به طور کلی، مقررات گمرکی نقش موثری در تضمین تجارت عادلانه و ثبات اقتصادی داشته و دولت نیز به حقوق گمرکی، به عنوان نوعی درآمد حیاتی تکیه می کند. به همین دلیل، رعایت مقررات وضع شده، برای بازرگانان و دولت بسیار ضروری می باشد. با این حال، همچنان تخلفات گمرکی وجود داشته و قانون گذار نیز برای جلوگیری از این تخلفات، مجازات های سنگینی را در نظر گرفته است. در این مطلب، شما را با اهمیت قوانین گمرکی، تخلفات گمرکی و انواع آن، موارد مهم در زمینه تخلفات گمرکی و بسیاری موارد دیگر در این زمینه آشنا خواهیم کرد.

تخلفات گمرکی چیست؟

تخلفات گمرکی، یکی از مسائل مهم و رایج در تجارت و دنیای اقتصاد بوده که افراد زیادی با آن مواجه هستند. به عبارت دیگر می توان گفت، این گونه تخلفات به تمامی فعالیت هایی گفته می شود که با قوانین و مقررات گمرکی در تضاد بوده که برخی از تاجران و بازرگانان، با هدف افزایش سود خود، به شکل گسترده ای این تخلفات را در مراحل تشریفات گمرکی انجام می دهند. به این صورت که، در فرآیند تشریفات گمرک و مراحل تجارت بین المللی، تخلفاتی را انجام داده که از جوانب کوچک و بی ارزشی برخوردار بوده و می توان آن ها را نادیده گرفته یا با پرداخت جریمه اندکی، پرونده را مختومه کرد. اما در برخی موارد، بسیاری از تاجران، تخلفات گمرکی بسیار جدی و خطرناکی را انجام داده که عواقب وحشتناکی برای چرخه اقتصادی کشور دارد. لازم است برای بررسی این نوع تخلفات، کمیسیون رسیدگی به تخلفات گمرکی و سایر مراجع بالاتر، به این موضوع ورود کرده و مجازات مناسبی را برای انواع تخلفات گمرکی تعیین کنند.

انواع تخلفات گمرکی

تخلفات گمرکی، به دو دسته کلی تخلفات عام و خاص تقسیم شده که در ادامه، هر کدام از آن ها را بررسی خواهیم کرد:

تخلفات گمرکی عام

گمرک، مجموعه ای از حقوق مهم و اساسی است که توسط قانون تعیین شده تا پروسه واردات و صادرات کالا ها در مسیر ایمن و قانونی صورت گیرد. این حقوق مهم و اساسی، شامل عملیات بازرسی و توزین کالا، تایید اظهارنامه ها و بارنامه ها و غیره می باشد. علاوه بر این، گمرک مسئولیت جمع آوری و اعلام تعرفه های گمرکی را نیز بر عهده داشته که نقش موثری در تامین درآمد دولت دارند. لازم است بدانید، هر گونه سرپیچی و نقض این قوانین، منجر به عواقب جدی و زیان بار، مانند جریمه و مجازات توسط دولت خواهد شد. به طور مثال، عدم اظهار کالا، کم اظهاری، طبق قوانین و مقررات گمرکی نوعی تخلف محسوب شده و موجب برخورد قانونی با وارد کننده یا صادر کننده خواهد شد. در نهایت می توان گفت، شناخت این حقوق گمرکی و رعایت قوانین و مقررات مربوطه، به منظور پیشگیری از بروز هر گونه تخلفات گمرکی و اطمینان از موفقیت وتناسب کسب و کار با این قوانین، بسیار ضروری می باشد.

تخلفات گمرکی خاص

در کنار تخلفات عمومی گمرکی که همان تخلفات غیر مالی مقررات گمرک است، تخلفات جدی تری نیز وجود داشته که پیامد های مالی سنگینی دارد و منجر به مالیات غیر مستقیم خواهد شد. این تخلفات گمرکی، اعم از عمدی یا غیر عمدی بودن، قادر به وارد کردن صدمات و خسارات قابل توجهی به دولت و اقتصاد هستند. علاوه بر این، از آن جایی که مالیات های غیر مستقیم مانند مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات بر کالا ها و خدمات بوده و به مصرف کننده منتقل می شوند، بروز تخلفات گمرکی، موجب عدم وصول و پرداخت شدن این مالیات ها شده و درآمد دولت را از بین خواهند برد. به طور مثال، می توان به تخلفاتی مانند عدم گزارش کالا، طبقه بندی نادرست کالا ها و قاچاق اشاره کرد که منجر به عواقب مالی جدی برای دولت و وارد کننده یا صادر کننده خواهد شد. از این رو، شناخت و فهم عواقب این نوع تخلفات گمرکی و اتخاذ تصمیماتی برای رعایت تمامی قوانین مربوط به آن ها، امری مهم و ضروری می باشد. به این ترتیب، کسب و کار ها نیز از خطرات مالی و حقوقی این تخلفات گمرکی در امان بوده و عملکرد موفق و پایداری خواهند داشت.

مواردی از تخلفات گمرکی

برخی از رایج ترین نمونه های تخلفات گمرکی، شامل موارد زیر می باشد:

تقلب در اظهار نامه

یکی از موارد تخلفات گمرکی، تقلب در اظهارنامه است که شامل هر گونه اطلاعات نادرستی است که در اظهارنامه ثبت می شود. این اطلاعات، شامل مواردی مانند توصیف ناقص کالا، درج اشتباه نام کشور مبدا یا سایر اطلاعاتی که در اظهارنامه از فرد خواسته شده می باشد. در صورتی که هر کدام از موارد گفته شده، در اظهارنامه به شکل نادرست ثبت و از سوی فرد تایید شده باشد، مصداق تقلب در اظهارنامه بوده و تخلفات گمرکی و قاچاق برای فرد تلقی و ثبت خواهد شد.

