در زمینه حمل و نقل دریایی، تأخیر در بارگیری و تخلیه کشتی‌ها می‌تواند عواقبی جدی برای صاحبان کشتی‌ها و همچنین بنادر و ترمینال‌ها به همراه داشته باشد. به منظور ایجاد تحرک و تشویق به دقت و سرعت در عملیات بارگیری و تخلیه، مفهوم دموراژ ایجاد شده است. در این مقاله، به بررسی مفهوم دموراژ و تفاوت آن با دیسپچ، که مفهوم مشابهی دارد، می‌پردازیم.

Demurrage و Despatch اصطلاحاتی هستند که در حمل‌ونقل استفاده می‌شوند و به جریمه یا غرامت اشاره می‌کنند. اگر بارگیری یا تخلیه کشتی در بندر در مقایسه با شرایطی که در محاسبات قبل از سفر تعیین کرده‌اید، زمان بیشتر یا کمتری داشته باشد، یکی از این موارد اعمال می‌شود. در ادامه به توضیحات بیشتر در رابطه با این موارد می‌پردازیم.

دموراژ چیست؟

دموراژ یا گرفتاری کشتی، هزینه‌ای است که اجاره‌ کننده یا گیرنده کشتی باید به مالک کشتی پرداخت کند. بنابراین اگر در عملیات بارگیری و تخلیه تأخیری رخ دهد و این تاخیر به عهده کشتی نباشد اجاره کننده باید مبلغی را به عنوان جریمه به مالک کشتی بپردازد. در حقیقت، دموراژ یک پرداخت اضافه به عنوان جریمه زمان اضافه ای است که در قرارداد اجاره کشتی تعیین شده است.

عموماً دموراژ به‌ صورت نرخ روزانه تعریف می‌شود، اما در صورت لزوم، برای دوره‌های کوتاه‌تر نیز به نسبت مواردی خاص، تعیین می‌شود. این نرخ‌ها در مذاکرات چارتر پارتی (قرارداد اجاره کشتی) توافق می‌شوند و معمولاً براساس مقداری مشخص برای هر روز سفر مورد نظر تعیین می‌شوند. اگر تاخیر در بارگیری و تخلیه به علت نقصی در کشتی باشد، آن زمان تأخیر در محاسبهٔ زمان استراحت یا دموراژ در نظر گرفته نمی‌شود.

انواع دموراژ

1. دموراژ بارگیری (Loading Demurrage): پرداختی بابت تأخیر در بارگیری کالا به مالک کشتی. این اتلاف زمان ممکن است به دلیل تأخیر در تهیه مدارک، نامطلوب بودن شرایط بارگیری یا دیگر عوامل مرتبط با فرآیند بارگیری رخ دهد.
2. دموراژ تخلیه (Discharging Demurrage): پرداختی بابت تأخیر در تخلیه کالا از کشتی. این موضوع ممکن است به دلیل عدم آماده‌ بودن بندر مقصد برای دریافت کالا، نقص تسهیلات تخلیه یا سایر عوامل مرتبط با فرآیند تخلیه رخ دهد.
3. دموراژ ترمینال (Terminal Demurrage): پرداختی بابت تأخیر در ترمینال یا بندر. این نوع Demurrage در مواردی رخ می‌دهد که بندر یا ترمینال عاملیت کافی برای سرعت بخشیدن به عملیات بارگیری یا تخلیه بار را ندارد.

هزینه دموراژ و دلایل افزایش هزینه

هزینه دموراژ بر اساس مقدار تأخیر در عملیات بارگیری یا تخلیه کالا و نرخ تعیین شده در قراردادهای حمل و نقل بار محاسبه می‌شود. افزایش هزینه Demurrage می‌تواند به عوامل زیر بستگی داشته باشد:

• تأخیر در عملیات بارگیری/تخلیه: اگر عملیات بارگیری یا تخلیه کالا به هر دلیلی تأخیر داشته باشد، هزینه Demurrage افزایش می‌یابد.
• عدم رعایت زمان مجاز: در قراردادهای حمل و نقل بار، زمان مجازی برای بارگیری و تخلیه کالا تعیین می‌شود. اگر این زمان مجاز رعایت نشود و عملیات به تأخیر افتد، هزینه دموراژ افزایش می‌یابد.
• عوامل خارجی: عواملی مانند شرایط جوی نامساعد، مشکلات در بنادر یا ترمینال‌ها، مسائل حمل و نقل عمومی و مسائل قانونی می‌توانند باعث افزایش هزینه دموراژ شوند.
• نرخ تعیین شده در قرارداد: نرخ دموراژ در قراردادهای حمل و نقل بار توافق شده است اما افزایش این نرخ می‌تواند به عواملی چون افزایش هزینه‌های عمومی و تقاضا بیشتر برای حمل و نقل بار بستگی داشته باشد.

چطور هزینه دموراژ کمتری بپردازیم؟

1. برنامه‌ ریزی دقیق: برای عملیات بارگیری و تخلیه برنامه‌ریزی دقیق انجام دهید. این کار شامل زمانبندی مناسب، تهیه مدارک مورد نیاز، مطالعه شرایط بارگیری و تخلیه و هماهنگی با تیم‌های مرتبط می‌شود.
2. همکاری با اشخاص دارای تخصص: با کسانی که تجربه و تخصص لازم را در زمینه بارگیری و تخلیه دارند، همکاری کنید. این کار می‌تواند شامل استفاده از نیروی انسانی متخصص، تجهیزات مناسب و رعایت راهنمایی‌ها و استانداردهای صنعتی باشد.
3. آمادگی مقصد: اطمینان حاصل کنید که مقصد برای دریافت کالا آماده است. این مورد شامل تهیه دقیق مستندات و مجوزهای لازم، تهیه تسهیلات و تجهیزات لازم در مقصد و هماهنگی با طرف دیگر برای تحویل کالا می‌شود.
4. بهبود فرآیندها: بررسی و بهبود فرآیندهای بارگیری و تخلیه کالا را در نظر بگیرید. این کار شامل بهبود مدیریت انبار، بهینه‌ سازی استفاده از تجهیزات، موازنه بار و استفاده از روش‌های مدرن و اتوماسیون است.
5. مذاکره در قرارداد: هنگام بستن قرارداد حمل و نقل بار، شرایطی را که به کاهش هزینه دموراژ کمک می‌کند، در نظر بگیرید. مثلاً تعیین زمان مجاز بارگیری و تخلیه مناسب، تعیین نرخ Demurrage عادلانه و اعمال تعهدات مناسب برای تسریع در عملیات بارگیری و تخلیه.
6. پیشگیری از عوامل خارجی: از عواملی مانند شرایط جوی نامساعد، مشکلات ترمینال و بنادر یا مسائل قانونی مطلع شوید و در صورت امکان برنامه‌ریزی و تدابیر لازم را برای مقابله با آنها انجام دهید.
7. مذاکره با صاحب کشتی: در صورت لزوم، با صاحب کشتی در مورد تمدید زمان یا کاهش هزینه دموراژ مذاکره کنید.

قاعده FOB و CFR در Demurrage

قاعده FOB و قاعده CFR دو قاعده متداول در قراردادهای حمل و نقل بین‌المللی بار هستند و تأثیر مستقیمی بر هزینه دموراژ دارند.

1. قاعده FOB (Free On Board): در قاعده FOB، مسئولیت بارگیری کالا و هزینه‌های مربوط به آن به فروشنده تعلق دارد تا زمانی که کالا به ناوگان حمل و نقل منتقل شود و بر روی ناوگان بارگیری شود. پس از بارگیری، مسئولیت و هزینه‌های حمل و نقل به خریدار منتقل می‌شود. در این قاعده، اگر خریدار به هر دلیلی تأخیر در بارگیری ایجاد کند، هزینه Demurrage بر عهده خریدار قرار می‌گیرد.
2. قاعده CFR (Cost and Freight): در قاعده CFR، فروشنده مسئولیت هزینه حمل و نقل کالا تا مقصد نهایی را بر عهده دارد. این مورد شامل هزینه‌های حمل و نقل تا مقصد، هزینه بارگیری و تخلیه، و هزینه انتقال کالا از ناوگان حمل و نقل به مقصد نهایی است. در این قاعده، اگر به هر دلیلی تأخیر در تخلیه کالا در مقصد ایجاد شود، هزینه دموراژ بر عهده فروشنده قرار می‌گیرد.

