئن شود که حامل مجوزها و مدارک لازم برای صادرات و ورود کالا به مقصد را دارد.
  3. تحویل کالا: فروشنده مسئولیت حمل کالا و تحویل کالا به حامل در بندر مبدأ را بر عهده دارد. تخلیه کالا در بندر مقصد و حمل کالا تا نقطه تعیین شده در مقصد نیز از وظایف فروشنده است. او باید به تعهدات قراردادی خود در مورد زمان و مکان تحویل کالا پایبند باشد. همچنین وظیفه تخلیه بار در مبدا و بارگیری کالا بر روی وسیله حمل (مثل کشتی) بر عهده فروشنده است.
  4. دریافت مدارک صادراتی: فروشنده باید مدارک صادراتی لازم را تهیه کند. این شامل صدور فاکتور فروش، بسته بندی، بارنامه و سایر مدارک مورد نیاز است.
  5. بررسی وضعیت بار: بازرسی کالا شامل بررسی وزن، کیفیت، تعداد و… بر عهده فروشنده است.
  6. اطلاع رسانی به خریدار: فروشنده باید خریدار را در مورد جزئیات حمل و نقل کالا مطلع کند، از جمله زمان و محل تحویل مقصد، شماره بارنامه و اطلاعات مربوط به حامل.

در قاعده CPT، فروشنده مسئولیت حمل و نقل کالا را برعهده دارد و باید کالا را در محل مبدأ به حامل تحویل دهد. پس از آن، وظایف و مسئولیت های حمل و نقل، خطر و ضرر کالا به عهده خریدار می باشد. بنابراین، فروشنده باید از صحت و سلامت کالا در زمان تحویل مطمئن شود، اما خطر کالا در طول حمل و نقل بر عهده خریدار است.

حالا بیایید هزینه هایی که بر عهده فروشنده است را بررسی کنیم. مهم ترین این هزینه ها عبارتند از:

  • هزینه های مربوط به کالا تا زمان تحویل
  • هزینه های مربوط به حمل و نقل کالا
  • هزینه بارگیری در مبدا
  • هزینه تخلیه در مقصد
  • هزینه ترانزیت کالا از کشورهای مسیر، بر اساس شرایط قرارداد
  • پرداخت هزینه مربوط به دریافت مدارک گمرکی
  • پرداخت هزینه عوارض گمرک، مالیات و…
  • هر هزینه دیگری که طبق توافق در قرارداد ذکر شده و فروشنده موظف به پرداخت آن است.

وظایف خریدار کالا در قاعده CPT

قاعده CPT

وظایف خریدار در قاعده CPT عبارتند از:

  • انجام امور مربوط به بیمه بار
  • پرداخت عوارض بار
  • انجام تشریفات و امور گمرکی در کشور مقصد
  • ترخیص کالا از گمرک مقصد

طبق قاعده CPT بعد از تحویل کالا به حامل، خريدار مسئول هرگونه خطر از ميان رفتن يا آسيب ديدن كالا است و از لحظه تحویل به حمل کننده، فروشنده هیچ گونه مسئولیتی در رابطه با بار شما ندارد. مهم ترین هزینه هایی که خریدار در این قاعده پرداخت می کند عبارتند از:

  • تمام هزینه های مربوط به بار، بعد از تحویل گرفتن بار (تشریفات مربوط به واردات بار)
  • هزینه ترانزیت بار
  • هزینه های واردات کالا از جمله مالیات (در صورت معاف نبودن از مالیات)، هزینه عوارض گمرکی و…
  • هزینه های مربوط به بیمه بار (به طور کلی در قانون CPT، فروشنده وظیفه ای در رابطه با بستن قرارداد بیمه ندارد. اما، در صورت درخواست خریدار، فروشنده باید اطلاعات لازم را برای بیمه کردن در اختیار خریدار بگذارد.)

مزایا و معایب CPT برای خریدار

قاعده CPT ریسک حمل و نقل خریدار را کاهش می دهد. از آنجایی که بخشی از وظیفه حمل و نقل بر عهده فروشنده است، ریسک خریدار کاهش پیدا کرده و مسئولیت خریدار کم می شود. مزیت دیگر قاعده CPT برای خریدار، ذخیره زمان و ساده تر شدن فرایند خرید و تحویل گرفتن کالا است. از آن جایی که فروشنده موظف است امور گمرک و تحویل کالا به حامل را انجام دهد، کار برای خریدار ساده می شود و خریدار فقط مسئول ترخیص کالا از گمرک در کشور مقصد است. بعد از تحویل کالا به حامل، تمام مسئولیت ها بر عهده خریدار بوده و هر حادثه ای باعث ضرر خریدار می شود.

اگر جزو آن دسته افرادی هستید که ترجیح می دهید با یک فروشنده خوب همکاریتان را ادامه دهید، قاعده CPT به ادامه دار شدن روابط تجاری شما کمک می کند. در این صورت شما می توانید خریدتان را بدون حضور خودتان ثبت کنید و فروشنده مسئولیت تمام مراحل آماده سازی و تحویل کالا تا گمرک مبدا را بر عهده بگیرد.

مزایا و معایب CPT برای فروشنده

از آنجایی که حمل و نقل کالا برعهده فروشنده است و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که مسئولیت کالا تا رسیدن به حامل خریدار برعهده فروشنده است، قاعده CPT می تواند برای فروشندگان ضرر ایجاد کند. اما از آنجایی که این قاعده مورد علاقه خریداران است و کار را برای خریدار راحت می کند، در صورتی که فروشنده در قرارداد با قاعده CPT موافقت کند، باعث راحتی خریدار شده و خریدار را برای قرارداد بستن راغب می کند. در نتیجه استفاده از قاعده CPT باعث فروش بیش تر فروشنده می شود. این قاعده مخصوصا برای خریدهای غیر حضوری و قراردادهای اینترنتی بسیار کاربردی است.

اگر فروشنده این اینکوترمز را برای قرارداد انتخاب کند، خریدار تمایل بیش تری پیدا می کند که دفعات بعدی هم از شما خرید کند. اگر تأمین کننده یا فروشنده مسئولیت تمام هزینه ها را تا رسیدن کالا به حامل خریدار برعهده بگیرد و ریسک را برای خریدار کاهش دهد، احتمالا خریدار برای دفعات بعدی همکاری اش را با این فروشنده ادامه می دهد.

یکی از اصطلاحات رایج در صنعت تجارت بین المللی، بیش بود ارزش گمرکی کالا یا بیش اظهاری است. این مفهوم، نوعی تخلف گمرکی محسوب شده که از سوی برخی تاجران و بازرگانان، برای کسب سود بیشتر صورت می گیرد. بیش بود یا بیش اظهاری در ارزش گمرکی کالا، موجب افزایش هزینه های گمرکی و بسیاری آسیب های جدی دیگر به بدنه اقتصاد کشور خواهد شد. در این مطلب، شما را با مفهوم بیش بود در ارزش کالا، نحوه اعتراض به آن، قوانین بازدارنده در زمینه بیش اظهاری و بسیاری موارد دیگر در این زمینه، آشنا می کنیم.

بیش بود یا بیش اظهاری ارزش کالا چیست؟

بیش بود

همان طور که گفته شد، بیش اظهاری نوعی تخلف از سوی تاجران و بازرگانان در قبال دولت و ارز دولتی است که در آن، تاجران کالایی را با قیمتی مشخص، از فروشندگان خارجی خریداری کرده و در زمان انجام روند ترخیص و ثبت سفارش کالا و دریافت اظهار نامه گمرکی، ارزش گمرکی کالا را بیش تر از آن قیمت اعلام و در سامانه ثبت می کنند. این کار، با هدف گرفتن ارز دولتی بیشتر از دولت و کسب سود بالاتر صورت می گیرد.