عدم اظهار

نوع دیگری از موارد تخلفات گمرکی عدم اظهار است که در آن، صاحب کالا، کالا های اظهار نشده را در بین کالا های اظهار شده قرار داده، به طوری که ارزش حقوق گمرکی و عوارض کالا های اظهار نشده، کمتر از ارزش و سود بازرگانی کالای اظهار شده باشد. در این صورت، صاحب بار مرتکب تخلفات گمرکی شده و باید به عواقب ارتکاب جرم نیز فکر کند. لازم است بدانید، مجاز بودن کالای اظهار نشده، دلیلی بر عدم تخلف و رفع آن نخواهد بود.

اقدام عملی

یکی دیگر از موارد تخلفات گمرکی ناشی از اقدام عملی است که در زمانی رخ می دهد که صاحب کالا بدون ارائه اظهارنامه، اقدام به حمل و جابجایی کالای مجاز می کند. ممکن است این نوع تخلف گمرکی، حین خروج از گمرک یا پس از آن، شناسایی شود.

عدم صداقت در موافقت نامه تجارت آزاد

از مصادیق و موارد دیگر در زمینه تخلفات گمرکی، عدم صداقت در موافقت نامه تجارت آزاد است. بر اساس این موافقت نامه، در تجارت با کشورهایی مانند روسیه، ارمنستان، بلاروس و قزاقستان، بیش از 87 درصد کالا های مبادله شده، از تعرفه های گمرکی معاف می باشند. هر چند این امر، به این معنا نیست که می توان معافیت عوارض گمرکی را به طور کامل دریافت نمود، زیرا همه کشور های گفته شده، فهرستی از کالا های حساس که شامل قانون حذف تعرفه نیستند را دارا بوده و علاوه بر آن، گمرک نیز در زمان ترخیص کالا ها، مدارکی مبنی بر معافیت مالیاتی را از افراد طلب خواهد کرد. در صورتی که صاحب کالا یا کارگزار و نماینده او، نتواند ثابت کند که کالای وارداتی شامل موافقت نامه تجارت آزاد است یا خیر، مرتکب تخلفات گمرکی شده و باید عملکرد او گزارش شود.

عدم انطباق کالا

یکی دیگر از تخلفات گمرکی عدم انطباق کالا می باشد که در آن صورت، اگر کالایی در همه مدارک مانند گواهی مبدا، اظهارنامه، بیمه نامه و سایر مدارک ارائه شده، با کالای وارداتی مغایرت داشته باشد، صاحب کالا به صورت خواسته یا ناخواسته مرتکب تخلفات گمرکی و قاچاق شده است. توصیه می شود، در مواردی که متوجه این مغایرت شده اید، تمام محموله را برای یافتن کالای مشابه بررسی کرده و همه را به صورت یکجا اعلام کنید. در غیر این صورت، کالای وارداتی ضبط شده و صاحب کالا نیز مشمول جریمه خواهد شد.

واردات کالا های ممنوعه

از آن جایی که گمرک ایران، فهرستی از کالا های ممنوعه وارداتی، مانند نوشیدنی های الکلی یا سلاح گرم و سرد را در سایت خود قرار داده و واردات آن ها را ممنوع کرده است، درصورت اظهار کالا، صاحب بار متخلف محسوب شده و در صورت عدم اظهار نیز، مشمول قاچاق و تخلفات گمرکی می شود. در این صورت، علاوه بر مجازات های قانونی و توقیف محموله، لازم است جریمه تخلفات گمرکی را نیز بپردازد.

نقض مقررات و آیین نامه ها

نوع دیگری از تخلفات گمرکی که به آن تخلف انتظامی نیز گفته می شود، نقض مقررات و آیین نامه های گمرکی است. به طور مثال، ورود وسایل نقلیه و یا خروج آن ها بدون انجام تشریفات مربوطه از مسیر غیر مجاز و غیر قانونی، نوعی تخلف گمرکی بوده و شامل جریمه خواهد شد.

روش های جلوگیری از تخلفات گمرکی

لازم است به منظور جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، سازمان های نظارتی و گمرکی به شکل دقیق و مستمر عمل کرده و با انجام برخی راهکار ها، از بروز هر گونه تخلف گمرکی جلوگیری نمایند. در ادامه، به برخی از روش های جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی اشاره می کنیم:

استعلام محموله ها به شکل الکترونیکی

یکی از راهکار های مهم برای جلوگیری از تخلفات گمرکی، الکترونیکی کردن روند استعلام بار است. در این روش، هزاران محموله تجاری در روز، توسط نیرو های مخصوص، به دقت بررسی و استعلام شده و پاسخ آن ها، در عرض چند دقیقه حاضر خواهد شد. استفاده از این روش، امکان شناسایی راحت و سریع محموله های مغایر با استعلام های دریافتی را فراهم خواهد کرد.

