یکی از موارد مهم در زمینه امورات گمرکی، ترخیص کالا است که شامل مراحل مختلفی بوده و نیازمند رعایت قوانین موجود در این زمینه می باشد. در برخی موارد، مشکلاتی نیز در روند ترخیص کالا رخ می دهد که موجب تاخیر در انجام فعالیت های مربوط به آن خواهد شد. یکی از این مشکلات، مغایرت گمرکی است که بسیاری از تاجران و بازرگانان، از وجود این پدیده بی خبر بوده و در زمان ترخیص کالا با آن مواجه می شوند. وجود این مغایرت های گمرکی، خسارات مالی فراوانی برای دولت داشته و منجر به تفاوت در تعرفه های گمرکی و سود تجاری خواهد شد. در این مطلب، شما را با مفهوم مغایرت گمرکی، انواع آن، راه های پیشگیری از بروز این مشکل و موارد دیگر در این زمینه آشنا خواهیم کرد.

مغایرت گمرکی چیست؟

کلمه مغایرت، به معنی تضاد یا عدم تطابق بوده که از نظر گمرک، به هر گونه اختلاف پس از اعلام کالا و قبل از ترخیص کالای دریافتی مغایرت گمرکی گفته می شود. مغایرت گمرکی در صورتی اتفاق می افتد، که اطلاعات، محصولات یا کالا هایی که در اسناد گمرکی نام برده شده، با موجودی فیزیکی محصولات تطابق نداشته باشد. به طور مثال، زمانی که یک کارخانه محصولات خود را به کشور دیگری صادر کرده و در اسناد ارائه شده به گمرک، تعداد 100 عدد محصول و کالا را اعلام کند، ولی در واقعیت، 90 محصول در تریلی ترانزیت قرار بگیرد، نوعی مغایرت گمرکی صورت گرفته است.از نظر قوانین گمرکی، هر نوع مغایرت در گمرک، تخلف گمرکی محسوب شده و تعداد و اندازه کالا ها، نباید با سند ارائه شده از سوی صاحبان کالا به گمرک، مغایرت داشته باشد. لازم است بدانید، در صورت اثبات وجود مغایرت گمرکی، ضمن دریافت مابه التفاوت کمبود کالا، به دستور مدیر گمرک و تحت نظر او، بین 10 تا 100 درصد جریمه برای فرد متخلف در نظر گرفته می شود.

انواع مغایرت گمرکی

همان طور که گفته شد، مغایرت گمرکی، شامل هر گونه بی عدالتی و تناقض پس از اعلام کالا و قبل از ترخیص است که دارای انواع مختلفی می باشد. در ادامه، برخی از مهم ترین موارد در زمینه مغایرت های گمرکی را بررسی خواهیم کرد:

1. کم اظهاری در مورد ارزش، وزن، تعداد یا مقدار کالای وارداتی

یکی از موارد مهم در زمینه مغایرت های گمرکی، کم اظهاری در مورد کالای وارداتی است. کم اظهاری در مغایرت گمرکی به وضعیتی گفته می شود، که تعداد واقعی محصولات صادر شده، از تعداد ارائه شده در اسناد گمرکی کمتر باشد. به طور مثال، اگر شرکتی 7 تن از کالا ها و محصولات خود را از راه حمل و نقل زمینی بین المللی به کشوری صادر کرده و در اسناد ارائه شده به گمرک تنها 5 تن را ذکر کند، نوعی کم اظهاری انجام داده و مشمول مغایرت گمرکی خواهد شد. برخی از شرکت های بازرگانی، این کار را با توجیهات اقتصادی مانند، کاهش هزینه های حمل و نقل زمینی بین المللی، بسته بندی، کاهش مالیات، هزینه های گمرک و غیره انجام داده که در هر صورت، تخلف گمرکی محسوب و در صورت اثبات، مشمول جریمه های سنگین خواهند شد.

2. نادرست بودن تعرفه اظهار شده و ماخذ تعرفه

یکی دیگر از موارد مهم در زمینه مغایرت گمرکی، عدم درستی تعرفه اظهار شده با ماخذ تعرفه است. این نادرست بودن به وضعیتی گفته می شود، که تعرفه اعلامی در اسناد گمرکی، با تعرفه واقعی قابل پرداخت مغایرت داشته باشد. به طور مثال، در صورتی که یک شرکت، محصولات خود را با تعرفه واقعی 20 درصد به کشور دیگری صادر کند، ولی در اسناد ارائه شده به گمرک تعرفه 10 درصدی را ثبت نماید، نوعی تطابق نداشتن تعرفه بوده و تخلف گمرکی محسوب خواهد شد. برخی از شرکت های بازرگانی متخلف در این زمینه، با توجیهات اقتصادی مانند کاهش هزینه های گمرکی، افزایش سود و غیره، این تخلفات را انجام می دهند.

3. اظهار کالای مجاز یا مجاز مشروط به عنوان کالایی دیگر

یکی دیگر از موارد مغایرت گمرکی، اظهار کالای مجاز یا مجاز مشروط است. منظور از این نوع مغایرت گمرکی، اختلاف در نوع، تعداد، جنس یا وزن کالای اظهار شده می باشد. به طور مثال، در این شرایط شرکتی اظهار به صادرات 5 تن شکر کرده ولی در ترانزیت حمل و نقل زمینی بین المللی، نمک موجود باشد. این اختلاف و مغایرت در نوع کالا نیز مغایرت گمرکی محسوب شده و مشمول جریمه خواهد شد.

4. وجود کالای اضافی یا متفاوت به همراه کالای اظهار شده

یکی دیگر از نمونه های مغایرت گمرکی، وجود کالای اضافه یا متفاوت با کالای اظهار شده در گمرک است. بر اساس قوانین گمرکی کشور، لازم است کالا های موجود در وسایل نقلیه ترانزیتی، دقیقا مطابق با اظهارنامه بوده و کمتر یا بیشتر نباشند. زیرا در صورت کم بودن میزان کالا ها نسبت به اظهارنامه، مشکل کم اظهاری رخ داده و در مواردی که تعداد کالا ها از میزان ارائه شده به گمرک بیشتر باشد نیز، مشکل بیش اظهاری یا بیش بود به وجود می آید. هر دو مورد، از تخلفات گمرکی محسوب شده، زیرا در هر دو، تعدادی کالا در بین محموله وجود داشته که اظهار و مستند نشده اند.