نکته مهم در زمینه بیش بود ارزش کالا که نیاز به توجه ویژه ای دارد این است که، در روند ترخیص کالا از گمرک، اطلاعات وارد شده در زمینه ثبت سفارش و ارائه اظهار نامه گمرکی، چندین بار به دست کارشناسان مربوطه با دقت بررسی شده و در صورت وجود هرگونه خطا یا تخلف مانند بیش بود، تاجر، مشمول جریمه سنگینی شده که برای ترخیص کالا، نیاز به پرداخت این جریمه می باشد. در برخی موارد، امکان توقیف محموله به طور کامل به دلیل تخلف بیش بود یا بیش اظهاری در ارزش کالا نیز وجود دارد.

چه میزان بیش بود تخلف گمرکی محسوب می شود؟

لازم است بدانید، در صورتی که میزان بیش بود کالا های وارداتی بالای 10 درصد باشد، گمرک کشور آن را تخلف محسوب کرده و با متخلفین، برخورد قانونی خواهد کرد. سنجش میزان بیش بود در ارزش گذاری کالا های وارداتی، از طریق سیستم های بانکی و تحلیل های گمرکی انجام و ثابت شده و متخلفان، جریمه و مجازات خواهند شد.

دلایل اعلام بیش بود در ارزش کالا

همان طور که گفته شد، برخی از تاجران و صاحبان بار، با داشتن اهداف مختلفی، اقدام به بیش بود یا بیش اظهاری در ارزش کالا کرده که نوعی تخلف گمرکی محسوب شده و این افراد، مشمول جریمه های سنگینی نیز خواهند شد. برخی از دلایل و اهداف برای انجام بیش بود در ارزش گذاری کالا های وارداتی، شامل موارد زیر است:

  • واردات کالا از کشور های خارجی از طریق سازمان ها و شرکت های دولتی
  • ارائه تسهیلات بانکی
  • استفاده از حساب ذخیره ارزی به صورت بلند مدت با بهره پایین
  • تامین منابع مالی به منظور واردات کالا های قاچاق و ممنوعه

تفاوت بیش بود با کم اظهاری

بیش بود

یکی دیگر از مسائل مهم در زمینه تجارت بین المللی که از سوی تاجران و بازرگانان اتفاق می افتد، کم اظهاری ارزش کالا است که به نوعی، نقطه مقابل بیش بود می باشد. کم اظهاری نیز نوعی تخلف گمرکی محسوب شده که در آن، تاجران مبلغ کالا را کمتر از مبلغ خریداری شده در سامانه ثبت می کنند. هر چند بیش بود و کم اظهاری هر دو نوعی تخلف گمرکی هستند، با این حال با هم تفاوت دارند.

کم اظهاری بر خلاف بیش بود، زمانی صورت می گیرد که تاجران، کالا هایی را با استفاده از ارز آزاد وارد کرده و با این هدف که مبلغ کمتری به عنوان حق گمرک پرداخت کنند، اقدام به کم اظهاری ارزش کالا می کنند. هر چند دقت در این نکته ضروری است که، در زمان انجام روند ترخیص کالا و ثبت سفارش و ارائه اظهارنامه گمرکی، قیمت تمامی کالا ها از طریق سامانه به دقت بررسی شده تا از بروز تخلفاتی مانند بیش بود یا کم اظهاری، جلوگیری شود.

اهمیت تعیین درست بیش بود

همان طور که گفته شد، انجام بیش بود در ارزش گذاری گمرکی کالا ها نوعی تخلف محسوب شده و تاجران با انجام این کار، مشمول مجازات و جریمه خواهند شد. بر این اساس، لازم است افرادی که قصد انجام بیش بود در محموله های تجاری خود را دارند، این کار را به میزان معقولی انجام داده تا تخلف گمرکی محسوب نشود.

انجام بیش بود، به گونه ای که تخلف گمرکی محسوب نشود، فرآیندی بسیار حساس بوده و لازم است تاجران، انجام این کار را به شرکت های بازرگانی و کارشناسانی این کار را انجام می دهند واگذار کنند تا بیش بود کالا در حد معقول و بدون عبور از قوانین و خط قرمز های ممنوعه گمرکی صورت گیرد. البته تنها برخی از شرکت های بازرگانی چنین کاری را برای مشتریان خود انجام می دهند.

اعتراض به بیش بود ارزش کالا چگونه است؟

همان طور که گفتیم، تمامی مدارک و مستندات ارائه شده برای ترخیص محموله های تجاری، در مراحل مختلف ثبت سفارش و تهیه اظهارنامه گمرکی، توسط کارشناسان با دقت بررسی شده و اطلاعات داده شده به سامانه جامع تجارت نیز، با اطلاعات سامانه های دیگر تطبیق داده می شود. این کار، به منظور جلوگیری از هرگونه تخلف از سوی تاجران و صاحبان کالا صورت می گیرد.

در برخی موارد که کارشناسان، متوجه بروز هر گونه تخلف مانند بیش اظهاری در ارزش کالا شده و این مسئله، موجب اختلاف نظر کارشناس مربوطه با صاحب کالا شود، پرونده محموله وارداتی با تخلف صورت گرفته، به دفتر مرتبط با این موضوع، در اداره گمرک ارجاع داده می شود. در این شرایط، کارشناسان در دفتر مربوطه، به مسئله بیش اظهاری ارزش کالا رسیدگی کرده و نظر خود را در مورد وقوع یا عدم وقوع این تخلف گمرکی، اعلام خواهند کرد.

اگر صاحب کالا و یا کارشناس مربوطه طرف مقابل او، از رای داده شده توسط گمرک کشور در زمینه تخلف بیش اظهاری ناراضی باشند، می توانند اعتراض خود را، به کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی یا کمیسیون بدوی برای حل اختلاف ارائه نمایند. در صورتی که یکی از طرفین اعتراض یعنی صاحب کالا، باز هم به رای داده شده اعتراض کند، لازم است پرونده تخلف گمرکی را به کمیسیون تجدید نظر ببرد. آخرین مرجع برای رسیدگی به اعتراضات در زمینه تخلف بیش اظهاری کالا، دیوان عدالت اداری است که در آن صورت، رای صادر شده توسط دیوان، لازم الاجرا بوده و باید هر دو طرفین اعتراض، نسبت به انجام آن اقدام نمایند.

قوانین گمرکی در زمینه بیش بود ارزش کالا

بیش بود

به طور کلی، گمرک کشور به عنوان مجری دولت، در زمینه اجرای سیاست های اقتصادی و کنترل روند واردات و صادرات کالا در کشور بوده و در راستای داشتن مدیریت بهتر و بی نقص، قوانین و مقررات مختلفی را برای تخلفات گمرکی از جمله بیش بود ارزش کالا وضع کرده است. برخی از مهم ترین قوانین وضع شده از سوی گمرک در زمینه بیش بود ارزش کالا، شامل موارد زیر می باشد:

  • توقف فعالیت در صورت بروز بیش بود که در این قانون، کارشناسان گمرک با متوجه شدن بروز تخلف، می توانند ترخیص کالا را متوقف کرده و اسناد و مدارک مرتبط با ترخیص کالای گمرک و محموله وارداتی را نیز، توقیف نمایند.
  • جریمه در صورت تایید بروز بیش بود در ارزش کالا که در این شرایط، صاحب محموله، مطابق با میزان تخلف انجام شده، مشمول جریمه خواهد شد.
  • ثبت شکایت که در آن، صاحب کالا در صورت رد بروز تخلف بیش بود و تاخیر در ترخیص از سوی گمرک، می تواند نسبت به شکایت از گمرک، اقدام کند.