تبادل اطلاعات به صورت الکترونیکی بین بانک مرکزی و گمرک

یکی دیگر از اقدامات کاربردی برای جلوگیری از تخلفات گمرکی، برقراری و ایجاد ارتباط بین بانک مرکزی و گمرک است که در این روش، بانک مرکزی با توجه به اطلاعات ثبت شده در گمرک، در مورد کالا های وارداتی در فرآیند ترخیص ارز برای واردات کالا مشورت کرده و از بروز پدیده بیش اظهاری در واردات کالا، توسط تاجران جلوگیری خواهد کرد. علاوه بر این، الکترونیکی شدن این فرآیند، نیازمند استفاده از کاغذ و دستورالعمل های اداری سنتی نیز نمی باشد.

راه اندازی سیستم کارشناس مجازی

یکی دیگر از روش های جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، راه اندازی و ایجاد سیستم کارشناس مجازی است که در آن، کارشناس به شکل کاملا تصادفی و بدون دخالت افراد، شخصی را انتخاب کرده و مسئولیت بررسی درستی یا نادرستی اطلاعات وارد شده در سامانه گمرکی و مقایسه آن با محموله وارداتی را بر عهده می گیرد. در این روش، امکان تبانی و رشوه دهی تاجران به کارشناسان، برای چشم پوشی از تخلفات گمرکی صورت گرفته، از بین رفته و این امر امکان پذیر نخواهد بود.

کلمه لجستیک (Logistic)، کلمه ای است که شاید بیشتر شما را به یاد مفاهیم نظامی و جنگ بیندازد. اما این کلمه امروزه معنا و مفهوم دیگری نیز دارد. در صنایع بازرگانی، حمل و نقل، گردشگری و… از این کلمه استفاده زیادی می شود. در واقع می توانیم بگوییم تمامی این صنایع به نوعی با زیرساخت های لجستیکی مرتبط هستند. بسیاری از تاجران و بازرگان که در زمینه تجارت بین الملل فعالیت دارند با این کلمه و کاربرد آن به خوبی آشنا هستند. در این مطلب قصد داریم با معنای Logistic و انواع آن بیشتر آشنا شویم و کاربردهای آن در زندگی روزمره خود را بررسی کنیم.

لجستیک چیست؟

اگر در خصوص معنای Logistic کنجکاو باشید و کمی در این رابطه تحقیق کنید، با مفاهیم و تعاریف مختلفی روبرو خواهید شد. اما یکی از کاربردهای مهم Logistic در صنعت حمل و نقل است. در واقع تعریف لجستیک را اینگونه می توانیم ارائه کنیم که عبارت است از: جابجایی انواع کالا از نقطه ای به عنوان مبدا به نقطه ای دیگر به عنوان مقصد که طی این فرایند دو عملیات حمل و نقل و همچنین انبارداری را در بر می گیرد.

در واقع می توانیم بگوییم Logistic پروسه حمل و نقل و جابجایی کالا را در عصر امروزی آسان و راحت می کند. شاید از خود بپرسید مفهوم Logistic چگونه شکل گرفته است و به چه صورتی تاثیر خود را در زنجیره تامین گذاشت؟ و اینکه چگونه است که امروزه Logistic را یکی از بخش های مهم و اساسی زنجیره تامین معرفی می کنند؟

تاجران، بازرگانان و تمامی مجموعه هایی که به نوعی در زمینه تجارت و مبادله کالا فعالیت می کنند، همیشه به دنبال راهی برای کاهش هزینه های تولید خود هستند. مسلما در پروسه جابجایی و ارسال بار از نقطه ای به نقطه دیگر، هزینه هایی صرف ارسال و نگهداری آن محموله در انبار می شود. این هزینه نیز در برخی مواقع بسیار قابل توجه است. به عنوان مثال می توانیم به فرایند کارگو کالا اشاره کنیم که مسلما هزینه حمل کالا در آن نسبت به دیگر روش های حمل و نقل بیشتر است. به این صورت بود که مفهوم Logistic شکل گرفت.

مدیریت لجستیک به چه معناست؟

مدیریت لجستیک به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که در آن قرار است چگونگی تامین، ذخیره، انبارداری و همچنین حمل و نقل مرسوله به مقصد نهایی به طور دقیق مدیریت شوند. در واقع Logistic به طور کلی به این مفهوم اشاره دارد که یک محموله از زمانی که تولید می شود تا زمانی که وارد پروسه جابجایی شده تا به دست مشتری برسد، به طور همه جانبه تحت مراقبت قرار گیرد.

فعالیت های لجستیکی با اثربخشی مثبت روی فرایند جابجایی و حمل و نقل محموله، تاثیر زیادی در کاهش هزینه های تولید آن کالا در زنجیره تامین دارند. در زمینه ارائه خدمات لجستیکی، شرکت ها و سازمان های مختلفی فعالیت می کنند که خدمات خود را به شکل گسترده در اختیار شرکت های حمل خرده بار، عمده فروش ها و… قرار می دهند.

انواع لجستیک کدامند؟

اگر بخواهیم خدمات Logistic را دسته بندی کنیم، می توانیم آن ها را در دو دسته اصلی قرار دهیم که عبارتند از:

• لجستیک درون سوی (Inbound): این نوع Logistic فرایند دریافت کالا از تولید کننده و تحویل آن به انبار یا خرده فروش ها را مدیریت می کند و یکی از مهم ترین فرایندهای زنجیره تامین به شمار می آید.
• لجستیک برون سوی (Outbound): این نوع Logistic به پروسه دریافت کالا از انبار و تحویل آن به دست مشتری اشاره دارد.

دسته بندی های مربوط به حوزه Logistic تنها به این دو مورد ختم نمی شوند. مفهوم Logistic دارای زیر گروه های دیگری نیز هست که در ادامه با انواع آن بیشتر آشنا می شویم.