چگونگی کشف مغایرت های گمرکی توسط گمرک

سازمان گمرک کشور، به منظور کشف مغایرت های گمرکی در حمل و نقل زمینی بین المللی، از برخی روش های مهم استفاده می کند. در صورت کشف هر گونه مغایرت گمرکی، سازمان گمرک کشور بر اساس قوانین موجود، شرکت متخلف را جریمه کرده که مقدار جریمه، با توجه به نوع مغایرت و حجم آن تعیین خواهد شد. برخی از روش های کشف مغایرت گمرکی توسط گمرک، شامل موارد زیر است:

• بازرسی کالا: در این روش، بازرسان گمرک به شکل تصادفی یا طبق شکایات و اطلاعات دریافتی، به محل تحویل کالا رفته و با بررسی اسناد و کالا های موجود، مغایرت گمرکی صورت گرفته را کشف و سپس بر اساس قوانین گمرکی کشور، با فرد یا شرکت متخلف برخورد می کنند.
• استفاده از سامانه های الکترونیکی: در این روش، سازمان گمرک کشور توسط سامانه های الکترونیکی، اسناد و اطلاعات گمرکی و تاریخچه وضعیت گمرکی کالا را بررسی خواهد کرد.
• همکاری با سایر سازمان ها: در این روش، سازمان گمرک کشور با سایر نهاد ها و سازمان های دولتی همکاری کرده تا در کشف هر گونه مغایرت گمرکی، موثر تر عمل کند. این سازمان برای انجام این کار، با وزارتخانه های مختلفی مانند وزارت راه، راهنمایی و رانندگی، سازمان بنادر، فرودگاه ها و غیره همکاری خواهد کرد.

راه های کاهش مغایرت گمرکی

لازم است شرکت های بازرگانی و صادرات، به منظور کاهش مغایرت گمرکی، از راهکار ها و روش های زیر بهره ببرند:

• رعایت قوانین مربوط به ترخیص کالا: لازم است شرکت های صادرات و واردات کالا، تمامی قوانین گمرکی کشور را رعایت کرده و اسناد و مدارک مورد نیاز را تهیه و ارائه نمایند. همچنین، لازم است مدارک و اسناد دریافتی از شرکت های فروشنده را نیز به دقت بررسی کرده و سپس تایید کنند.
• استفاده از خدمات مشاوره گمرکی: لازم است شرکت های بازرگانی، از خدمات مشاوره گمرکی استفاده کرده تا با قوانین گمرک کشور آشنا شده و عملکرد درستی در فرآیند صادرات و واردات داشته باشند. امروزه، بسیاری از وکلای حقوقی، شرکت های حمل و نقل زمینی، هوایی یا دریایی، مشاوره های دقیقی را در این زمینه ارائه می دهند.
• آموزش کارکنان: لازم است شرکت ها، تمامی پرسنل و کارکنان خود را در زمینه آشنایی با قوانین و مقررات گمرک کشور آموزش داده تا با اصول و استاندارد های موجود در زمینه صادرات و واردات آَشنا شده و از ایجاد هر گونه مغایرت و مشکل جلوگیری کنند.
• استفاده از سامانه های الکترونیکی: شرکت های بازرگانی می توانند، توسط سامانه های الکترونیکی گمرکی، فرآیند صادرات و واردات را به شکل الکترونیکی انجام داده تا میزان خطای انسانی را کاهش دهند. بسیاری از این سامانه ها، با دقت فراوان و طبق اسناد موجود، نوع کالا، تعداد، وزن یا ویژگی های دیگر را بررسی خواهند کرد.
• افزایش کیفیت سیستم های داخلی: لازم است شرکت های بازرگانی فروشنده یا خریدار، به منظور کاهش مغایرت گمرکی، از کارمندان متخصص و متبحر و همچنین سیستم های لجستیکی مدرن و هوشمند استفاده کرده تا کالا های اضافی یا کمتر از میزان اظهارنامه، راهی گمرک نشود.

پیامد ها و تبعات مغایرت گمرکی

وجود تخلفات گمرکی مانند مغایرت گمرکی، پیامد ها و تبعات جدی برای افراد و سازمان ها داشته که این پیامد ها، ممکن است از نظر مالی، قانونی، اقتصادی و غیره، عملکرد بازرگانان و تجار را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از این پیامد ها عبارتند از:

• مصادره کالا در برخی مغایرت های گمرکی
• تعقیبات کیفری و قانونی
• پرداخت جریمه و مالیات پس از کشف و اثبات تخلف
• از بین رفتن اعتماد بازار های تجاری بین المللی

اشخاص حقیقی و حقوقی که به طور جدی و حرفه ای در زمینه تجارت و بازرگانی فعالیت می کنند و به نوعی سر و کار آن ها با معاملات بین المللی و واردات و صادرات کالاست، باید به خوبی با تمام اصطلاحات این حوزه آشنا باشند. یکی از مهم ترین مراحل واردات و صادرات، مرحله ترخیص بار از گمرک است. در این بخش اقدامات و فعالیت های متعددی صورت می گیرند و معمولا از اصطلاحات متعددی برای بررسی، ارزیابی، انبارداری و ترخیص بار از گمرک استفاده می شود. به همین جهت ما قصد داریم در این مطلب به صورت جامع، شما را با اصطلاحات گمرکی پرکاربرد آشنا کنیم تا بتوانید در صورت لزوم از آن ها استفاده کنید.

مهم ترین و پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی

در پروسه واردات و صادرات کالا به خصوص در مرحله ترخیص بار از گمرک، تاجران و بازرگانان با عبارات و اصطلاحات متعددی سر و کار خواهند داشت که به آن ها اصطلاحات گمرکی می گویند. آشنایی با معنا و مفهوم این اصطلاحات برای تسهیل روند کار در گمرک ضروری است.

چه صاحبین بار برای ترخیص محموله از گمرک به شکل مستقل وارد عمل شوند و چه نمایندگانی را استخدام کنند، در هر صورت باید با این مفاهیم و اصطلاحات آشنا باشند. به طور کلی آشنایی با اصطلاحات بازرگانی و گمرکی این امکان را فراهم می سازد تا مراحل کار با سرعت و کیفیت بهتری انجام شوند و در فرایندهای مختلف واردات و صادرات، مشکلی متوجه افراد نگردد. در ادامه لیست جامعی از مهم ترین و پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی را در اختیارتان قرار خواهیم داد.