یکی از اصطلاحات پرکاربرد در حوزه بازرگانی که بخش حمل و نقل دریایی و خدمات بازرگانی دریایی مربوط می شود، شیپینگ اوردر است. اگر به تازگی وارد حوزه واردات و صادرات شده اید و می خواهید فعالیت جدیدی را آغاز کنید و یا کلا به این صنف علاقه مند هستید تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا هر آن چه را که لازم است در مورد شیپینگ اوردر بدانید را به شما بگوییم.

شیپینگ اوردر چیست؟

شیپینگ اوردر

شیپینگ اوردر از دو واژه انگلیسی ساخته شده است که یکی Shiping و دیگری Order است. شیپ به معنای کشتی و اوردر هم به معنای دستور یا سفارش است. اما قرار گرفتن این دو کلمه در کنار هم مفهوم دیگر دارد و به فرایند خاصی اطلاق می شود. به سفارش حمل و نقل که توسط خطوط کشتیرانی طی سندی مشخص صادر می شود، شیپینگ اوردر می گویند.

در واقع در سند شیپینگ اوردر مواردی همچون فضا و تجهیزاتی که در کشتی در دسترس هستند، مکان تحویل کانتینر، زمان تخلیه کانتینر و همچنین برنامه زمانبندی ارسال محموله درج می شود. نکته ای که باید بدانید این است که در هر کشوری الگوهای مختلفی برای صدور شیپینگ اوردر دارد و این اطلاعات در همه کشورها یکسان نیست. در واقع هر کشوری برای خود با توجه به قوانین و مقرراتی که دارد، الگوی خاصی را برای این سند در نظر می گیرد.

چه اطلاعاتی در فرم شیپینگ اوردر درج می‌شود؟

معمولا الگوی ثابت و استانداردی برای صدور این سند وجود ندارد اما بیشتر شرکت های کشیترانی اطلاعاتی همچون موارد زیر را در سند شیپینگ اوردر ثبت می کنند:

  • جزئیات فرستنده کالا:جزئیاتی مانند آدرس و نام فرستنده باید در این سند قید شود تا بتوان به راحتی مکان فرستنده و یا ارسال کننده را پیدا کرد.
  • نام کشتی و شماره سفر: در این قسمت اطلاعاتی همچون نام کشتی، شماره مسیر یا شماره سفر، کد محموله ها و غیره ثبت می شود.
  • نوع تجهیزات: در این قسمت نوع کانتینری که قرار است کالا ها را حمل کند، ثبت می شود. نوع تجهیزات بسیار مهم است چرا که کمک می کند حمل کننده کانتینری را انتخاب کند که برای حمل کالا مناسب تر است. از جمله کانتینر هایی که به عنوان تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرند، کانتینرهای یخچالی، همه منظوره یا معمولی، روباز، عایق بندی شده و تاشو هستند.
  • نوع کالا: در سند شیپینگ اوردر باید اطلاعات مربوط به نوع کالاها هم درج شود.
  • محل دریافت کانتینر خالی: پس از آن که کالاها به دست گیرنده رسیده و محموله تحویل داده شد، کانتینر باید به صورت خالی یا با بار جدید برگردد. در این سند باید قید شود که قرار است در چه محلی کانتینر برداشته شود.
  • VGM Cut Off :VGM Cut Off اصطلاحی است که برای جرم ناخالص تایید شده محموله به کار می رود که این مورد هم باید به همراه زمان و تاریخ در سند قید شود.
  • جزئیات فوروارد یا حمل کننده: فورواردر یا حمل کننده منظور همان شرکتی است که مسئولیت حمل محموله را به عهده می گیرد. اگر فرستنده و شرکت حمل کننده محموله یکی باشد، این قسمت در سند خالی می ماند. در این شرایط سند سفارش حمل دریایی برای فرستنده یا نمایندگان منسوب به آن صادر خواهد شد.
  • شماره بارنامه: بارنامه یک سند بسیار مهم است که در آن روش های حمل و نقل توسط شرکت حمل کننده صادر می شود. شماره بارنامه نیز برای ردیابی یک محموله در طول مدت حمل و همچنین برای ترخیص و عبور از گمرک ها مهم است. پس باید اطلاعات و شماره بارنامه در این سند قید شود.
  • CY Cut Off :CY Cut Off اصطلاحی است که برای آخرین زمان و تاریخ پذیرش کانتینرها توسط شرکت حمل کننده به کار می رود که این مورد هم باید در سند ثبت شود.
  • محل دریافت کالاها: محل دریافت محموله یا کالا همان محلی است که محموله باید تحویل داده شود. این مکان محل نهایی است که کانتینرها خالی می شوند.
  • بندر بارگیری کالاها: بندر بارگیری کالاها هم همان بندری است که کشتی باید کانتینر های خود را در آن بارگیری کند. پورت باگیری به عنوان بندر مبدا شناخته می شود که باید در سند قید شود.
  • محل تحویل کالاها: محل تحویل محموله هم محلی است که حمل کننده برای تحویل کالاها به گیرنده آن را تعیین می کند. ممکن است این محل کمی دورتر از بندر باشد که باید برای آن هزینه جداگانه ای پرداخت کرد تا کانتینر از طریق حمل و نقل دریایی یا زمینی به محل نهایی تحویل داده شود.
  • بندر تخلیه کالاها: این بندر هم محلی است که کشتی حمل کننده وارد آن می شود و کالاهای خود را به گیرنده تحویل می دهد. بنابراین مسئولیت کالاها از بندر تخلیه به بعد برعهده گیرنده محموله خواهد بود.
  • بندر انتقال یا حمل و نقل کالا: وقتی قرار است یک کانتینر از یک کشتی باری به کشتی دیگری منتقل شود، به بندری می رسد که به آن بندر انتقال می گویند.
  • قطع سند: قطع سند هم منظور زمان و تاریخی است که دستورالعمل های حمل باید برای شرکت حمل کننده ارسال شود. تاخیر در ارسال این دستورالعمل ها در موعد مقرر، ممکن است هزینه هایی را به دنبال داشته باشد و باعث برگشت خوردن سفارش شیپینگ اوردر شود.
  • پایانه بازگشت کانتینر: پایانه یا محل بازگشت محلی است که کانتینر بارگیری شده باید به آن برگردانده شود.

مراحل شیپینگ اوردر

شیپینگ اوردر

در این قسمت مراحل صدور شیپینگ اوردر را برای شما عنوان می کنیم:

مرحله اول: بازاریابی و معرفی سرویس های حمل شرکت به مشتریان

این فرایند توسط بازاریاب ها به صورت تلفنی و یا حضوری انجام می گیرد. بازاریاب ها باید برای مشتریان فایلی تهیه کنند و در آن مسیرها، نحوه کار شرکت، کالاهای صادراتی شرکت و غیره را درج کنند. در این صورت زمانی که نرخ ویژه ای برای مسیر خاصی از طرف شرکت های کشتیرانی اعلام شد، کشتیرانی می تواند بلافاصله از بانک اطلاعاتی خود به شرکت های صادراتی فعال در آن مسیر، اعلام آمادگی کند و نرخ خود را به مشتریان ارائه دهد.