1. لجستیک تولید

لجستیک تولید یا Production Logistics، یکی از زیرشاخه های مهم در صنعت است که بیش از هر چیزی روی بهینه سازی فرایند تولید محصولات در کارخانجات تمرکز دارد. آنچه که در لجستیک تولید مورد هدف قرار می گیرد، این است که هر دستگاه تولیدی در کارخانجات بتواند محصول مناسب خود را با کیفیت قابل قبول و در زمان مناسب تولید کند. به این شکل بهره وری و بازدهی در کار بیشتر شده و امکان اینکه بتوان در مدت زمان کمتری تعداد محصول بیشتری تولید کرد نیز افزایش پیدا می کند.

برای درک بهتر این موضوع اجازه دهید مثالی بزنیم: زمانی که در کارخانجات تولیدی، دستگاهی به یک ماده اولیه خاص نیاز دارد، سیستمی که قسمتی از لجستیک تولید را تشکیل می دهد وظیفه دارد تا این ماده اولیه خاص را تحویل دستگاه دهد تا آن دستگاه بتواند وارد مراحل بعدی چرخه تولید شود.

2. لجستیک اضطراری

لجستیک اضطراری یا Emergency Logistic، بیشتر در شرکت های فعالی که در صنعت حمل و نقل کار می کنند کاربرد دارد. تصور کنید در کارخانجات تولیدی اتفاقی غیر قابل پیش بینی می افتد یا یک حادثه طبیعی به وقوع می پیوندد. در این شرایط امکان اینکه در روند تولید محصولات اختلالی ایجاد شود وجود دارد.

بنابراین سیستم برای جبران این مسئله باید با سرعت بیشتری کار کند تا کالا در زمان مناسب به زنجیره تامین منتقل شود. در این مواقع معمولا سازمان ها و موسسات بشردوستانه وارد عمل می شوند تا بتوانند به سیستم تولید و توزیع کمک کنند تا سرعت حمل و نقل کالا تسریع بخشیده شود.

3. لجستیک توزیع

لجستیک توزیع یا Distribution، ممکن است بیش از دیگر انواع Logistic برای شما آشنا باشد. دقیقا از زمانی که پروسه تولید محصول به طور کامل تمام می شود و مصرف کنندگان سفارشات خود را ثبت می کنند، عملیات مربوط به انبار کردن محصول، پردازش در انبار و همچنین تحویل آن به مشتری شروع می شود. این در واقع تعریفی از لجستیک توزیع است.

از آن جایی که ممکن است تعداد هر محصول، زمان و مکان تحویل آن ها در هر پروژه توزیع متفاوت باشد، لجستیک توزیع از اهمیت بالایی برخوردار می شود. این اهمیت از آن جهت است که لجستیک توزیع باید بتواند بین عرضه و تقاضای محصول یک حالت تعادل و توازن ایجاد کند.

4. لجستیک معکوس

لجستیک معکوس یا Reverse Logistics، به نوعی از Logistic اشاره دارد که در آن محموله یا کالا از مشتری گرفته شده و به تامین کننده آن تحویل داده می شود. در واقع همانطور که از نام این Logistic پیداست، در آن محصول از مقصد به انبار بازگشت داده می شود. احتمالا متوجه شده اید که این نوع Logistic بیشتر زمانی کاربرد دارد که مشتری یا مصرف کننده تصمیم به عودت و بازگشت کالا گرفته است و می خواهد محصول را بنا به هر دلیلی مرجوع کند.

5. لجستیک کسب و کار

لجستیک کسب و کار یا Business Logistics، در یک تعریف کلی به این معناست که کالای درست در زمان مناسب و در محل مناسب با تعداد کاملا درست و با قیمت مناسب تحویل مشتری داده شود. اگر بخواهیم یک مثال واضح از این نوع Logistic بزنیم، می توانیم به فروشگاه آنلاین دیجیکالا اشاره کنیم که یک نمونه از لجستیک کسب و کار محسوب می شود. این Logistic به این شکل عمل می کند که پس از ثبت سفارش مشتری، چرخه تامین آن کالا شروع می شود و پس از طی کزدن پروسه پردازش، آن محصول در دست ارسال برای مشتری قرار می گیرد.

6. لجستیک سبز

لجستیک سبز یا Green Logistics، نوعی از Logistic است که در آن توجه زیادی به سلامت محیط زیست می شود. آنچه که در این سیستم بسیار حائز اهمیت است این موضوع می باشد که در آن هیچ نوع آلودگی تولید نشود و هیچ موردی سلامت محیط زیست را تهدید نکند. به عنوان مثال استفاده از محصولات قابل بازیافت به نوعی به لجستیک سبز اشاره دارد.

7. لجستیک نظامی

لجستیک نظامی یا Military Logistics، یکی از مهم ترین و پرکاربردترین انواع Logistic به شمار می رود که در آن افسران و فرماندهان نظامی روی فرایندهای تامین، کنترل و نظارت همه جانبه دارند. این مدیریت همه جانبه باعث می شود تا منابع و امکانات موردنیاز در زمان درست به محل درست برسند. به این شکل می توان عملیات نظامی را بهبود بخشید.