1. تشریفات گمرکی

یکی از اصطلاحات گمرکی که در واحد گمرک بسیار مورد استفاده قرار می گیرد، تشریفات گمرکی است. صاحبین بار و نمایندگان آن ها باید به خوبی بدانند که منظور از تشریفات گمرکی چیست و چه کارهایی را شامل می شود؟ در تعریف کلی می توانیم بگوییم، تشریفات گمرکی به معنای کلیه فعالیت هایی است که وارد کنندگان یا نمایندگان آن ها باید برای ترخیص محموله از گمرک انجام دهند. از جمله این فعالیت ها می توانیم به احراز هویت، ارائه اظهار نامه گمرکی، تعهدات امنیتی، دریافت مجوزهای قانونی، بازرسی و ارزیابی گمرکی و ترخیص بار از گمرک اشاره کنیم.

2. بارنامه یا اسناد حمل

بارنامه یکی از پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی است که به وفور آن را در بخش گمرک خواهید شنید. بارنامه به سندی اشاره دارد که شرکت حمل و نقل آن را صادر کرده و در اختیار صاحب و مالک بار قرار می گیرد؛ این سند شامل اطلاعات مهمی در رابطه با محصول است. به نحوی که در واحد گمرک برای بازرسی محموله از آن استفاده می شود. از جمله اطلاعات درج شده در بارنامه می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• تعداد بسته های هر محموله
• شماره ها، نمادها و علائم درج شده روی بسته بندی هر کالا
• وزن خالص و ناخالص هر کالا
• نوع کالا
• مقدار کالا
• اطلاعات فرستنده بار
• اطلاعات مالی بار شامل هزینه های حمل و نقل، کمیسیون و…

صاحبین بار پس از دریافت بارنامه باید اطلاعات مندرج در آن را با مشخصات محموله تطبیق دهند تا از صحت و سلامت بار اطمینان حاصل کنند. همچنین در صورتی که اطلاعات موجود در بارنامه با مشخصات بار همخوانی نداشته باشد، از ترخیص آن در گمرک ممانعت به عمل خواهد آمد. بنابراین می توانیم بگوییم صدور بارنامه و درست بودن اطلاعات آن نقش بسیار مهمی در ترخیص بار از گمرک دارد.

3. حقوق و عوارض گمرکی

حقوق و عوارض گمرکی (Customs duty) از دیگر اصطلاحات گمرکی است که به مجموعه هزینه های پرداختی در واحد گمرک اشاره دارد. هر کشوری یک سری قوانین و مقررات در خصوص تعرفه های گمرکی دارد که این قوانین را در قالب یک لیست در اختیار وارد کنندگان کالا قرار می دهد. افراد موظف هستند مطابق با این دستورالعمل ها و با توجه به شرایط محموله، مبالغی را تحت عنوان حقوق و عوارض گمرکی به واحدهای مربوطه پرداخت کنند. می توانیم بگوییم عوارض گمرکی به نوعی در گروه مالیات غیر مستقیم قرار می گیرد که از قاچاق کالا و فرارهای مالیاتی جلوگیری به عمل می آورد.

4. اظهار نامه گمرکی

اگر اصطلاح اظهار نامه گمرکی به گوشتان خورد باید بدانید منظور سندی رسمی است که از آن برای شروع فرایندهای گمرکی استفاده می شود. صاحبین بار یا نمایندگان آن ها به کمک اظهارنامه گمرکی، محموله را به واحد گمرک معرفی می کنند و به این شکل پذیرش کالا در گمرک انجام می شود. بدون داشتن اظهارنامه گمرکی عملا فرایند گمرکی آغاز نمی گردد.

در گذشته اظهار کالا به گمرک به شکل دستی انجام می شد. اما امروزه این کار به صورت کاملا آنلاین صورت می گیرد. اظهارنامه گمرکی کلیه اطلاعات و مشخصات مربوط به کالا را در اختیار بازرسان گمرکی قرار می دهد تا بتوانند با اعتبار سنجی این اطلاعات، اجازه ادامه مراحل واردات یا صادرات را صادر کنند.

5. ترخیص کار گمرک

گاه برخی از تجار یا شرکت های وارد کننده به دلایلی همچون نداشتن زمان کافی، فعالیت های مربوط به ترخیص بار از گمرک را به عهده شخصی دیگر می گذارند. این فرد در واقع همان نماینده قانونی شرکت شناخته می شود که با داشتن وکالت نامه قانونی می تواند بدون نیاز به حضور صاحب بار، کلیه فعالیت های گمرکی را انجام داده و محموله را از گمرک ترخیص کند.

به این فرد در اصطلاحات گمرکی ترخیص کار گمرک یا Customs Broker گفته می شود. این فرد باید حتما از قبل، از واحد گمرک جمهوری اسلامی ایران، پروانه مخصوص به کارگزاری گمرکی را دریافت کرده باشد تا بتواند به صورت قانونی عملیات گمرکی را برعهده بگیرد.

6. شماره کوتاژ

اظهارنامه های گمرکی به صورت آنلاین در سیستم گمرک ثبت می شوند. برای ثبت هر اظهارنامه گمرکی نیز یک شماره اختصاصی در نظر گرفته شده که در اصطلاحات گمرکی به آن شماره کوتاژ یا سریال اظهارنامه گفته می شود. این شماره هشت رقمی کاملا یکتا و منحصر به فرد است و بعد از ثبت اظهار در سامانه EPL صادر می شود. مسئولین گمرکی برای پیگیری صفر تا صد مراحل ترخیص بار، بررسی مجوزها، بازرسی بار پس از خروج و پیگیری اعتراضات در کمیسیون گمرکی به این شناسه نیاز خواهند داشت.

7. پروانه سبز گمرکی

پروانه سبز گمرکی یا برگه سبز، نیز یکی دیگر اصطلاحات گمرکی رایج و مهم است که در پروسه ترخیص بار حتما آن را خواهید شنید. می توانیم بگوییم یکی از مهم ترین اسناد و مدارک برای ترخیص بار از گمرک همین پروانه سبز گمرکی است و بدون آن، بار برای آزادسازی از واحد گمرک با مشکل جدی مواجه خواهد شد. در امر واردات و صادرات، برای هر محموله یک پروانه سبز گمرکی مجزا صادر می شود. افرادی که این برگه سبز را در اختیار دارند می توانند به راحتی بار خود را از گمرک ترخیص کنند. در واقع این مدرک نشان دهنده این است که بازرسی های لازم روی محموله انجام شده و برای ترخیص آن مشکل خاصی وجود ندارد.