نرخی که توسط خطوط کشتیرانی و کریرها به فورواردها اعلام می شود و نرخی که برای مشتریان توسط فورواردها محاسبه می شود، باید در این فایل درج شود. به این معنی که تمام هزینه های حمل بار در آن لحاظ شود و علاوه بر آن هزینه های ثابتی مانند هزینه صدور بارنامه، هزینه حق توقف، هزینه اصلاحیه بارنامه، هزینه متمم و غیره هم به آن اضافه شود. بعضی از این هزینه ها مانند هزینه صدور بارنامه، هزینه حق توقف، تی اچ سی و هزینه حق توقف از روی تعرفه مربوطه که به شما ارائه می شود، از طریق انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته و یا سازمان بنادر و دریانوردی هر ساله به عموم اطلاع داده می شود.

مرحله دوم: تماس مشتری با مسئولین فروش و بازاریاب ها

این مرحله به منظور اطلاع از قیمت ها انجام می شود. معمولامشتریان برای حمل محصولات خود از چندین شرکت به طور همزمان استعلام می گیرند. بنابراین بهتر است بازاریاب از نرخ مورد نظر مشتری اطلاع داشته باشد تا براساس آن قیمت، توانایی چانه زنی برای دریافت قیمت مناسب از خطوط کشتیرانی را داشته باشد.

مرحله سوم: پیدا کردن بهترین نرخ

سومین مرحله از فرایند شیپینگ اوردر مربوط به پیدا کردن بهترین نرخ با کمترین زمان ترانزیت و بهترین سرویس دهی خطوط کشتیرانی مختلف است. همچنین در این مرحله باید برنامه حرکت کشتی ها و مسیر آن ها توسط مسئولین شرکت های حمل و نقل بین المللی بررسی شود و مورد پیگیری قرار گیرد.

مسئولین باید برای تمام مسیرهای روتین و کالاهای معمولی به صورت هفتگی وضعیت بازار را بررسی کنند. از طرفی باید فایلی را هم برای نرخ های آماده برای ارائه سریع به مشتریان داشته باشند. برای فرایند استعلام توصیه می کنیم درخواست قیمت را به صورت مکتوب از طریق ایمیل انجام دهید تا پاسخ کشتیرانی در آن ذخیره شود تا بعد ها دچار مشکل نشوید. فایل بندی و تهیه بانک اطلاعاتی مناسب و منظم در سرعت ارائه خدمات ثایر بسیار زیادی دارد.

مرحله چهارم; اعلام نرخ به مشتری

چهارمین مرحله از شیپینگ اوردر مربوط به اعلام نرخ به مشتری توسط مسئولین فروش به عنوان Freight Quotation و درخواست تایید نرخ از طرف مشتری است که این فرایند هم بهتر است به صورت مکتوب و از طریق ایمیل باشد.

مرحله پنجم: درخواست رزرو کانتینر

پس از آن که مشتری نرخ اعلامی را تایید کرد، باید درخواست رزرو کانتینر را از طریق ایمیل به خطوط کشتیرانی ارسال کند که در خواست می تواند شامل تعداد و نوع کانتینر، نوع محموله، نوع بسته بندی، بندر مبدا و مقصد، نرخ توافقی و غیره باشد.

مرحله ششم: ارسال شماره رزرو کانتینر

در این مرحله باید یک شماره رزرو کانتینر توسط خطوط کشتیرانی به مشتری ارسال شود. در این مرحله ممکن است برخی از شرکت های کشتیرانی برای بعضی از مسیرها تعهدنامه هایی از صاحب کالا دریافت کنند.

مرحله هفتم: اعلام شماره رزرو کانتینر

در این مرحله، شماره رزرو کانتینر به مشتری اعلام می شود و نماینده حقوقی او در محل مورد نظر حاظر می شود و تمام تعهدنامه ها هم توسط مسئولین فروش ارسال می شود.

مرحله هشتم: تماس با مشتری یا نماینده او

خطوط کشتیرانی بخش ترافیک، با مشتری یا نماینده او ارتباط برقرار می کنند و وی را از زمان تقریبی تحویل اسناد در محل تحویل بار مطلع می کنند. همچنین زمان حرکت هم برای تحویل اسناد، قبل از زمان بسته شدن لیست کشتی به مشتری اعلام می شود. البته این زمان تقریبی است و امکان تغییر وجود دارد.

مرحله نهم: پیگیری دستور حمل از مشتری

پس از آن که اسناد به خطوط کشتیرانی توسط نماینده مشتری تحویل داده شد، دستور حمل از مشتری پیگیری می شود. تا زمانی که این دستور صادر نشود، محموله در لیست انتظار کشتی ها قرار نمی گیرد.

مرحله دهم: انجام هماهنگی لازم با دفتر کشتیرانی

بعد از ارسال شیپینگ اوردر باید با دفتر کشتیرانی هماهنگی های لازم انجام شود تا محموله ها در لیست اولین کشتی قرار گیرند. بعد از آن هم مشتری با پیگیری های تلفنی با کشتیرانی می تواند از نام کشتی ها، ای تی ای، بارنامه و غیره اطلاع پیدا کند.

مرحله یازدهم: دریافت بارنامه از خطوط کشتیرانی

در این مرحله می توان پیش نویس بارنامه را از خطوط کشتیرانی دریافت کرد و آن را به مشتری ارسال کرد تا پس از بررسی های لازم آن را تایید کند. بعد از آن هم می توان صورت حساب را پس از حرکتی کشتی از خطوط کشتیرانی دریافت کرده و سپس آن را به واحد حسابداری صادر کرد تا در نهایت به مشتری ارسال شود.

مرحله آخر: تحویل نامه تلکس ریلیز از خطوط کشتیرانی

در آخرین مرحله از شیپینگ اوردر مشتری صورت حساب را تسویه می کند و اصل بی ال یا همان نامه تلکس ریلیز را از خطوط کشتیرانی تحویل می گیرد. و در نهایت می تواند طبق اصول بارنامه محموله خود را در مقصد مورد نظر تحویل بگیرد.

سخن پایانی

ما در این مطلب در مورد شیپینگ اوردر توضیح دادیم و گفتیم که چه اطلاعاتی در برگه سفارش حمل و نقل ذکر می شود و چه مراحلی دارد. تمام بازرگانانی که قصد حمل خرده بار از چین و یا سایر کشورها را دارند می توانند از این روش استفاده کنند. شیپینگ اوردر یکی از انتخاب همیشگی بازرگانان برای واردات و صادرات محموله های بزرگ و کوچک است. این روش یکی از ایمن ترین راه ها برای حمل بار محسوب می شود. 

به طور کلی، مقررات گمرکی نقش موثری در تضمین تجارت عادلانه و ثبات اقتصادی داشته و دولت نیز به حقوق گمرکی، به عنوان نوعی درآمد حیاتی تکیه می کند. به همین دلیل، رعایت مقررات وضع شده، برای بازرگانان و دولت بسیار ضروری می باشد. با این حال، همچنان تخلفات گمرکی وجود داشته و قانون گذار نیز برای جلوگیری از این تخلفات، مجازات های سنگینی را در نظر گرفته است. در این مطلب، شما را با اهمیت قوانین گمرکی، تخلفات گمرکی و انواع آن، موارد مهم در زمینه تخلفات گمرکی و بسیاری موارد دیگر در این زمینه آشنا خواهیم کرد.