تجارت بین ‌المللی، بازاری پرشور و پیچیده است که هر روزه میلیاردها دلار ارزش معاملات را در بر می‌گیرد. در این محیط پویا، مفاهیم و قوانینی وجود دارند که آشنایی با آن ها برای درک دقیق تراکنش ‌ها و تسهیل تعاملات تجاری ضروری ‌اند. یکی از اصطلاحات متداول در تجارت بین‌المللی، به ویژه در قالب قراردادهای فروش، اینکوترمز است. اینکوترمز ها مجموعه ‌ای از قوانین و شرایط اند که شرایط تحویل کالا و تقسیم مسئولیت ‌ها را بین فروشنده و خریدار تعیین می ‌کنند.

در ادامه، با مفهوم دقیق و جزئیات قاعده FOB آشنا می‌شویم و مزایا و معایب آن را بررسی می‌ کنیم. همچنین، اهمیت استفاده صحیح از این قاعده در تعاملات تجاری و تاثیرات آن بر تسهیل فرآیند خرید و فروش در بازارهای بین ‌المللی را بررسی خواهیم کرد.

توضیح مفهومی قاعده  FOB

در تجارت بین‌المللی،FOB  یکی از مفاهیم کلیدی است که به طور گسترده استفاده می ‌شود. اصطلاح FOB، اختصار”Free On Board”  است و ارتباط مستقیمی با فرآیند بارگیری و حمل و نقل کالا دارد.

این عبارت به معنای آن است که در قاعده FOB، فروشنده مسئولیت انتقال کالا را تا زمانی که کالا به محل بارگیری (مثلا بارگیری بر روی کشتی یا وسیله حمل و نقل دیگر) رسیده است را بر عهده دارد. از زمانی که کالا به محل بارگیری برسد، مسئولیت ‌های مربوط به حمل و نقل بر عهده خریدار می ‌باشد، از جمله هزینه‌ های مرتبط با حمل و نقل کالا از آن نقطه به مقصد نهایی. به این ترتیب، انتقال مسئولیت از فروشنده به خریدار در نقطه بارگیری کالا اتفاق می ‌افتد.

در اصل،FOB  دو مفهوم اساسی را شامل می ‌شود:

1. آزادی در بارگیری: کالا به محل بارگیری رسیده و آماده برای حمل و نقل است. این نشان دهنده آزادی و مسئولیتی بوده که پس از رسیدن کالا به محل بارگیری بر فروشنده است.
2. انتقال مسئولیت: مسئولیت کالا از فروشنده به خریدار در محل بارگیری منتقل می‌شود.

با درک دقیق این مفاهیم، می ‌توان از قاعده FOB به بهترین نحو در معاملات تجاری استفاده کرد و از مزایا و معایب آن بهره ‌مند شد.

جزئیات قاعده  FOB

در تجارت بین ‌المللی، تعیین مسئولیت‌ ها و هزینه ‌ها بسیار حیاتی است و FOB  به عنوان یکی از قوانین کلیدی در این زمینه تاثیرگذاری فراوانی دارد. در این بخش، به بررسی جزئیات این قاعده می ‌پردازیم تا تفاوت ‌ها و مسئولیت ‌های هر طرف را به وضوح مشخص کنیم.

1. هزینه‌ های فروشنده

1. هزینه بارگیری: فروشنده مسئولیت هزینه بارگیری کالا را تا زمانی که کالا به محل بارگیری می رسد، بر عهده دارد.
2. هزینه بسته ‌بندی و آماده ‌سازی: هزینه ‌های مربوط به بسته ‌بندی و آماده ‌سازی کالا بر عهده فروشنده است.

2. مسئولیت ‌های فروشنده

1. انتقال ملکیت: ملکیت کالا از زمان بارگیری توسط فروشنده به خریدار منتقل می ‌شود.
2. تدارک اسناد: فروشنده مسئول انجام تدارک اسناد مربوط به حمل و نقل کالا به خریدار است.

3. هزینه‌ های خریدار

1. هزینه حمل و نقل: از زمان بارگیری، هزینه‌ های حمل و نقل کالا از محل بارگیری تا مقصد بر عهده خریدار است.
2. هزینه بیمه: خریدار مسئولیت بیمه کالا را در طول حمل و نقل بر عهده دارد.

4. مسئولیت ‌های خریدار

1. پذیرش کالا: خریدار مسئولیت بررسی و پذیرش کالا از زمان دریافت آن دارد.
2. انجام امور گمرکی: امور گمرکی و مربوط به واردات کالا بر عهده خریدار است.

با درک دقیق این جزئیات، هر دو طرف می‌ توانند به بهترین شکل ممکن ازFOB  در تعاملات تجاری خود استفاده کنند و از ابهامات در مورد مسئولیت ‌ها و هزینه‌ ها جلوگیری کنند.

مزایای  FOB

استفاده از قاعده FOB در تعاملات تجاری بین ‌المللی، به عنوان یکی از قوانین اصلی، مزایا و فواید مختلفی دارد که در این بخش به بررسی آن‌ ها می ‌پردازیم.

1. شفافیت هزینه‌ ها: با تعیین نقطه شروع مسئولیت ‌های حمل و نقل از طرف FOB، هزینه ‌های مربوط به حمل و نقل کالا به وضوح مشخص می ‌شود. این امر باعث شفافیت بیشتر در معاملات تجاری می ‌گردد.
2. انعطاف ‌پذیری در مذاکرات: این قاعده به فروشنده و خریدار امکان می ‌دهد تا در مورد تقسیم هزینه‌ ها و مسئولیت ‌ها در مراحل مختلف تعاملات تجاری مذاکره کنند. این امر انعطاف‌ پذیری بیشتری را در فرآیند مذاکره فراهم می ‌کند.
3. مشخص بودن مسئولیت‌ها: با تعیین نقطه انتقال مسئولیت از فروشنده به خریدار، هر دو طرف می‌ توانند به وضوح مسئولیت ‌های خود را در طول فرآیند حمل و نقل کالا مشخص کنند. این امر از ابهامات و مشکلات در آینده جلوگیری می ‌کند.
4. کاهش ریسک ‌ها: با توجه به مشخص بودن مسئولیت‌ ها و هزینه ‌ها، هر دو طرف قادرند به بهترین شکل ممکن از ریسک‌ های مربوط به حمل و نقل کالا در طول مسیر مدیریت کنند و از احتمالات مخاطراتی کاسته شود.