8. قبض انبار گمرکی

از دیگر اصطلاحات گمرکی رایج، قبض انبار گمرکی است. این قبض به رسیدی اشاره دارد که انباردار گمرک پس از تحویل بار جهت نگهداری در انبار، آن را صادر می کند. قبض انبار در واقع حاوی اطلاعاتی است که نشان می دهد انباردار در چه زمان و تاریخی، چه نوع محموله ای با چه مشخصاتی را برای نگهداری در انبار تحویل گرفته است. از جمله اطلاعات مهمی که در قبض انبار گمرکی ثبت می شوند عبارتند از:

• محل دقیق انبار
• تاریخ صدور قبض انبار
• نوع و شیوه انبار کردن بار
• هزینه های مربوط به رسیدگی محموله در انبار
• نوع و تعداد بسته بندی ها
• نام شرکت حمل بار
• مدت زمانی که قرار است محموله در انبار نگهداری شود.

قبض انبار گمرکی را معمولا به هر دو صورت دستی و سیستمی صادر می کنند.

9. کالای متروکه

همانطور که اشاره کردیم، برای هر محموله ای که قرار است در انبار گمرک ذخیره و نگهداری شود، یک قبض انبار صادر می گردد. یکی از اطلاعات موجود در قبض انبار نیز مدت زمانی است که قرار است محموله در انبار بماند. در صورتی که کالایی بیش از زمان مشخص شده در قبض، در انبار بماند ( طبق قوانین گمرکی 90 روز و در برخی موارد استثنا 60 روز) به این کالا، کالای متروکه می گویند. در صورتی که صاحبین بار برای ترخیص آن از گمرک اقدامات لازم را انجام ندهند، محموله در انبار گمرک توقیف شده و در نهایت نیز به تصرف گمرک در خواهد آمد.

10. دموراژ

اصطلاح دموراژ مربوط به حمل و نقل دریایی است. دموراژ یا حق توقف، به هزینه ای گفته می شود که صاحب بار یا شرکت حمل و نقل به دلیل عدم تحویل به موقع کانتینر در زمان مقرر دریافت می کنند. این مبلغ در واقع نوعی جریمه است که به شکل روزانه محاسبه می شود؛ یعنی هر روزی که کشتی در بندر باقی بماند مبلغ دموراژ بیشتر می شود. در تمام قراردادهای مربوط به حمل و نقل دریایی، معمولا مهلتی را برای بارگیری و تخلیه بار کشتی مشخص می کنند. در صورتی که کشتی حامل بار نتواند در زمان مقرر بارگیری و تخلیه را انجام دهد، مشمول پرداخت جریمه خواهد شد.

هدف از در نظر گرفتن دموراژ در حمل و نقل دریایی این است که شرکت های حمل و نقل خود را موظف بدانند تا در زمان مشخص محموله را به دست گیرندگان آن برسانند و به این شکل در منابع و زمان بنادر صرفه جویی به عمل آورند. به این شکل تاخیرهای غیر ضروری نیز به شکل چشمگیری کاهش پیدا می کند و میزان رضایت از معاملات بین المللی بیشتر می شود.

11. ترخیصیه

یکی دیگر از اصطلاحات گمرکی و اسناد مهمی که برای ترخیص بار از گمرک ضروری است، ترخیصیه می باشد. به موجب این سند، صاحب بار یا نماینده قانونی او می توانند محموله را از واحد گمرک آزاد کرده و تشریفات گمرکی را انجام دهند. با صدور ترخیصیه، شرکت حمل بار به واحد گمرک اعلام می دارد که با صاحب بار به طور کامل تسویه نموده است.

ترخیصیه همچنین به این معناست که صاحب بار کلیه هزینه ها و کارمزدهای شرکت حمل و نقل را به نمایندگان آن در کشور مقصد پرداخت کرده و در این مورد هیچ بدهی به کسی ندارد. از جمله اطلاعات مهمی که در ترخیصیه به ثبت می رسند عبارتند از:

• اطلاعات و مشخصات صاحب بار یا گیرنده
• شماره بارنامه
• تاریخ صدور بارنامه
• نوع بسته بندی
• تعداد بسته بندی
• شرح کامل کالا
• وزن خالص بار
• اطلاعات مربوط به شرکت حمل و نقل
• نوع وسیله حمل و نقل
• فهرست کاملی از بار

12. سیاهه تجاری

سیاهه تجاری یا فاکتور فروش، توسط شرکت فروشنده صادر می شود. شرکت فروشنده این فاکتور را برای محموله و به نام شرکت خریدار صادر می کند. از جمله اطلاعات موجود در سیاهه تجاری عبارتند از:

• مشخصات شرکت فروشنده
• مشخصات شرکت خریدار
• مشخصات کالا (تعداد بسته یا محموله و…)
• وزن خالص و ناخالص کالا
• قیمت کالا
• شرایط پرداخت هزینه ها
• شیوه پرداخت هزینه ها
• شماره پیش فاکتور

13. سود بازرگانی

سود بازرگانی هزینه ای مجزا از حقوق و عوارض گمرکی است. این هزینه را صاحبین کالا باید پیش از ترخیص محموله از گمرک پرداخت کنند. می توانیم بگوییم سود بازرگانی به بخشی از حقوق ورودی گمرک اشاره دارد. سود بازرگانی هر ساله تغییراتی دارد و مصوبه های جدیدی برای آن اعلام می شود. مسئولین گمرکی نیز وظیفه دارند این مبلغ را از صاحبین بار دریافت کنند. از عواملی که در تعیین سود بازرگانی نقش دارند می توانیم به مواردی همچون؛ وزن کالا، تعداد کالا و حجم کالا اشاره کنیم. در این بین بیشترین عاملی که روی سود بازرگانی تاثیرگذار است، وزن محموله می باشد.