تخلفات گمرکی چیست؟

تخلفات گمرکی

تخلفات گمرکی، یکی از مسائل مهم و رایج در تجارت و دنیای اقتصاد بوده که افراد زیادی با آن مواجه هستند. به عبارت دیگر می توان گفت، این گونه تخلفات به تمامی فعالیت هایی گفته می شود که با قوانین و مقررات گمرکی در تضاد بوده که برخی از تاجران و بازرگانان، با هدف افزایش سود خود، به شکل گسترده ای این تخلفات را در مراحل تشریفات گمرکی انجام می دهند. به این صورت که، در فرآیند تشریفات گمرک و مراحل تجارت بین المللی، تخلفاتی را انجام داده که از جوانب کوچک و بی ارزشی برخوردار بوده و می توان آن ها را نادیده گرفته یا با پرداخت جریمه اندکی، پرونده را مختومه کرد. اما در برخی موارد، بسیاری از تاجران، تخلفات گمرکی بسیار جدی و خطرناکی را انجام داده که عواقب وحشتناکی برای چرخه اقتصادی کشور دارد. لازم است برای بررسی این نوع تخلفات، کمیسیون رسیدگی به تخلفات گمرکی و سایر مراجع بالاتر، به این موضوع ورود کرده و مجازات مناسبی را برای انواع تخلفات گمرکی تعیین کنند.

انواع تخلفات گمرکی

تخلفات گمرکی، به دو دسته کلی تخلفات عام و خاص تقسیم شده که در ادامه، هر کدام از آن ها را بررسی خواهیم کرد:

تخلفات گمرکی عام

گمرک، مجموعه ای از حقوق مهم و اساسی است که توسط قانون تعیین شده تا پروسه واردات و صادرات کالا ها در مسیر ایمن و قانونی صورت گیرد. این حقوق مهم و اساسی، شامل عملیات بازرسی و توزین کالا، تایید اظهارنامه ها و بارنامه ها و غیره می باشد. علاوه بر این، گمرک مسئولیت جمع آوری و اعلام تعرفه های گمرکی را نیز بر عهده داشته که نقش موثری در تامین درآمد دولت دارند. لازم است بدانید، هر گونه سرپیچی و نقض این قوانین، منجر به عواقب جدی و زیان بار، مانند جریمه و مجازات توسط دولت خواهد شد. به طور مثال، عدم اظهار کالا، کم اظهاری، طبق قوانین و مقررات گمرکی نوعی تخلف محسوب شده و موجب برخورد قانونی با وارد کننده یا صادر کننده خواهد شد. در نهایت می توان گفت، شناخت این حقوق گمرکی و رعایت قوانین و مقررات مربوطه، به منظور پیشگیری از بروز هر گونه تخلفات گمرکی و اطمینان از موفقیت وتناسب کسب و کار با این قوانین، بسیار ضروری می باشد.

تخلفات گمرکی خاص

در کنار تخلفات عمومی گمرکی که همان تخلفات غیر مالی مقررات گمرک است، تخلفات جدی تری نیز وجود داشته که پیامد های مالی سنگینی دارد و منجر به مالیات غیر مستقیم خواهد شد. این تخلفات گمرکی، اعم از عمدی یا غیر عمدی بودن، قادر به وارد کردن صدمات و خسارات قابل توجهی به دولت و اقتصاد هستند. علاوه بر این، از آن جایی که مالیات های غیر مستقیم مانند مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات بر کالا ها و خدمات بوده و به مصرف کننده منتقل می شوند، بروز تخلفات گمرکی، موجب عدم وصول و پرداخت شدن این مالیات ها شده و درآمد دولت را از بین خواهند برد. به طور مثال، می توان به تخلفاتی مانند عدم گزارش کالا، طبقه بندی نادرست کالا ها و قاچاق اشاره کرد که منجر به عواقب مالی جدی برای دولت و وارد کننده یا صادر کننده خواهد شد. از این رو، شناخت و فهم عواقب این نوع تخلفات گمرکی و اتخاذ تصمیماتی برای رعایت تمامی قوانین مربوط به آن ها، امری مهم و ضروری می باشد. به این ترتیب، کسب و کار ها نیز از خطرات مالی و حقوقی این تخلفات گمرکی در امان بوده و عملکرد موفق و پایداری خواهند داشت.

مواردی از تخلفات گمرکی

تخلفات گمرکی

برخی از رایج ترین نمونه های تخلفات گمرکی، شامل موارد زیر می باشد:

تقلب در اظهار نامه

یکی از موارد تخلفات گمرکی، تقلب در اظهارنامه است که شامل هر گونه اطلاعات نادرستی است که در اظهارنامه ثبت می شود. این اطلاعات، شامل مواردی مانند توصیف ناقص کالا، درج اشتباه نام کشور مبدا یا سایر اطلاعاتی که در اظهارنامه از فرد خواسته شده می باشد. در صورتی که هر کدام از موارد گفته شده، در اظهارنامه به شکل نادرست ثبت و از سوی فرد تایید شده باشد، مصداق تقلب در اظهارنامه بوده و تخلفات گمرکی و قاچاق برای فرد تلقی و ثبت خواهد شد.

عدم اظهار

نوع دیگری از موارد تخلفات گمرکی عدم اظهار است که در آن، صاحب کالا، کالا های اظهار نشده را در بین کالا های اظهار شده قرار داده، به طوری که ارزش حقوق گمرکی و عوارض کالا های اظهار نشده، کمتر از ارزش و سود بازرگانی کالای اظهار شده باشد. در این صورت، صاحب بار مرتکب تخلفات گمرکی شده و باید به عواقب ارتکاب جرم نیز فکر کند. لازم است بدانید، مجاز بودن کالای اظهار نشده، دلیلی بر عدم تخلف و رفع آن نخواهد بود.

اقدام عملی

یکی دیگر از موارد تخلفات گمرکی ناشی از اقدام عملی است که در زمانی رخ می دهد که صاحب کالا بدون ارائه اظهارنامه، اقدام به حمل و جابجایی کالای مجاز می کند. ممکن است این نوع تخلف گمرکی، حین خروج از گمرک یا پس از آن، شناسایی شود.

عدم صداقت در موافقت نامه تجارت آزاد

تخلفات گمرکی

از مصادیق و موارد دیگر در زمینه تخلفات گمرکی، عدم صداقت در موافقت نامه تجارت آزاد است. بر اساس این موافقت نامه، در تجارت با کشورهایی مانند روسیه، ارمنستان، بلاروس و قزاقستان، بیش از 87 درصد کالا های مبادله شده، از تعرفه های گمرکی معاف می باشند. هر چند این امر، به این معنا نیست که می توان معافیت عوارض گمرکی را به طور کامل دریافت نمود، زیرا همه کشور های گفته شده، فهرستی از کالا های حساس که شامل قانون حذف تعرفه نیستند را دارا بوده و علاوه بر آن، گمرک نیز در زمان ترخیص کالا ها، مدارکی مبنی بر معافیت مالیاتی را از افراد طلب خواهد کرد. در صورتی که صاحب کالا یا کارگزار و نماینده او، نتواند ثابت کند که کالای وارداتی شامل موافقت نامه تجارت آزاد است یا خیر، مرتکب تخلفات گمرکی شده و باید عملکرد او گزارش شود.