با درک دقیق این مزایا، می ‌توان از قاعده FOB به بهترین نحو ممکن در تعاملات تجاری بین ‌المللی بهره برد و به کاهش هزینه‌ ها و ریسک‌ ها کمک کرد.

معایب قاعده  FOB

هرچند که قاعده FOB در تعاملات تجاری بین‌المللی بسیار مفید و کارآمد است، اما همان طور که در هر قانونی اتفاق می ‌افتد، معایب و محدودیت‌ های خاص خود را نیز دارد. در این بخش، به بررسی معایب این قاعده می ‌پردازیم تا تاثیرات آن را به وضوح بررسی کنیم.

• پیچیدگی در محاسبه هزینه‌ ها: محاسبه هزینه ‌های مربوط به حمل و نقل کالا از نقطه بارگیری تا مقصد ممکن است پیچیده باشد و ممکن است به ابهامات منجر شود، به ویژه اگر مسیر حمل و نقل پیچیده باشد.
• ریسک ‌های مرتبط با حمل و نقل: با توجه به انتقال مسئولیت در نقطه بارگیری، خریدار مسئولیت بیشتری در مورد ریسک ‌های مرتبط با حمل و نقل کالا می ‌پذیرد. این موضوع ممکن است برای او هزینه‌ های اضافی و ریسک ‌های بیشتری به همراه داشته باشد.
• نیاز به مذاکره دقیق: از آنجایی که FOB نیازمند مذاکره دقیق و قراردادهای مشخص است، در صورت عدم درک صحیح این قاعده، ممکن است به اختلافات و ابهامات در مورد مسئولیت ‌ها و هزینه ‌ها منجر شود.
• مسئولیت‌ های اضافی برای خریدار: با توجه به انتقال مسئولیت در نقطه بارگیری، خریدار مسئولیت‌ های اضافی مانند امور گمرکی و بیمه را بر عهده می‌ گیرد که این امر می ‌تواند برای او بار سنگینی باشد.

با درک دقیق این معایب، افراد و شرکت ‌ها می‌ توانند از ابتکاراتی استفاده کنند که این مشکلات را کاهش دهند و از FOB  به بهترین شکل ممکن بهره ببرند.

تاثیرات قاعده FOB بر صنایع خاص

قاعده FOB به عنوان یکی از اصول اساسی تجارت بین ‌المللی، تاثیرات گسترده ‌ای بر صنایع مختلف دارد. با درک دقیق تاثیرات FOB  بر صنایع خاص، می ‌توان به بهبود عملکرد و بهره‌ وری در این صنایع کمک کرد و از این قاعده به بهترین شکل ممکن استفاده نمود. در این بخش، به بررسی تاثیرات این قاعده بر صنایع خاص می ‌پردازیم تا دیدگاهی عمیق‌ تر به این موضوع ارائه دهیم.

1. صنعت حمل و نقل و لجستیک: قاعده FOB تاثیر زیادی بر صنعت حمل و نقل و لجستیک دارد. این صنایع با توجه به نیاز به ارائه خدمات حمل و نقل کالا از نقطه بارگیری تا مقصد، نقش بسیار مهمی در تسهیل فرآیند حمل و نقل دارند.
2. صنایع تولیدی و توزیع: در صنایع تولیدی و توزیع، قاعده FOB تاثیر مستقیمی بر روند تولید و توزیع کالاها دارد. این صنایع نیازمند بهره ‌وری بالا و هماهنگی دقیق در فرآیندهای تولید و توزیع هستند که قاعده FOB می ‌تواند در بهبود این فرآیندها موثر باشد.
3. صنایع مصرفی و خدماتی: در صنایع مصرفی و خدماتی که به محصولات و خدماتی که از دیگران خریداری می‌ شوند، متمرکز هستند، قاعده FOB می ‌تواند تاثیرات مهمی داشته باشد. مشتریان از جزئیات مرتبط با FOB  آگاه هستند و این می‌ تواند تاثیر زیادی بر تصمیمات خرید آن ‌ها داشته باشد.
4. صنایع خودرو سازی و الکترونیک: در صنایع خودرو سازی و الکترونیک که به وسایل حمل و نقل و محصولات الکترونیکی متمرکز هستند، قاعده FOB تاثیرات خود را نشان می‌دهد. این صنایع نیازمند بهره‌ وری بالا و مدیریت دقیق در زنجیره تامین هستند که FOB  می‌ تواند در بهبود این عملکردها موثر باشد.

سخن آخر

قاعده FOB به عنوان یکی از اصول اساسی در تجارت بین‌ المللی، تاثیرات مهمی بر فرآیند خرید و فروش کالاها دارد. این قاعده، با تعیین مسئولیت ‌ها و هزینه ‌ها در مراحل مختلف حمل و نقل، به شفافیت و انعطاف‌ پذیری در معاملات تجاری کمک می ‌کند. مزایایی از جمله شفافیت هزینه‌ ها، انعطاف در مذاکرات و کاهش ریسک‌ ها، نشان دهنده اهمیت این قاعده در تسهیل تعاملات تجاری است.