14. پکینگ لیست

نام دیگر پکینگ لیست، لیست عدل بندی است که جزئیات بسته بندی کالا در آن درج شده است. صدور پکینگ لیست نیز بر عهده شرکت فروشنده است. از جمله اطلاعات درج شده در این لیست عبارتنداز:

• نوع بسته بندی
• تعداد بسته ها
• ابعاد بسته ها
• وزن خالص و ناخالص بسته ها
• مشخصات شرکت فروشنده
• مشخصات شرکت خریدار
• شماره فاکتور
• تاریخ صدور فاکتور
• تاریخ صدور قرارداد
• شرح کالا
• نحوه پرداخت
• مشخصات کشور مبدا
• مشخصات محل بارگیری

15. پروفرما

پروفرما که اسامی دیگر آن اینویس و پیش فاکتور هستند، از اولین و مهم ترین اسنادی است که در تجارت بین الملل مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع شرکت های فروشنده و خریدار در شروع معاملات تجاری خود موظف به صدور پروفرما هستند. از سری اطلاعات مهمی که در پروفرما به ثبت می رسند عبارتند از:

• مشخصات کامل فروشنده
• مشخصات کامل خریدار
• کشور مبدا کالا
• زمان تحویل کالا به خریدار
• شرایط و شیوه پرداخت
• نوع کالا
• تعداد کالا
• قیمت هر کالا
• قیمت و ارزش کل محموله
• مشخصات کشور مقصد
• ابعاد کالا
• وزن خالص و ناخالص کالا

16. مانیفست

یکی دیگر از رایج ترین اصطلاحات گمرکی، اصطلاح مانیفست است. البته به دلیل برخی شباهت ها برخی افراد مانیفست را همان بارنامه می دانند. در حالی که این دو کاملا دو سند مجزا و متفاوت هستند. مانیفست به این اشاره دارد که مجموع محموله ها با چه نوع وسیله نقلیه ای جابه‌جا می شوند و اصولا هیچ کاری به اینکه محموله متعلق به چه شخص یا شرکتی است ندارد. از جمله اطلاعات مندرج در مانیفست عبارتند از:

• مشخصات محموله
• مشخصات مسافران و خدمه وسایل نقلیه که می توانند انواع کشتی، قطار، هواپیما و… باشند.
• مدارک شناسایی وسایل حمل و نقل
• مشخصات مسیر حمل و نقل و…

17. ترانشیپ

گاه به دلایلی همچون وجود محدودیت قانونی در کشورها و یا محدودیت های حمل و نقل، امکان اینکه محموله به صورت مستقیم از مبدا به مقصد ارسال شود وجود ندارد. همچنین در برخی مواقع شرکت های مورد معامله ترجیح می دهند برای کاهش هزینه ها از مسیرهای دیگری برای تحویل بار استفاده کنند. در نتیجه این اتفاق، محموله موردنظر پس از خروج از کشور مبدا، ابتدا وارد یک مقصد میانی شده و پس از آن به مقصد نهایی ارسال می گردد. در چنین شرایطی که بار برای تحویل به گیرنده دو مقصد را می پیماید، از واژه ترانشیپ استفاده می کنند.

18. کارنه تیر

کارنه تیر مربوط به حمل و نقل زمینی است که البته گاه در مراحل ترخیص بار از گمرک نیز ممکن است آن را بشنوید. در صورتی که نیاز باشد محموله در مسیر ارسال به مقصد از دیگر کشورها نیز عبور کند، کارنه تیر باعث می شود تا امور و تشریفات گمرکی میان کشورهای مبدا و مقصد از بین برود. این عمل پروسه تجارت و حمل کالا را سرعت می بخشد و از انجام امور اضافی ممانعت به عمل می آورد. بدین صورت محموله با سرعت بیشتری به مقصد رسیده و در بین راه برای بازرسی و دیگر امور متوقف نمی گردد.

19. بیجک گمرکی

یکی دیگر از اصطلاحات رایج گمرکی بیجک است. بیجک گمرکی نیز سند مهمی برای ترخیص بار از گمرک می باشد. صاحبین بار یا نمایندگان آن ها به هنگام خروج محموله از انبار یا ترخیص آن از گمرک باید حتما آن را در کنار دیگر مدارک ترخیص به مسئولین مربوطه ارائه کنند. از مهم ترین دلایل صدور بیجک گمرکی پیگیری بهتر محموله و جلوگیری از قاچاق کالاست. اطلاعات مختلفی در بیجک به ثبت می رسند که چند مورد از آن ها به شرح زیر هستند:

• تاریخ صدور بیجک
• اطلاعات مربوط به گمرک مبدا
• اطلاعات مربوط به گمرک مقصد
• مشخصات حمل کننده کالا
• شماره سریال پروانه به همراه یک بارکد اختصاصی

مسئولین گمرکی می توانند با اسکن کردن بارکدی که روی بیجک درج شده، به اطلاعات دقیق تر و جامع تری در مورد محموله دست پیدا می کنند.

20. دیگر اصطلاحات گمرکی

از دیگر اصطلاحات گمرکی که می توانید در مورد آن ها به تحقیق بپردازید عبارتند از:

• اظهارنامه مبدا
• بیمه نامه
• پروانه تردد
• پروانه صادراتی
• راهنامه هوایی و زمینی
• استریپ
• ارزش گمرکی کالا
• صادرات قطعی
• پته گمرکی
• کالای مرجوعی در گمرک
• کالای ضبط شده در گمرک
• و غیره

بروز هر تخلف و مشکلی در گمرک، می تواند باعث شود روند ترخیص کالا به مشکل بخورد. این تخلفات گمرکی می توانند باعث دردسر و جریمه هایی برای مالک کالا شوند. پس اگر در حوزه واردات و صادرات ورود کرده اید، بهتر است با مفهوم کسر تخلیه آشنا شوید. بنابراین در ادامه به طور مفصل به مفهوم کسر تخلیه، نحوه جلوگیری از آن و نحوه حل این مشکل می پردازیم، پس با ما همراه باشید.

کسر تخلیه (اختلاف کمبود) چیست؟

طبق قوانین گمرک، باید وزن و مقدار کالای وارداتی، با مقداری که در اسناد گمرکی ثبت شده است برابر باشد. در صورت برابر نبودن وزن و مقدار بار، کسر تخلیه رخ می دهد. کسر تخلیه یا اختلاف کمبود به حالتی گفته می شود که کالای وارداتی نسبت با آن چیزی که در اسناد گمرکی مثل بارنامه، فهرست کل بار و اظهار نامه گمرکی قید شده، کمتر باشد. مثلا اگر بخواهید 500 عدد کالا را از گمرک خارج کنید، اما در اسناد گمرکی 550 عدد کالا ثبت شده باشد، 50 عدد کسر تخلیه دارید.

کسر تخلیه به چند دلیل می تواند رخ دهد:

• عوامل فنی: مواردی مثل خرابی باسکول یا خراب شدن بسته بندی کالاها.
• عوامل انسانی: ممکن است اطلاعات غلط توسط عامل انسانی درج شده باشد.
• عوامل قانونی: تفاوت قوانین گمرکی در دو کشور می تواند عامل بروز مشکل گردد.