عدم انطباق کالا

یکی دیگر از تخلفات گمرکی عدم انطباق کالا می باشد که در آن صورت، اگر کالایی در همه مدارک مانند گواهی مبدا، اظهارنامه، بیمه نامه و سایر مدارک ارائه شده، با کالای وارداتی مغایرت داشته باشد، صاحب کالا به صورت خواسته یا ناخواسته مرتکب تخلفات گمرکی و قاچاق شده است. توصیه می شود، در مواردی که متوجه این مغایرت شده اید، تمام محموله را برای یافتن کالای مشابه بررسی کرده و همه را به صورت یکجا اعلام کنید. در غیر این صورت، کالای وارداتی ضبط شده و صاحب کالا نیز مشمول جریمه خواهد شد.

واردات کالا های ممنوعه

از آن جایی که گمرک ایران، فهرستی از کالا های ممنوعه وارداتی، مانند نوشیدنی های الکلی یا سلاح گرم و سرد را در سایت خود قرار داده و واردات آن ها را ممنوع کرده است، درصورت اظهار کالا، صاحب بار متخلف محسوب شده و در صورت عدم اظهار نیز، مشمول قاچاق و تخلفات گمرکی می شود. در این صورت، علاوه بر مجازات های قانونی و توقیف محموله، لازم است جریمه تخلفات گمرکی را نیز بپردازد.

نقض مقررات و آیین نامه ها

نوع دیگری از تخلفات گمرکی که به آن تخلف انتظامی نیز گفته می شود، نقض مقررات و آیین نامه های گمرکی است. به طور مثال، ورود وسایل نقلیه و یا خروج آن ها بدون انجام تشریفات مربوطه از مسیر غیر مجاز و غیر قانونی، نوعی تخلف گمرکی بوده و شامل جریمه خواهد شد.

روش های جلوگیری از تخلفات گمرکی

تخلفات گمرکی

لازم است به منظور جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، سازمان های نظارتی و گمرکی به شکل دقیق و مستمر عمل کرده و با انجام برخی راهکار ها، از بروز هر گونه تخلف گمرکی جلوگیری نمایند. در ادامه، به برخی از روش های جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی اشاره می کنیم:

استعلام محموله ها به شکل الکترونیکی

یکی از راهکار های مهم برای جلوگیری از تخلفات گمرکی، الکترونیکی کردن روند استعلام بار است. در این روش، هزاران محموله تجاری در روز، توسط نیرو های مخصوص، به دقت بررسی و استعلام شده و پاسخ آن ها، در عرض چند دقیقه حاضر خواهد شد. استفاده از این روش، امکان شناسایی راحت و سریع محموله های مغایر با استعلام های دریافتی را فراهم خواهد کرد.

تبادل اطلاعات به صورت الکترونیکی بین بانک مرکزی و گمرک

یکی دیگر از اقدامات کاربردی برای جلوگیری از تخلفات گمرکی، برقراری و ایجاد ارتباط بین بانک مرکزی و گمرک است که در این روش، بانک مرکزی با توجه به اطلاعات ثبت شده در گمرک، در مورد کالا های وارداتی در فرآیند ترخیص ارز برای واردات کالا مشورت کرده و از بروز پدیده بیش اظهاری در واردات کالا، توسط تاجران جلوگیری خواهد کرد. علاوه بر این، الکترونیکی شدن این فرآیند، نیازمند استفاده از کاغذ و دستورالعمل های اداری سنتی نیز نمی باشد.

راه اندازی سیستم کارشناس مجازی

یکی دیگر از روش های جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، راه اندازی و ایجاد سیستم کارشناس مجازی است که در آن، کارشناس به شکل کاملا تصادفی و بدون دخالت افراد، شخصی را انتخاب کرده و مسئولیت بررسی درستی یا نادرستی اطلاعات وارد شده در سامانه گمرکی و مقایسه آن با محموله وارداتی را بر عهده می گیرد. در این روش، امکان تبانی و رشوه دهی تاجران به کارشناسان، برای چشم پوشی از تخلفات گمرکی صورت گرفته، از بین رفته و این امر امکان پذیر نخواهد بود.

به طور کلی واژه لجستیک به سیستمی اشاره دارد که در آن فرایند پخش، انبارداری، توزیع و ارسال محموله از مبدا به مقصد آسان تر و سریع تر انجام می شود. لجستیک انواع گوناگونی دارد و یکی از پرکاربردترین انواع آن لجستیک معکوس است. لجستیک معکوس به طور کلی به فرایندی اشاره دارد که محصول یا کالا از مقصد به دست تامین کننده آن می رسد. در واقع به بازگشت کالا از سمت مشتری اشاره می کند. اما در ادامه بیشتر با مفهوم لجستیک معکوس آشنا می شویم.

لجستیک معکوس چیست؟

لجستیک معکوس

در زنجیره تامین، فرایندها و عملیات مختلفی صورت می گیرند که یکی از آن ها لجستیک معکوس است. در لجستیک معکوس محصول به دلایل مختلف از سمت مشتری به مرکز توزیع پس فرستاده می شود. در واقع به فرایند مرجوع کالا از مقصد به انبار، لجستیک معکوس یا Reverse Logistics می گویند. این نوع لجستیک، فرایند بازگشت کالا از مصرف کننده به تولیدکننده را مدیریت می کند.

با این حال که برخی از شرکت های تولیدی داخلی امروزه چندان به این مفهوم توجهی نمی کنند، اما بسیاری از تامین کنندگان بزرگ جهانی روی آن تمرکز داشته و حتی اقدام به اخذ گواهینامه ISO جهت عملیات مرجوع کالا کرده اند.

به کمک لجستیک معکوس، مدیران یک سازمان می توانند فرایندهای بازگشتی و مرجوعی کالا و همچنین کنترل میزان ورودی آن ها به سازمان را به شکل شایسته ای مدیریت کنند. پروسه لجستیک معکوس درست از زمانی آغاز می شود که مصرف کننده یا همان مشتری محصول دریافت شده را به کمک زنجیره تامین مجددا به فروشندگان یا تولید کنندگان آن برمی گرداند. چیزی که لجستیک معکوس بیش از همه به آن توجه دارد این است که بهینه سازی فرایند بازگشت کالا و پیشگیری از به هدر رفتن منابع به بهترین شکل ممکن انجام شود.

کاربردهای لجستیک معکوس چیست؟

لجستیک معکوس

احتمالا برای شما هم این سوال پیش آمده که لجستیک معکوس دقیقا در چه زمان هایی بیشترین کاربرد را دارد؟ اصلا در چه مواقعی از این سیستم استفاده می شود؟ ما در این بخش به برخی از مهم ترین کاربردهای لجستیک معکوس اشاره می کنیم. این موارد به شرح زیر هستند:

  • زمانی که مشتری برای تعمیر قسمتی از کالا یا تعویض آن، اقدام به بازگشت کالا به مرکز فروش آن می کند.
  • زمانی که مشتری تمایل دارد محصول خریداری شده، مجددا نوسازی شود.
  • زمانی که نیاز به بازیافت محصول است. ( این مورد بیشتر در مورد مواد غذایی و مواد بهداشتی است.)
  • همچنین در مواردی که محصولات توزیع شده در بازار بیش از حد لازم هستند. در نتیجه در چنین شرایطی لازم است کالاهای اضافی به سمت مرکز توزیع کننده یا تولیدکننده آن مرجوع شوند.