در هر دو قاعده FOB و CFR، هزینه Demurrage بر اساس زمان تأخیر در عملیات بارگیری یا تخلیه کالا محاسبه می‌شود. بنابراین، هر دو طرف در قرارداد باید به موقع و با دقت عملیات بارگیری و تخلیه را انجام دهند تا هزینه دموراژ کمتری پرداخت شود.

پیشبینی زمان رسیدن کشتی در دموراژ

محاسبه زمان رسیدن کشتی در دموراژ به مجموعه‌ای از عوامل بستگی دارد. در ادامه، روش‌های مختلف برای محاسبه زمان رسیدن کشتی را بررسی می‌کنیم:

• برنامه‌ریزی شروع و پایان سفر: زمان شروع و پایان سفر کشتی به طور کلی توسط صاحب کشتی تعیین می‌شود. این مورد شامل تصمیم‌ گیری در مورد تاریخ ترک بندر مبدأ، سرعت میانگین کشتی در طول مسیر، ترمینال‌های میانی (اگر موجود است) و تاریخ پیش‌ بینی شده ورود به بندر مقصد است.
• استفاده از خدمات پیش‌بینی شرکت‌های هواشناسی: شرکت‌های هواشناسی و خدمات پیش‌بینی هوا می‌توانند اطلاعات مربوط به هوا، دریا و شرایط آب و هوایی را فراهم کنند. با استفاده از این اطلاعات، می‌توانید زمان رسیدن تقریبی را محاسبه کنید.
• استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت ناوگان: نرم‌افزارهای مدیریت ناوگان معمولاً قابلیت پیش‌ بینی زمان رسیدن کشتی را دارند. این نرم‌افزارها با توجه به اطلاعاتی مانند سرعت کشتی، فاصله تا مقصد، شرایط دریا و زمان‌های بارگیری و تخلیه، زمان رسیدن تقریبی را محاسبه می‌کنند.
• مشاوره با صاحب کشتی: صاحب کشتی می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری در مورد زمان رسیدن کشتی را فراهم کنند. آنها با توجه به تجربیات خود و اطلاعات در دسترس می‌توانند تخمینی دقیق‌تر از زمان رسیدن کشتی را ارائه دهند.

مهم است بدانید که زمان رسیدن کشتی ممکن است تحت تأثیر عوامل غیرقابل پیش‌بینی مانند شرایط جوی، ترافیک دریایی، مشکلات فنی و غیره قرار بگیرد. بنابراین، تخمین‌ها همیشه ممکن است تغییر کنند و بهتر است با این موضوع در نظر گرفتن تأخیرات احتمالی برنامه‌ ریزی کنید.

زمان‌هایی که به آنها دموراژ تعلق نمی‌گیرد

1. زمان احتمالی تأخیر: در برخی مواقع، صاحب کشتی با توجه به شرایط دریا و مسیر سفر، زمان احتمالی تأخیر را در نظر می‌گیرد و اجازه می‌دهد که کشتی با تأخیر کمی به مقصد برسد. در این صورت، تا زمان اتمام این زمان احتمالی تأخیر، هزینه دموراژ محاسبه نمی‌شود.
2. زمان مجاز بارگیری و تخلیه: هر بندر یا ترمینال معمولاً زمان مجازی برای بارگیری و تخلیه کشتی‌ها تعیین می‌کند. اگر کشتی در این زمان مجاز بارگیری و تخلیه را انجام دهد، هزینه دموراژ محاسبه نمی‌شود. اما، اگر کشتی قبل از زمان مجاز وارد بندر شود یا پس از زمان مجاز، بندر را ترک کند، هزینه دموراژ اعمال می‌شود.
3. تأخیرات بیرونی غیرقابل کنترل: در صورتی که تأخیر بارگیری یا تخلیه به عوامل خارجی غیرقابل کنترل مانند شرایط جوی سخت، اضطراب سیاسی، مشکلات فنی ناگهانی یا اتفاقات غیرمترقبه دیگر بستگی داشته باشد، هزینه دموراژ معمولاً اعمال نمی‌شود.