بناراین ملاک تفاوت وزن در گمرک، کسر تخلیه بالای 3 درصد است. یعنی اگر تفاوت وزن بار در گمرک و وزن ثبت شده در اسناد گمرکی کمتر از 3 درصد باشد، از این مقدار تفاوت صرفه نظر می شود. اما اگر بیش از 3 درصد باشد، این اختلاف خطا محسوب شده و صاحب بار باید جریمه شود. اگر مقدار تفاوت وزنی بیشتر از مقدار اندازه گیری شده اولیه باشد، صاحب بار باید به گمرک جریمه پرداخت کند.

اما اگر وزن بار باسکول از وزن اظهار شده کمتر باشد، باید به میزان ارز نیمایی که به صورت اضافه دریافت شده است دلار آزاد خریداری شده و به بانک مرکزی ارائه شود. با توجه به تفاوت قیمت زیاد ارز نیمایی و ارز آزاد، این کار باعث کاهش حاشیه سود صاحب بار می گردد. حال در صورتی که مدارک و اسناد ثابت کند که کسر تخلیه به صورت عمدی رخ داده است، عواقبی شامل حال فرد خطاکار خواهد بود. این عواقب شامل جریمه گمرکی، ابطال بیمه و مشکلات قانونی است. اما اگر ثابت شود که کسر جریمه به دلایلی مثل وزن کردن اشتباه یا جذب رطوبت بوده، صاحب بار جریمه نمی شود.

کسر تخلیه از دیدگاه بانک

وقتی ورود محموله ای توسط سیستم بانکی ثبت می شود، باید روش پرداختش نیز مشخص گردد. قبل از تحریم های اقتصادی در ایران از LC اعتبارات اسنادی برای واردات کالا استفاده می شد. در این روش تعهدی از طرف بانک به خریدار و فروشنده داده می شد. بنابراین اگر خریدار نمی توانست تمام مبلغ بار را پرداخت کند، بانک باقیمانده یا تمام هزینه بار را پرداخت می کرد. در این روش، بانک به صورت تعهدی، خودش را صاحب کالای خریداری شده می داند. بنابراین تا زمانی که مشتری با بانک تسویه نکند، مالکیت بار در اختیار بانک است.

اما اخیرا ثبت سفارش از طریق سامانه جامع تجارت صورت می گیرد. در این سامانه علاوه بر بانک، اتصال گمرک نیز برقرار است. در سامانه جامع تجارت، بانک علاوه بر تامین مالی، قراردادها را نیز بررسی می کند. بانک بعد از بررسی اسناد، ارز مورد نیاز تجار را به آن ها تخصیص می دهد و به اظهارکننده کالا کد رهگیری برای ترخیص کالا ارائه می دهد. با ثبت هر اطلاعاتی در رابطه با کالا در سیستم ثبت سفارش به عنوان اظهارکننده، این اطلاعات وارد سیستم بانکی نیز خواهند شد. چرا که بانک باید در این مرحله به تخصیص و تأمین ارز پرداخته و به اظهارکننده به منظور ترخیص کالا، کد رهگیری ارائه دهد.

همچنین بانک در این مرحله باید تمام اطلاعات و اسناد را مورد بررسی قرار دهد. بانک به عنوان نماینده دولت، ارز نیمایی به تجار تخصیص می دهد. بنابراین باید اسناد را با دقت بررسی کند تا کسر تخلیه صورت نگیرد. بانک برای جلوگیری و رفع کسر تخلیه وظیفه دارد که به خوبی در مورد نحوه تأمین ارز و همچنین میزان کالای وارد شده در ازای آن ارز، بررسی های لازم را انجام دهد.

در صورتی که از نظر گمرک کسر تخلیه صورت گرفته باشد، صاحب محموله باید برای رفع تعهد و رفع کسر تخلیه اقدام نموده و به میزان کسر تخلیه مبلغ معادل ارز دریافت شده را به بانک مرکزی پرداخت کند. ممکن است گاهی در صورت اعلام شدن کسر تخلیه از گمرک صاحب محموله مدعی شود که این مشکل از درج کردن نادرست اطلاعات در اظهارنامه گمرکی ناشی شده است؛ در این شرایط پس از مکاتبه های لازم بانک با گمرک، موضوع به خوبی و در نهایت دقت بررسی خواهد شد.

یکی دیگر از موضوعات مهم در حوزه کسر تخلیه در گمرک و رفع کسر تخلیه، مساله مدت زمان تعهد به بانک است. تاجر یا اظهار کننده از زمانی که تامین ارز صورت گرفته است، به مدت سه ماه فرصت دارد تا نسبت به رفع تعهد اقدام کرده و هزینه ها را پرداخت کند. البته این زمان با توجه به شرایط، ممکن است تمدید شود. اگر در بازه تعیین شده، اظهار کننده اقدامی برای رفع تعهد بانک انجام ندهد، بانک پرونده را به تعزیرات حکومتی ارجاع می دهد و در نتیجه صاحب کالا در سیستم بانکی سابقه منفی و قرمز می خورد.

چگونه از وقوع کسر تخلیه جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از وقوع مشکل کسر تخلیه، حتما باید با تامین کننده های معتبر و حرفه ای همکاری کنید. تامین کننده معتبر، بیمه کردن بار، همکاری با شرکت حمل قابل اطمینان و تهیه مدارک گمرکی دقیق باعث جلوگیری از این مشکل می شود. دقت داشته باشید که تمام اسنادی که از سوی فروشنده به صاحب کالا ارائه می شوند درست باشند. از فروشنده بخواهید پکینگ لیست را بررسی کند تا اطلاعات دقیقی از حجم و وزن بار در اختیارتان بگذارد.

در این شرایط اگر وزن بار با وزن ثبت شده در سامانه متفاوت باشد، صاحب بار این امکان را دارد که سفارشش را بر اساس وزن نهایی در سامانه تصحیح کند. در صورتی که در زمینه قرارداد بستن و پیگیری امور تجاری تجربه بالایی ندارید، بهتر است کار را به یک ترخیص کار حرفه ای بسپارید. شرکت های بازرگانی با توجه به تجربه بالایی که در زمینه ترخیص کاری و سایر امور تجاری دارند، می توانند مدیریت واردات کالای شما را بر عهده بگیرند تا مشکلاتی مثل کسر تخلیه گریبان گیر شما نشود.