با این حال، قاعده FOB نیز با معایبی همراه است از جمله پیچیدگی در محاسبه هزینه ‌ها و مسئولیت‌ ها، ریسک‌ های اضافی برای خریدار و نیاز به مذاکره دقیق تر. برای بهره ‌برداری بهینه از این قاعده، نیازمند فهم دقیق تر از جزئیات و مواضع مختلف طرفین معامله هستیم. با درک دقیق این مواضع و تاثیرات، افراد و شرکت‌ ها می‌ توانند ازFOB  به بهترین نحو ممکن در تعاملات تجاری خود استفاده کنند و از مزایا و معایب آن بهره ببرند.

ارز یکی از مفاهیم اساسی در علم اقتصاد است که به میزان ارزش واحد پول یا ارز یک کشور نسبت به واحد پول یا ارز کشور دیگر اشاره دارد. به طور دقیق‌ تر، نرخ ارز نشان‌ دهنده تعداد واحد ارز یک کشور است که برای خرید یک واحد از ارز کشور دیگر، مورد نیاز است. این نرخ توسط بازار های مالی و اقتصادی تعیین می‌ شود و نقش حیاتی در اقتصاد بین المللی بازی می کند. اینک جهت روشن شدن اهمیت نقش نرخ ارز در دنیای امروزی، ما قصد داریم در ادامه به طور اختصاصی در مورد نرخ ارز و انواع نرخ ارز صحبت کنیم و اهمیت آن ها را به طور دقیق مورد بررسی قرار بدهیم. پس پیشنهاد می کنیم که تا پایان با ما همراه باشید.

نرخ ارز چیست؟

به ارزش یک واحد پول خارجی نسبت به پول محلی، نرخ ارز گفته می ‌شود. به عنوان مثال، اگر نرخ ارز دلار به ریال 25000 باشد، این به معنای این است که شما برای خرید هر یک دلار آمریکایی باید 25000 ریال پرداخت کنید. میزان نرخ ارز نشان دهنده آن است که یک واحد پول یا ارز یک کشور،  نسبت به واحد پول یا ارز کشور دیگر چه قدر ارزش دارد.

عوامل موثر بر نرخ ارز

قیمت نرخ ارز به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آن ها نیز به شرح ذیل است:

• سیاست ‌های پولی: یکی از مهم ترین و اصلی ترین مواردی که بر نرخ ارز تأثیر می گذارد عواملی مثل نرخ بهره بانک مرکزی و سیاست ‌های پولی کلان (مانند تورم و نرخ بهره) هستند که معمولاً به دلیل نوسانات اقتصادی دچار تزلزل های شدیدی می شوند.
• شرایط اقتصادی عمومی: عواملی مانند رشد اقتصادی، بخش خصوصی و دولتی، بودجه، تورم و بدهی عمومی هر کشور می‌ تواند بر نرخ ارز تأثیر بگذارد.

• تراز پرداخت‌ ها: تفاوت بین صادرات و واردات هر کشور  که به آن تراز پرداخت‌ گفته می شود نیز بر نرخ ارز اثر گذار است.
• عوامل سیاسی: عواملی مانند نوع و استحکام حکومت، پایداری سیاسی، روابط بین ‌المللی و تنش ‌های سیاسی نیز بر نرخ ارز تأثیر دارد.
• فعالیت ‌های بازار ارز: از دیگر عواملی که بر نرخ ارز تأثیر می گذارند، می توان به مؤلفاتی مثل تقاضا و عرضه ارز در بازار ارز اشاره کرد.
• تغییرات قیمت: تغییرات در بازار سهام، بازارهای مالی و سرمایه‌ گذاری ‌ها نیز می ‌توانند بر نرخ ارز اثر بگذارند.
• عوامل فنی و فناوری: آخرین عاملی که به عنوان عامل تأثیرگذار بر نرخ ارز مطرح شده است، پیشرفت‌ های تکنولوژیکی و تغییرات فنی است که در دنیای امروز نقش پر رنگی ایفا می کنند.

در کل می توان نتیجه گرفت که این عوامل به طور ترکیبی تعیین کننده نرخ ارز هر کشور هستند و تحولات در هر یک از آن ها، می ‌تواند به تغییرات نرخ ارز منجر شود.