برای درک بهتر مفهوم لجستیک معکوس، برای یکی از موارد مذکور مثالی را ارائه می کنیم. تصور کنید شما به عنوان یک تاجر اقدام به واردات کالا از چین کرده اید و به طور مثال از یک تامین کننده چینی لوازم خانگی خریداری کرده اید. اما پس از تحویل گرفتن یا در گمرک متوجه می شوید که کالا معیوب است، در این صورت باید اقدام به بازگشت کالا های معیوب به تامین کننده کنید. بنابراین توصیه می شود برای جلوگیری از بروز این اتفاق یک نمونه از کالا را بررسی کنید و از یک بازرس شرکت های بازرگانی واردات در این خصوص کمک بگیرید، چرا که در صورت معیوب بودن کالا گمرک اجازه ورود کالای معیوب را به شما نخواهد داد و باید آن را به تامین کننده بازگردانید که به این فرایند بازگشت کالا به سوی تامین کننده، لجستیک معکوس می گویند.

بهتر است به این نکته اشاره کنیم که شرکت های تامین کننده محصول در عین حال که باید به درستی سیستم لجستیک معکوس را در سازمان خود پیاده سازی کنند، نیاز است تا حد امکان تعداد کالاهای مرجوعی خود را کاهش دهند. این در واقع مفهوم مدیریت درست لجستیک معکوس است.

مهم ترین اجزای لجستیک معکوس

لجستیک معکوس

لجستیک معکوس که به زنجیره تامین معکوس نیز شناخته می شود از چند جزء یا عنصر اصلی تشکیل می شود که در ادامه هر کدام از انواع آن را معرفی می کنیم. این اجزا شامل موارد زیر می شوند:

  • مدیریت بازگشت
  • قوانین و رویه بازگشت
  • بازسازی یا نوسازی
  • مدیریت بسته بندی
  • کالاهای به فروش نرفته
  • پایان عمر
  • شکست در تحویل
  • بازیابی مجدد
  • تعمیرات و نگهداری

1. مدیریت بازگشت

هر فروشگاهی برای بازگشت و مرجوع کردن کالاهای خود از یک سری قوانین پیروی می کند. این در واقع همان مدیریت بازگشت کالاست. به نحوی که مشتریان نیز می توانند براساس این قوانین محصولات را به فروشگاه مرجوع کنند. اقداماتی که در زمینه مدیریت بازگشت کالا انجام می شوند باید سریع، مستقیم و قابل کنترل باشند. همچنین فروشگاه باید تمام تلاش خود را به کار گیرد برای اینکه تا حد امکان از مرجوع شدن کالا جلوگیری کند.

2. قوانین و رویه بازگشت

یک مجموعه فروش باید در حوزه فروش کالا سیاست هایی را تعیین کند. مجموعه این سیاست ها، کمک می کنند تا هم کارکنان سازمان و هم مشتریان برای مرجوع کردن کالا به خوبی راهنمایی و هدایت شوند و براساس این قوانین عمل کنند.

3. بازسازی یا نوسازی

در برخی مواقع یک سری کالاهای مرجوعی قابل بازیافت و قابل استفاده هستند. این عمل کمک می کند تا از هدر رفت منابع به شکل چشمگیری جلوگیری شود. در بخش بازسازی یا نوسازی، محصولات معیوبی که پس از تعمیرکه قابل استفاده هستند، تعمیر یا حتی تعویض می شوند تا امکان استفاده مجدد از آن ها فراهم شود و ضایعات تا حد امکان کاهش پیدا کنند.

4. مدیریت بسته بندی

این بخش نیز بیشترین تمرکز خود را روی کاهش ضایعات تولیدی گذاشته است. از این رو از مواد بسته بندی تا حد امکان چندین بار استفاده می شود تا هم از محصولات در زنجیره تامین محافظت شود و هم میزان پسماندها به حداقل ممکن برسد.

5. کالاهای به فروش نرسیده

گاهی ممکن است خرده فروشان به دلیل داشتن موجودی محصول از قدیم، فروش کم و مواردی از این دست، یک سری محصولات را به محل تولید یا توزیع مرجوع کنند. در اینجا با اصطلاحی به نام کنترل کالاهای به فروش نرسیده مواجه هستیم که مربوط به سیستم لجستیک معکوس می شود.

6. پایان عمر

برای پیشگیری از چالش ها و آلودگی های زیست محیطی باید محصولاتی که عمر آن ها به پایان رسیده و جزء دورریزها هستند مدیریت و کنترل شوند.

7. شکست در تحویل

گاهی اوقات عملیات تحویل محصول به مشتری موفقیت آمیز نیست. در اینگونه مواقع محصولات برای اصلاح و رفع مشکل به مراکز سورتینگ انتقال داده می شوند. کنترل این محصولات برعهده سیستم لجستیک معکوس است.

8. بازیابی مجدد

این بخش به استفاده مجدد و دوباره از محصولاتی اشاره دارد که زمان استفاده از آن ها به پایان رسیده و یا قطعات آن ها از رده خارج شده است و دیگر کارایی ندارند.

9. تعمیر و نگهداری

در این بخش وسایل و محصولاتی که نیاز به تعمیر و رسیدگی دارند، تعمیر شده و بازاریابی و تبلیغات برای عرضه مجدد آن ها به بازار فروش انجام می شود. به نحوی که محصول به گروه دیگری از مصرف کنندگان ارائه می شود.

کلمه لجستیک (Logistic)، کلمه ای است که شاید بیشتر شما را به یاد مفاهیم نظامی و جنگ بیندازد. اما این کلمه امروزه معنا و مفهوم دیگری نیز دارد. در صنایع بازرگانی، حمل و نقل، گردشگری و… از این کلمه استفاده زیادی می شود. در واقع می توانیم بگوییم تمامی این صنایع به نوعی با زیرساخت های لجستیکی مرتبط هستند. بسیاری از تاجران و بازرگان که در زمینه تجارت بین الملل فعالیت دارند با این کلمه و کاربرد آن به خوبی آشنا هستند. در این مطلب قصد داریم با معنای Logistic و انواع آن بیشتر آشنا شویم و کاربردهای آن در زندگی روزمره خود را بررسی کنیم.

لجستیک چیست؟

لجستیک

اگر در خصوص معنای Logistic کنجکاو باشید و کمی در این رابطه تحقیق کنید، با مفاهیم و تعاریف مختلفی روبرو خواهید شد. اما یکی از کاربردهای مهم Logistic در صنعت حمل و نقل است. در واقع تعریف لجستیک را اینگونه می توانیم ارائه کنیم که عبارت است از: جابجایی انواع کالا از نقطه ای به عنوان مبدا به نقطه ای دیگر به عنوان مقصد که طی این فرایند دو عملیات حمل و نقل و همچنین انبارداری را در بر می گیرد.

در واقع می توانیم بگوییم Logistic پروسه حمل و نقل و جابجایی کالا را در عصر امروزی آسان و راحت می کند. شاید از خود بپرسید مفهوم Logistic چگونه شکل گرفته است و به چه صورتی تاثیر خود را در زنجیره تامین گذاشت؟ و اینکه چگونه است که امروزه Logistic را یکی از بخش های مهم و اساسی زنجیره تامین معرفی می کنند؟

تاجران، بازرگانان و تمامی مجموعه هایی که به نوعی در زمینه تجارت و مبادله کالا فعالیت می کنند، همیشه به دنبال راهی برای کاهش هزینه های تولید خود هستند. مسلما در پروسه جابجایی و ارسال بار از نقطه ای به نقطه دیگر، هزینه هایی صرف ارسال و نگهداری آن محموله در انبار می شود. این هزینه نیز در برخی مواقع بسیار قابل توجه است. به عنوان مثال می توانیم به فرایند کارگو کالا اشاره کنیم که مسلما هزینه حمل کالا در آن نسبت به دیگر روش های حمل و نقل بیشتر است. به این صورت بود که مفهوم Logistic شکل گرفت.