چگونه مشکل کسر تخلیه را حل کنیم؟

کسر تخلیه مساله ای است که می تواند برای صاحب کالا، مشکلات جدی ایجاد کند. این مساله باعث می شود که اعتبار تاجر در سیستم بانکی و گمرک کم شود. همچنین کسر تخلیه باعث می شود که سود و درآمد تاجر از واردات کالا کاهش پیدا کند. راهکار مهم برای رفع مشکل، ثبت شکایت از تامین کننده یا شرکت بازرگانی است. شما باید از فروشنده بخواهید که علت کسر تخلیه را توضیح داده و خسارات شما را جبران کند.

در صورت وجود کسر تخلیه، باید از ضمانت ها یا بیمه هایی که برای کالا در نظر گرفته اید، استفاده کنید. با مراجعه به شرکت بیمه، از آن ها درخواست کنید که کسر تخلیه در گمرک را پوشش دهند و خسارت شما را جبران کنند. در برخی مواقع در صورتی که ثابت کنید کسر تخلیه عمدی نبوده است، پرداخت جریمه منتفی شده و سابقه منفی برایتان درج نمی شود.

به طور کلی، مقررات گمرکی نقش موثری در تضمین تجارت عادلانه و ثبات اقتصادی داشته و دولت نیز به حقوق گمرکی، به عنوان نوعی درآمد حیاتی تکیه می کند. به همین دلیل، رعایت مقررات وضع شده، برای بازرگانان و دولت بسیار ضروری می باشد. با این حال، همچنان تخلفات گمرکی وجود داشته و قانون گذار نیز برای جلوگیری از این تخلفات، مجازات های سنگینی را در نظر گرفته است. در این مطلب، شما را با اهمیت قوانین گمرکی، تخلفات گمرکی و انواع آن، موارد مهم در زمینه تخلفات گمرکی و بسیاری موارد دیگر در این زمینه آشنا خواهیم کرد.

تخلفات گمرکی چیست؟

تخلفات گمرکی، یکی از مسائل مهم و رایج در تجارت و دنیای اقتصاد بوده که افراد زیادی با آن مواجه هستند. به عبارت دیگر می توان گفت، این گونه تخلفات به تمامی فعالیت هایی گفته می شود که با قوانین و مقررات گمرکی در تضاد بوده که برخی از تاجران و بازرگانان، با هدف افزایش سود خود، به شکل گسترده ای این تخلفات را در مراحل تشریفات گمرکی انجام می دهند. به این صورت که، در فرآیند تشریفات گمرک و مراحل تجارت بین المللی، تخلفاتی را انجام داده که از جوانب کوچک و بی ارزشی برخوردار بوده و می توان آن ها را نادیده گرفته یا با پرداخت جریمه اندکی، پرونده را مختومه کرد. اما در برخی موارد، بسیاری از تاجران، تخلفات گمرکی بسیار جدی و خطرناکی را انجام داده که عواقب وحشتناکی برای چرخه اقتصادی کشور دارد. لازم است برای بررسی این نوع تخلفات، کمیسیون رسیدگی به تخلفات گمرکی و سایر مراجع بالاتر، به این موضوع ورود کرده و مجازات مناسبی را برای انواع تخلفات گمرکی تعیین کنند.

انواع تخلفات گمرکی

تخلفات گمرکی، به دو دسته کلی تخلفات عام و خاص تقسیم شده که در ادامه، هر کدام از آن ها را بررسی خواهیم کرد:

تخلفات گمرکی عام

گمرک، مجموعه ای از حقوق مهم و اساسی است که توسط قانون تعیین شده تا پروسه واردات و صادرات کالا ها در مسیر ایمن و قانونی صورت گیرد. این حقوق مهم و اساسی، شامل عملیات بازرسی و توزین کالا، تایید اظهارنامه ها و بارنامه ها و غیره می باشد. علاوه بر این، گمرک مسئولیت جمع آوری و اعلام تعرفه های گمرکی را نیز بر عهده داشته که نقش موثری در تامین درآمد دولت دارند. لازم است بدانید، هر گونه سرپیچی و نقض این قوانین، منجر به عواقب جدی و زیان بار، مانند جریمه و مجازات توسط دولت خواهد شد. به طور مثال، عدم اظهار کالا، کم اظهاری، طبق قوانین و مقررات گمرکی نوعی تخلف محسوب شده و موجب برخورد قانونی با وارد کننده یا صادر کننده خواهد شد. در نهایت می توان گفت، شناخت این حقوق گمرکی و رعایت قوانین و مقررات مربوطه، به منظور پیشگیری از بروز هر گونه تخلفات گمرکی و اطمینان از موفقیت وتناسب کسب و کار با این قوانین، بسیار ضروری می باشد.

تخلفات گمرکی خاص

در کنار تخلفات عمومی گمرکی که همان تخلفات غیر مالی مقررات گمرک است، تخلفات جدی تری نیز وجود داشته که پیامد های مالی سنگینی دارد و منجر به مالیات غیر مستقیم خواهد شد. این تخلفات گمرکی، اعم از عمدی یا غیر عمدی بودن، قادر به وارد کردن صدمات و خسارات قابل توجهی به دولت و اقتصاد هستند. علاوه بر این، از آن جایی که مالیات های غیر مستقیم مانند مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات بر کالا ها و خدمات بوده و به مصرف کننده منتقل می شوند، بروز تخلفات گمرکی، موجب عدم وصول و پرداخت شدن این مالیات ها شده و درآمد دولت را از بین خواهند برد. به طور مثال، می توان به تخلفاتی مانند عدم گزارش کالا، طبقه بندی نادرست کالا ها و قاچاق اشاره کرد که منجر به عواقب مالی جدی برای دولت و وارد کننده یا صادر کننده خواهد شد. از این رو، شناخت و فهم عواقب این نوع تخلفات گمرکی و اتخاذ تصمیماتی برای رعایت تمامی قوانین مربوط به آن ها، امری مهم و ضروری می باشد. به این ترتیب، کسب و کار ها نیز از خطرات مالی و حقوقی این تخلفات گمرکی در امان بوده و عملکرد موفق و پایداری خواهند داشت.

مواردی از تخلفات گمرکی

برخی از رایج ترین نمونه های تخلفات گمرکی، شامل موارد زیر می باشد:

تقلب در اظهار نامه

یکی از موارد تخلفات گمرکی، تقلب در اظهارنامه است که شامل هر گونه اطلاعات نادرستی است که در اظهارنامه ثبت می شود. این اطلاعات، شامل مواردی مانند توصیف ناقص کالا، درج اشتباه نام کشور مبدا یا سایر اطلاعاتی که در اظهارنامه از فرد خواسته شده می باشد. در صورتی که هر کدام از موارد گفته شده، در اظهارنامه به شکل نادرست ثبت و از سوی فرد تایید شده باشد، مصداق تقلب در اظهارنامه بوده و تخلفات گمرکی و قاچاق برای فرد تلقی و ثبت خواهد شد.