هر بندر و ترمینال ممکن است قوانین و سیاست‌های خاص خود را در خصوص دموراژ داشته باشد. بنابراین، برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر در مورد زمان‌ها و قوانین مربوط به دموراژ، بهتر است با مقامات مربوطه در بندرها و ترمینال‌های مورد نظر تماس بگیرید.

دیسپچ چییست؟

دیسپچ (Dispatch) یک مفهوم مهم در صنعت حمل و نقل دریایی است که به تشویق سرعت و دقت در عملیات بارگیری و تخلیه کشتی‌ها اشاره دارد. در واقع، دیسپچ به عنوان یک تحریک مالی برای انجام سریع‌تر فعالیت‌ها به کار می‌رود.

وقتی یک کشتی به بندر یا ترمینالی می‌رسد، زمان مجازی برای بارگیری و تخلیه آن تعیین می‌شود. اگر کشتی توانایی انجام این عملیات را در زمان مجاز داشته باشد، بدون هیچ تأخیری، دیسپچ می‌شود. با این کار، صاحب کشتی به عنوان پاداش، تخفیفی در هزینه‌های حمل و نقل خود دریافت می‌کند.

در صورتی که کشتی قبل از زمان مجاز به بندر وارد شود یا پس از زمان مجاز بندر را ترک کند، هزینه دیسپچ اعمال می‌شود. این هزینه معمولاً بر اساس توافقات قراردادی بین صاحب کشتی و نهادهای بندری تعیین می‌شود و ممکن است به ازای هر ساعت یا هر روز محاسبه شود.

مزیت اصلی دیسپچ این است که به صورت مستقیم تأثیر مالی زیادی بر روی صاحب کشتی دارد و باعث می‌شود تا صاحبان کشتی‌ها تلاش کنند عملیات بارگیری و تخلیه را در زمان مجاز انجام دهند. این امر بهبود عملکرد و بهره‌ وری در بنادر و ترمینال‌ها را به همراه دارد و نیز موجب کاهش هزینه‌های حمل و نقل و زمان تحویل بار می‌شود.

تفاوت بین دموراژ و دیسپچ

به طور خلاصه، دموراژ پرداختی بابت تأخیر در عملیات بارگیری و یا تخلیه است، در حالی که دیسپچ پاداشی است که بابت اتمام زودهنگام عملیات بارگیری داده می‌شود. هر دوی اینها برای تشویق به کارآمدی و کاهش تأخیر در فرآیند بارگیری و تخلیه استفاده می‌شوند، زیرا زمان عاملی حیاتی در حمل و نقل است.

اعتبار اسنادی یکی از روش های بین المللی برای مبادله پول بین خریداران و فروشندگان است. در این روش بانک مورد نظر متعهد می شود مبلغی را که فروشنده از خریدار بستانکار است را پرداخت کند. این پرداخت زمانی انجام می گیرد که خریدار کالایی را که خریداری کرده است را دریافت کند و بانک هم تا پایان مراحل این معامله موظف است تا وضعیت معامله را پیگیری کند. در واقع اعتبار اسنادی به عنوان یک روش مدرن و مناسب برای چنین معاملاتی در نظر گرفته می شود. از سال 1933 این روش توسط اتاق بازرگانی بین المللی ایجاد شد و از همان زمان توانست به آرزو و نیازهای مهم بازرگانان برای یک مبادله کم خطرتر و دقیق تر جامه عمل بپوشاند و به شکل یک قانون مدون و به نام مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی در اختیار تمامی بازرگانان و تجار قرار گرفت. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا شما را به طور کامل با این روش آشنا کنیم.