مدیریت لجستیک به چه معناست؟

مدیریت لجستیک به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که در آن قرار است چگونگی تامین، ذخیره، انبارداری و همچنین حمل و نقل مرسوله به مقصد نهایی به طور دقیق مدیریت شوند. در واقع Logistic به طور کلی به این مفهوم اشاره دارد که یک محموله از زمانی که تولید می شود تا زمانی که وارد پروسه جابجایی شده تا به دست مشتری برسد، به طور همه جانبه تحت مراقبت قرار گیرد.

فعالیت های لجستیکی با اثربخشی مثبت روی فرایند جابجایی و حمل و نقل محموله، تاثیر زیادی در کاهش هزینه های تولید آن کالا در زنجیره تامین دارند. در زمینه ارائه خدمات لجستیکی، شرکت ها و سازمان های مختلفی فعالیت می کنند که خدمات خود را به شکل گسترده در اختیار شرکت های حمل خرده بار، عمده فروش ها و… قرار می دهند.

انواع لجستیک کدامند؟

اگر بخواهیم خدمات Logistic را دسته بندی کنیم، می توانیم آن ها را در دو دسته اصلی قرار دهیم که عبارتند از:

  • لجستیک درون سوی (Inbound): این نوع Logistic فرایند دریافت کالا از تولید کننده و تحویل آن به انبار یا خرده فروش ها را مدیریت می کند و یکی از مهم ترین فرایندهای زنجیره تامین به شمار می آید.
  • لجستیک برون سوی (Outbound): این نوع Logistic به پروسه دریافت کالا از انبار و تحویل آن به دست مشتری اشاره دارد.

دسته بندی های مربوط به حوزه Logistic تنها به این دو مورد ختم نمی شوند. مفهوم Logistic دارای زیر گروه های دیگری نیز هست که در ادامه با انواع آن بیشتر آشنا می شویم.

1. لجستیک تولید

لجستیک تولید یا Production Logistics، یکی از زیرشاخه های مهم در صنعت است که بیش از هر چیزی روی بهینه سازی فرایند تولید محصولات در کارخانجات تمرکز دارد. آنچه که در لجستیک تولید مورد هدف قرار می گیرد، این است که هر دستگاه تولیدی در کارخانجات بتواند محصول مناسب خود را با کیفیت قابل قبول و در زمان مناسب تولید کند. به این شکل بهره وری و بازدهی در کار بیشتر شده و امکان اینکه بتوان در مدت زمان کمتری تعداد محصول بیشتری تولید کرد نیز افزایش پیدا می کند.

برای درک بهتر این موضوع اجازه دهید مثالی بزنیم: زمانی که در کارخانجات تولیدی، دستگاهی به یک ماده اولیه خاص نیاز دارد، سیستمی که قسمتی از لجستیک تولید را تشکیل می دهد وظیفه دارد تا این ماده اولیه خاص را تحویل دستگاه دهد تا آن دستگاه بتواند وارد مراحل بعدی چرخه تولید شود.

2. لجستیک اضطراری

لجستیک اضطراری یا Emergency Logistic، بیشتر در شرکت های فعالی که در صنعت حمل و نقل کار می کنند کاربرد دارد. تصور کنید در کارخانجات تولیدی اتفاقی غیر قابل پیش بینی می افتد یا یک حادثه طبیعی به وقوع می پیوندد. در این شرایط امکان اینکه در روند تولید محصولات اختلالی ایجاد شود وجود دارد.

بنابراین سیستم برای جبران این مسئله باید با سرعت بیشتری کار کند تا کالا در زمان مناسب به زنجیره تامین منتقل شود. در این مواقع معمولا سازمان ها و موسسات بشردوستانه وارد عمل می شوند تا بتوانند به سیستم تولید و توزیع کمک کنند تا سرعت حمل و نقل کالا تسریع بخشیده شود.

3. لجستیک توزیع

لجستیک توزیع یا Distribution، ممکن است بیش از دیگر انواع Logistic برای شما آشنا باشد. دقیقا از زمانی که پروسه تولید محصول به طور کامل تمام می شود و مصرف کنندگان سفارشات خود را ثبت می کنند، عملیات مربوط به انبار کردن محصول، پردازش در انبار و همچنین تحویل آن به مشتری شروع می شود. این در واقع تعریفی از لجستیک توزیع است.

از آن جایی که ممکن است تعداد هر محصول، زمان و مکان تحویل آن ها در هر پروژه توزیع متفاوت باشد، لجستیک توزیع از اهمیت بالایی برخوردار می شود. این اهمیت از آن جهت است که لجستیک توزیع باید بتواند بین عرضه و تقاضای محصول یک حالت تعادل و توازن ایجاد کند.

4. لجستیک معکوس

لجستیک معکوس یا Reverse Logistics، به نوعی از Logistic اشاره دارد که در آن محموله یا کالا از مشتری گرفته شده و به تامین کننده آن تحویل داده می شود. در واقع همانطور که از نام این Logistic پیداست، در آن محصول از مقصد به انبار بازگشت داده می شود. احتمالا متوجه شده اید که این نوع Logistic بیشتر زمانی کاربرد دارد که مشتری یا مصرف کننده تصمیم به عودت و بازگشت کالا گرفته است و می خواهد محصول را بنا به هر دلیلی مرجوع کند.

5. لجستیک کسب و کار

لجستیک

لجستیک کسب و کار یا Business Logistics، در یک تعریف کلی به این معناست که کالای درست در زمان مناسب و در محل مناسب با تعداد کاملا درست و با قیمت مناسب تحویل مشتری داده شود. اگر بخواهیم یک مثال واضح از این نوع Logistic بزنیم، می توانیم به فروشگاه آنلاین دیجیکالا اشاره کنیم که یک نمونه از لجستیک کسب و کار محسوب می شود. این Logistic به این شکل عمل می کند که پس از ثبت سفارش مشتری، چرخه تامین آن کالا شروع می شود و پس از طی کزدن پروسه پردازش، آن محصول در دست ارسال برای مشتری قرار می گیرد.

6. لجستیک سبز

لجستیک سبز یا Green Logistics، نوعی از Logistic است که در آن توجه زیادی به سلامت محیط زیست می شود. آنچه که در این سیستم بسیار حائز اهمیت است این موضوع می باشد که در آن هیچ نوع آلودگی تولید نشود و هیچ موردی سلامت محیط زیست را تهدید نکند. به عنوان مثال استفاده از محصولات قابل بازیافت به نوعی به لجستیک سبز اشاره دارد.

7. لجستیک نظامی

لجستیک نظامی یا Military Logistics، یکی از مهم ترین و پرکاربردترین انواع Logistic به شمار می رود که در آن افسران و فرماندهان نظامی روی فرایندهای تامین، کنترل و نظارت همه جانبه دارند. این مدیریت همه جانبه باعث می شود تا منابع و امکانات موردنیاز در زمان درست به محل درست برسند. به این شکل می توان عملیات نظامی را بهبود بخشید.