عدم اظهار

نوع دیگری از موارد تخلفات گمرکی عدم اظهار است که در آن، صاحب کالا، کالا های اظهار نشده را در بین کالا های اظهار شده قرار داده، به طوری که ارزش حقوق گمرکی و عوارض کالا های اظهار نشده، کمتر از ارزش و سود بازرگانی کالای اظهار شده باشد. در این صورت، صاحب بار مرتکب تخلفات گمرکی شده و باید به عواقب ارتکاب جرم نیز فکر کند. لازم است بدانید، مجاز بودن کالای اظهار نشده، دلیلی بر عدم تخلف و رفع آن نخواهد بود.

اقدام عملی

یکی دیگر از موارد تخلفات گمرکی ناشی از اقدام عملی است که در زمانی رخ می دهد که صاحب کالا بدون ارائه اظهارنامه، اقدام به حمل و جابجایی کالای مجاز می کند. ممکن است این نوع تخلف گمرکی، حین خروج از گمرک یا پس از آن، شناسایی شود.

عدم صداقت در موافقت نامه تجارت آزاد

از مصادیق و موارد دیگر در زمینه تخلفات گمرکی، عدم صداقت در موافقت نامه تجارت آزاد است. بر اساس این موافقت نامه، در تجارت با کشورهایی مانند روسیه، ارمنستان، بلاروس و قزاقستان، بیش از 87 درصد کالا های مبادله شده، از تعرفه های گمرکی معاف می باشند. هر چند این امر، به این معنا نیست که می توان معافیت عوارض گمرکی را به طور کامل دریافت نمود، زیرا همه کشور های گفته شده، فهرستی از کالا های حساس که شامل قانون حذف تعرفه نیستند را دارا بوده و علاوه بر آن، گمرک نیز در زمان ترخیص کالا ها، مدارکی مبنی بر معافیت مالیاتی را از افراد طلب خواهد کرد. در صورتی که صاحب کالا یا کارگزار و نماینده او، نتواند ثابت کند که کالای وارداتی شامل موافقت نامه تجارت آزاد است یا خیر، مرتکب تخلفات گمرکی شده و باید عملکرد او گزارش شود.

عدم انطباق کالا

یکی دیگر از تخلفات گمرکی عدم انطباق کالا می باشد که در آن صورت، اگر کالایی در همه مدارک مانند گواهی مبدا، اظهارنامه، بیمه نامه و سایر مدارک ارائه شده، با کالای وارداتی مغایرت داشته باشد، صاحب کالا به صورت خواسته یا ناخواسته مرتکب تخلفات گمرکی و قاچاق شده است. توصیه می شود، در مواردی که متوجه این مغایرت شده اید، تمام محموله را برای یافتن کالای مشابه بررسی کرده و همه را به صورت یکجا اعلام کنید. در غیر این صورت، کالای وارداتی ضبط شده و صاحب کالا نیز مشمول جریمه خواهد شد.

واردات کالا های ممنوعه

از آن جایی که گمرک ایران، فهرستی از کالا های ممنوعه وارداتی، مانند نوشیدنی های الکلی یا سلاح گرم و سرد را در سایت خود قرار داده و واردات آن ها را ممنوع کرده است، درصورت اظهار کالا، صاحب بار متخلف محسوب شده و در صورت عدم اظهار نیز، مشمول قاچاق و تخلفات گمرکی می شود. در این صورت، علاوه بر مجازات های قانونی و توقیف محموله، لازم است جریمه تخلفات گمرکی را نیز بپردازد.

نقض مقررات و آیین نامه ها

نوع دیگری از تخلفات گمرکی که به آن تخلف انتظامی نیز گفته می شود، نقض مقررات و آیین نامه های گمرکی است. به طور مثال، ورود وسایل نقلیه و یا خروج آن ها بدون انجام تشریفات مربوطه از مسیر غیر مجاز و غیر قانونی، نوعی تخلف گمرکی بوده و شامل جریمه خواهد شد.

روش های جلوگیری از تخلفات گمرکی

لازم است به منظور جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، سازمان های نظارتی و گمرکی به شکل دقیق و مستمر عمل کرده و با انجام برخی راهکار ها، از بروز هر گونه تخلف گمرکی جلوگیری نمایند. در ادامه، به برخی از روش های جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی اشاره می کنیم:

استعلام محموله ها به شکل الکترونیکی

یکی از راهکار های مهم برای جلوگیری از تخلفات گمرکی، الکترونیکی کردن روند استعلام بار است. در این روش، هزاران محموله تجاری در روز، توسط نیرو های مخصوص، به دقت بررسی و استعلام شده و پاسخ آن ها، در عرض چند دقیقه حاضر خواهد شد. استفاده از این روش، امکان شناسایی راحت و سریع محموله های مغایر با استعلام های دریافتی را فراهم خواهد کرد.

تبادل اطلاعات به صورت الکترونیکی بین بانک مرکزی و گمرک

یکی دیگر از اقدامات کاربردی برای جلوگیری از تخلفات گمرکی، برقراری و ایجاد ارتباط بین بانک مرکزی و گمرک است که در این روش، بانک مرکزی با توجه به اطلاعات ثبت شده در گمرک، در مورد کالا های وارداتی در فرآیند ترخیص ارز برای واردات کالا مشورت کرده و از بروز پدیده بیش اظهاری در واردات کالا، توسط تاجران جلوگیری خواهد کرد. علاوه بر این، الکترونیکی شدن این فرآیند، نیازمند استفاده از کاغذ و دستورالعمل های اداری سنتی نیز نمی باشد.

راه اندازی سیستم کارشناس مجازی

یکی دیگر از روش های جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، راه اندازی و ایجاد سیستم کارشناس مجازی است که در آن، کارشناس به شکل کاملا تصادفی و بدون دخالت افراد، شخصی را انتخاب کرده و مسئولیت بررسی درستی یا نادرستی اطلاعات وارد شده در سامانه گمرکی و مقایسه آن با محموله وارداتی را بر عهده می گیرد. در این روش، امکان تبانی و رشوه دهی تاجران به کارشناسان، برای چشم پوشی از تخلفات گمرکی صورت گرفته، از بین رفته و این امر امکان پذیر نخواهد بود.