مزایای اعتبارات اسنادی

اعتبارات اسنادی مزایای زیادی دارد که در ادامه چند مورد از مهم ترین آن ها را عنوان می کنیم:

• اعتبار اسنادی باعث می شود فروشنده از این که پس از ارائه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق با شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا تایید کننده دریافت می کند، اطمینان حاصل کند.
• در این روش امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا وجود دارد.
• در اعتبارات اسنادی می توان اسناد حمل را مطابق با مفاد موافقت اولیه تحت شرایط قرارداد میان طرفین تحصیل کرد.
• از این که پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکیت کالا از وی صورت می گیرد، اطمینان حاصل می شود.
• می توان تسهیلات بیشتری برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده کسب کرد.
• بانک برای پرداخت بها در معاملات به جای فرد فروشنده متعهد خواهد بود.

آشنایی با اصطلاحات مربوط به اعتبار اسنادی

در اعتبارات اسنادی چندین اصطلاح وجود دارد که بهتر است آن ها را بدانید:

• دموراژ که به معنای هزینه ای است که برای معطل کشتی و نقطه مقابل دیسپچ پرداخت می شود.
• سوشارژ هم به معنای هزینه ای است که به کرایه حمل تعلق می گیرد.
• کابوتاژ هم به معنای حمل کالا از یک نقطه کشور به نقطه دیگر کشور است که از راه دریا یا رودخانه های مرزی انجام می گیرد.
• متقاضی که به معنای شخص حقیقی یا حقوقی است که درخواست گشایش اعتبار دارد.
• ذینفع هم همان فروشنده یا طرف اصلی خریدار است که در معاملات بین المللی موظف است کالا را در تاریخ مشخصی به خریدار تحویل دهد.
• بانک عامل بانکی است که در آن اعتبار بنا به درخواست خریدار گشایش پیدا می کند.
• بانک کارگزار هم بانکی است که در ارتباط با بانک عامل است و از جانب بانک عامل و خریدار تعهد می کند که وجه توسط خریدار و بانک عامل پرداخت شود.

انواع اعتبار اسنادی

اعتبار اسنادی انواع مختلفی دارد که در این قسمت همه آن ها را برای شما عنوان کرده و توضیح می دهیم:

1. اعتبار اسنادی وارداتی و صادراتی: اعتباری که خریدار برای واردات کالا به کشور خود ایجاد می کند را اعتبار اسنادی وارداتی می گویند. همین اعتبار برای شخص خریداری که کالا را از کشور خود به کشور مقصد صادر می کند، اعتبار اسنادی صادراتی می گویند.
2. اعتبار اسنادی قابل برگشت (Revocable L/C): اعتبار اسنادی قابل برگشت دارای شرایط خاصی است و بانک گشایش کننده اعتبار می تواند بدون این که به طرفین قرارداد اطلاعی دهد، هر گونه تغییری را در این اعتبار به وجود آورد. از این نوع اعتبار استفاده چندان زیادی نمی توان کرد چرا که آن اطمینان لازم را برای انجام تعهدات خریدار نمی دهد.
3. اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت Irrevocable L/C: این نوع اعتبار اسنادی دقیقا برخلاف اعتبار قابل بازگشت است. به این صورت که اگر قرار باشد بانک گشایش کننده اعتبار هر نوع تغییری در این نوع اعتبار به وجود آورد، باید ابتدا موافق فروشنده را دریافت کند. فروشندگان کالا معمولا از این نوع اعتبار استفاده بیشتری می کنند.
4. اعتبار اسنادی تایید شده Confirmed L/C: این نوع اعتبار هم خریدار را ملزم می کند تا اعتبار صادره از بانک خود را به تایید بانک دیگر مورد تایید فروشنده برساند. اعتبار اسنادی تایید شده به دلیل عدم اطمینان به حیثیت با صادر کننده یا موقعیت دشوار اقتصادی و سیاسی کشور خریدار صادر خواهد شد.
5. اعتبار اسنادی تایید نشده Unconfirmed L/C: برخلاف اعتبار اسنادی تایید شده، گشایش اعتبار اسنادی تایید نشده نیازی به تایید بانک دیگری ندارد. نکته ای که باید در این مورد بدانید این است که اگر واژه Confimed  در سند ذکر شود، اعتبار اسنادی تایید نشده تلقی خواهد شد.
6. اعتبار اسنادی قابل انتقال Tranferable L/C: در این نوع اعتبار هم ذینفع اصلی یعنی همان فروشنده این حق را خواهد داشت همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاصی انتقال دهد. در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب خواهد شد.
7. اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال Untransferable L/C: در تجارت بین الملل عرف این است که اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال باشد که برای گشایش اعتبار اسنادی نیاز به مجوز بانک مرکزی است. اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال اعتباری است که در آن ذینفع یا فروشنده اصلی نمی تواند اعتبار خود را به شخص یا اشخاص دیگر منتقل کند.
8. اعتبار اسنادی نسیه یا مدت دار (یوزانس) Usance L/C: در این نوع از اعتبار اسنادی پرداخت وجه بلافاصله پس از ارائه اسناد از طرف خریدار انجام نمی شود بلکه یک مدت زمان خاص برای پرداخت وجه تعیین خواهد شد در واقع با استفاده از این نوع اعتبار فروشنده به خریدار این مهلت را خواهد داد تا کالای خریداری شده را بفروشد و از محل فروش آن بهای کالا را به فروشنده پرداخت کند. در کشورهایی که از کمبود ارز برخوردار هستند بیشتر از این نوع اعتبار اسنادی استفاده می شود.
9. اعتبار دیداری At Sight L/C: اعتبار اسنادی دیداری هم یکی از انواع اعتباراتی است که در آن بانک ابلاغ کننده پس از آن که اسناد حمل و نقل ارائه شده از طرف فروشنده را رویت کرد و اطمینان پیدا کرد که کلیه شرایط اعتبار رعایت شده است، بلافاصله وجد نقد را می تواند پرداخت کند.
10. اعتبار اسنادی پشت به پشت یا اتکایی Back to Back L/C: این نوع از اعتبار اسنادی خود شامل دو مدل اعتبار می شود که اعتبار اول برای فروشنده ای است که امکان تهیه و ارسال کالای مورد نظر را ندارد. در این صورت با تکیه بر اعتباری که برای خود باز کرده، اعتبار دیگری برای فروشنده دوم که امکان تهیه و ارسال کالا را دارد، باز می کند.
11. اعتبار اسنادی ماده قرمز Red Clause L/C: با استفاده از این نوع اعتبار دریافت پیش پرداخت قبل از ارسال کالاهای خریداری شده برای خریدار امکان پذیر خواهد شد.
12. اعتبار اسنادی گردان Revolving L/C: در نهایت می رسیم به آخرین نوع اعتبار اسنادی که گردان است و پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار، همان مبلغ تا سطح اعتبار اولیه افزایش پیدا می کند. به عبارت دیگر بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید، اعتبار کنونی به صورت خود به خودی تجدید خواهد شد.

مدارک مورد نیاز برای گشایش اعتبار اسنادی

از جمله مدارکی که باید در این زمان خریدار به بانک تحویل دهد، موارد زیر هستند:

• فرم تکمیل شده تقاضای گشایش اعتبار
• پروفرما اینویس یا پیش فاکتور ممهور توسط وزارت بازرگانی در زمان ثبت سفارش
• فرم ثبت سفارش
• بیمه نامه باربری
• فرم ارائه تسهیلات به منظور گشایش اعتبار اسنادی وارداتی
• تعهد نامه ورود و ترخیص کالا از گمرک
• تعهد نامه نوسانات نرخ ارز

چه ریسک هایی برای درخواست دهنده اعتبار وجود دارد؟

• عدم تحویل کالاها
• تحویل ناقص
• تحویل کالاهای بی کیفیت و نامرغوب
• تحویل زود یا دیرهنگام
• خرابی کالا در حین انتقال
• مشکلات مربوط به مبادلات ارزی
• مشکلات مربوط به بانک صادرکننده یا دریافت کننده
• دزدیده شدن

مراحل گشایش اعتبار چیست؟

حال که با اعتبار اسنادی و انواع آن آشنا شدیم وقت آن رسیده که بگوییم چه شرایط و مدارکی برای گشایش اعتبار اسنادی لازم است. یکی از مهم ترین و اصلی ترین شرایط گشایش اعتبارات اسنادی است است که ابتدا طرفین کارت بازرگانی دریافت کنند و برای انعقاد معامله یا قرارداد برای صادرات و واردات اقدام کنند. همچنین باید روش پرداخت آن را هم تحت عنوان اعتبار اسنادی معرفی نمایند. بعد از آن خریدار باید به بانک مراجعه کند و درخواست گشایش LC داشته باشد و بر مبنای قرارداد منعقده، اعتبار اسنادی را تشکیل دهد.