انواع نرخ ارز

از مهم ترین انواع نرخ ارز در ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نرخ ارز دولتی یا ترجیحی (Official Exchange Rate): نرخ ارز دولتی یا نرخ ارز رسمی، یکی از انواع نرخ ارز است که توسط دولت یا بانک مرکزی یک کشور تعیین می ‌شود. این نرخ معمولاً برای تراکنش‌ های دولتی، تجاری یا موارد مشابه استفاده می ‌شود. دولت از این نرخ برای تنظیم تجارت بین‌ المللی، تامین کالا و خدمات مورد نیاز کشور، و کنترل نرخ تورم استفاده می‌ کند.
• نرخ ارز نیمایی (Semi-Official Exchange Rate): یکی از انواع نرخ ارز، نرخ ارز نیمایی است که نرخ ارز نیمایی به نرخی اطلاق می ‌شود که در چارچوبی نیمه دولتی- نیمه بازاری تعیین می ‌شود. به عبارت دیگر، این نرخ از یک سیستم دو قلوی نرخ ارز تشکیل شده است که هم دولت و هم بازار بر آن تاثیر می گذارند. این نرخ ممکن است برای تراکنش ‌های خاص مانند تأمین کالا های مورد نیاز یا تامین ارز برای مقاصد خاص مورد استفاده قرار بگیرد.
• نرخ ارز مسافرتی (Travel Exchange Rate): نرخ ارز مسافرتی نرخی است که برای تبدیل ارز برای مسافرت‌ های خارجی استفاده می ‌شود. این نرخ معمولاً در بازار های ارز شناور (floating exchange rate) تعیین می ‌شود، اما ممکن است توسط بانک ‌ها یا صرافی ‌ها با هزینه اضافی تعیین شود. البته لازم به ذکر است که این نرخ، از نرخ ارز دولتی یا بازار (شناور) متمایز است.
• نرخ حواله ارزی: یکی از انواع نرخ ارز، نرخ حواله ارزی است که به نرخی اطلاق می‌ شود که بانک‌ ها و مؤسسات مالی برای تبدیل وجه به دلار و سایر ارز ها در اختیار دارند. این نرخ معمولاً در حدودی است که توسط بانک مرکزی تعیین می ‌شود و به عنوان نرخ رسمی جهت معاملات مالی مورد استفاده قرار می ‌گیرد.
• نرخ ارز گمرک: یکی دیگر از انواعع نرخ ارز، نرخ ارز گمرک است که در معاملات واردات و صادرات کالا ها استفاده می‌ شود. این نرخ توسط گمرک یا ادارات مربوطه تعیین می‌ شود و بر اساس آن ارزش واردات و صادرات کالا ها محاسبه می‌ شود.
• نرخ ارز ترخیص کالا: نرخ ارز ترخیص کالا در واقع نرخ ارز محاسباتی ارزش گمرکی کالاهای وارداتی، هزینه ترخیص با توجه به ماده 14 قانون مسائل گمرکی و نیز براساس برابری نرخ ارز اعلام شده از طرف بانک مرکزی است.
•  نرخ ارز سنا: نرخ ارز سنا (System of Foreign Currency Allocation) نرخی است که بانک مرکزی برای تخصیص ارز به کارخانه ‌ها، مؤسسات و شرکت‌ های دولتی و خصوصی در نظر می ‌گیرد. این نرخ معمولاً برای تأمین نیاز های وارداتی این واحد ها مورد استفاده قرار می ‌گیرد.
•  نرخ ارز متقاضی: نرخ ارز متقاضی (Parallel Exchange Rate) یا همان نرخ ارز سیاه، نرخی است که در بازار های غیر رسمی و تبادلات غیر قانونی ارز، مورد استفاده قرار می ‌گیرد. این نرخ معمولاً بالا تر از نرخ ‌های رسمی است و توسط عوامل خصوصی تعیین می‌ شود.
•  نرخ ارز آزاد: یکی دیگر از انواع نرخ ارز نرخ ارز آزاد ست. نرخ ارز آزاد (Free Market Exchange Rate) نیز به نرخی اطلاق می ‌شود که در بازار های آزاد و بدون محدودیت تعیین می‌ شود. این نرخ تحت تأثیر عرضه و تقاضا قرار دارد و توسط بازار های مالی محاسبه می ‌شود.

اهمیت نرخ ارز

نرخ ارز یکی از مهم‌ ترین متغیر های اقتصادی در هر کشور است و اهمیت زیادی برای اقتصاد و تجارت دارد. در زیر به برخی از حوزه هایی که نرخ ارز در آن نقش بازی می‌ کند، اشاره می ‌شود:

• تجارت خارجی: نرخ ارز تأثیر زیادی بر تجارت خارجی یک کشور دارد. افزایش یا کاهش نرخ ارز می‌ تواند قیمت کالا ها در بازار های جهانی تحت تأثیر قرار داده و توانایی رقابتی کشور در بازار های بین ‌المللی را مشخص کند.
• صنعت داخلی: نرخ ارز تأثیر مستقیمی بر تولید داخلی دارد، زیرا ارز ارزان ‌تر می ‌تواند واردات را تشویق کند و تأثیر مخربی بر صنایع داخلی داشته باشد. همچنین، نرخ ارز مناسب می ‌تواند صادرات را تشویق کند و تولیدات داخلی را افزایش بدهد.
•  معیشت عمومی: تغییرات در نرخ ارز می‌ تواند بر قیمت ‌های داخلی کالا ها و خدمات تأثیرگذار باشد و قدرت خرید و معیشت عمومی جامعه را تغییر بدهد.
•  سرمایه ‌گذاری خارجی: نرخ ارز می ‌تواند تصمیمات سرمایه ‌گذاری خارجی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به بیان دیگر تغییرات نا پایدار نرخ ارز می‌ تواند سرمایه‌ گذاران خارجی را از سرمایه ‌گذاری در کشوری که ارزش ارز آن نا پایدار است، منع کند.

سخن پایانی

ما امروز در مورد انواع مختلف نرخ ارز که در سیستم‌ های اقتصادی جهان به منظور تنظیم تجارت، کنترل تورم و ایجاد پایداری اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرند، صحبت کردیم و اهمیت و کارایی هر یک از انواع آن را در اقتصاد کشور مورد بررسی قرار دادیم. در آخر نیز باز هم متذکر می شویم که  میزان نرخ ارر در هر کشوری از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند سر نوشت اقتصادی آن را به صورت قابل ملاحظه ای تحت تأثیر قرار بدهد.