علاوه بر همه این موارد متقاضی اعتبارات اسنادی باید در آن بانک حساب جاری تشکیل دهد و ارزیابی مثبتی از خود در نزد بانک ارائه دهد. پس از آن که بانک شرایط گشایش اعتبار بررسی کرد و با ایجاد آن موافقت خود را اعلام نمود، باید به اطلاع بانک فروشنده برساند و بانک مزبور هم باید پس از اصالت اعتبار اسنادی یا LC این موضوع را به فروشنده اعلام کند. از این به بعد اعتبار LC گشایش شده تلقی خواهد شد و هر دو بانک های گشاینده اعتبار و تایید کننده در مقابل اعتبار اسنادی متعهد به پرداخت وجه خواهند شد.

سوالات متداول

یکی از اسناد حیاتی و مهم در تجارت بین المللی، گواهی مبدا است که تولید یا پرداخت کالای صادرات یا واردات شده را تایید می کند. گواهی مبدا، نوعی مدرک ثبت شده در قوانین تجارت بین المللی است که اطلاعات منشا کالا را در اختیار بازرگانان و مشتریان قرار می دهد. در این مطلب، شما را با مفهوم گواهی مبدا، انواع مختلف آن و نحوه صدور آن از مراجع مربوطه آشنا می کنیم.

گواهی مبدا چیست؟

همان طور که گفته شد، این گواهی نوعی مدرک رسمی و تایید کننده این موضوع است که کالای صادر یا وارد شده، از کشور مشخصی تولید شده است. این گواهی در اغلب موارد، توسط مرجع یا سازمان مشخص در کشور تولید کننده صادر شده و شامل اطلاعاتی مانند نام کشور مبدا، مشخصات کالا، روش تولید و معامله، شرایط تولید، ارزش افزوده و غیره می باشد.

انواع گواهی مبدا

گواهی مبدا دارای انواع مختلفی است که در ادامه، به هر کدام از آن ها اشاره می کنیم:

1. گواهی مبدا عمومی

این نوع گواهی، برای تایید منشا عمومی کالا و محصولات استفاده شده که به طور عمومی توسط سازمان ها و اتاق های بازرگانی صادر می شود. گواهی مبدا عمومی، شامل اطلاعاتی مانند مشخصات کشور مبدا و قوانین و مقررات مربوطه می باشد.

2. گواهی مبدا خاص

 این گواهی نوع دیگری از گواهی مبدا است که برای تایید کالا و محصولات خاصی استفاده می شود. به طور مثال، برخی کالا ها نیاز به گواهی مبدا خاص داشته که بر اساس توافقات تجاری صورت گرفته بین دو کشور تعیین شده اند. مانند گواهی مبدا خاص برای محصولات کشاورزی یا صنایع دستی

3. گواهی مبدا ترکیبی

این نوع گواهی، به منظور تایید منشا کالا ها و محصولاتی که از چندین کشور ترکیب شده اند به کار می رود. به طور مثال، در صورتی که یک محصول، از قطعات و اجزای مختلف تشکیل شده و هر قطعه در کشور خاصی تولید شود، از گواهی مبدا ترکیبی برای این نوع محصول استفاده می شود.

4. گواهی مبدا خودگونه

در مواردی که تاجران به صورت خودگونه گواهی مبدا را تهیه یا ارائه کنند، از این نوع گواهی استفاده می شود. صدور این نوع گواهی مبدا، بر اساس اظهارات و تعهدات بازرگانان بوده و نیازی به تایید سازمان خاص یا اتاق بازرگانی ندارد. با این حال، لازم است بازرگانان و تولید کنندگان، تمامی قوانین و مقررات گمرکی در این زمینه را رعایت کرده و از درستی و اعتبار اظهارات خود مطمئن باشند.

5. گواهی مبدا ترجیحی

این نوع گواهی، برای استفاده از تسهیلات تجاری در توافقنامه های تجاری بین المللی صادر شده که این تسهیلات، شامل تخفیفات گمرکی، نرخ های ترجیحی، تسهیلات مالی و غیره می باشد. گواهی مبدا ترجیحی برای کالا هایی با شرایط خاص صادر شده، تا بتوانند از تسهیلات موجود در توافقات بین المللی استفاده کنند. انجام این توافقات، تجارت بین المللی بین دو کشور را تسهیل و برای تاجران نیز زمینه رقابتی را فراهم خواهد کرد.

6. گواهی مبدا غیر ترجیحی

این نوع گواهی، برای تعیین مبدا یا کشور مبدا کالا صادر شده و بر خلاف گواهی مبدا ترجیحی، تخفیفات گمرکی یا مزایای مرتبط با توافقات تجاری بین المللی را فراهم نخواهد کرد. از این نوع گواهی، اغلب برای ردیابی پرونده های گمرکی و احراز هویت کالا استفاده شده که به تاجران و مقامات گمرکی، اطلاعات لازم را در خصوص مبدا و کشور مبدا ارائه خواهد داد. با استفاده از گواهی مبدا غیر ترجیحی، مقامات گمرکی می توانند از اعتبار و اصالت کالا و مطابقت آن با قوانین گمرکی موجود اطمینان پیدا کنند.

مزایای استفاده از گواهی مبدا در تجارت بین المللی

استفاده از گواهی مبدا در تجارت بین المللی دارای مزایا و فواید زیادی است که در ادامه، به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

1. تایید منشا کالا

یکی از مزیت های مهم و اصلی استفاده ازاین گواهی در تجارت یا حمل و نقل بین المللی، تایید منشا کالا است که به خریداران و مشتریان کمک می کند تا از درستی کشور تولید کننده کالای مورد نظر خود اطمینان یابند. این اطمینان به منشا کالا، موجب جلب رضایت مشتریان شده و در نتیجه، فروش و سودآوری را نیز افزایش خواهد داد.

2. رعایت قوانین و مقررات گمرکی

از دیگر مزایای استفاده از این گواهی، رعایت قوانین و مقررات گمرکی است. این گواهی، در تجارت بین المللی به بازرگانان کمک می کند تا مقررات گمرکی مربوط به منشا کالا و تجارت بین المللی را رعایت کنند. عدم رعایت این مقررات، منجر به بروز مشکلات فراوان قانونی و مالی شده که با داشتن این گواهی و ارائه مدارک و اسناد لازم، قابل پیشگیری می باشد.گ

9. استفاده از ترجیحات گمرکی

از دیگر مزایای استفاده از این گواهی، می توان به امکان استفاده از ترجیحات گمرکی اشاره کرد. بسیاری از توافقات صورت گرفته بین کشور ها، ترجیحاتی را برای کالا های خاص ارائه داده که با داشتن این گواهی، می توان از این ترجیحات بهره مند شد. استفاده از این ترجیحات گمرکی، موجب کاهش هزینه های گمرکی، رونق بخشیدن به تجارت بین الملل و افزایش رقابت پذیری بین تاجران خواهد شد.

10. جلوگیری از تقلب و جعل

یکی دیگر از مزایای مهم استفاده از این گواهی، جلوگیری از هر گونه تقلب و جعل است و به تاجران کمک می کند، تا از ورود کالا ها و محصولات تقلبی و جعلی جلوگیری کنند. تاجران و بازرگانان می توانند با ارائه گواهی مبدا و تایید منشا کالا، از کالا های اصلی و باکیفیت استفاده کرده و مشتریان را از کیفیت و اعتبار محصولات خود مطمئن کنند.

11. مرجع صدور گواهی مبدا

امروزه صدوراین گواهی، توسط اتاق های بازرگانی هر کشور یا مراجع دارای صلاحیت برای انجام این کار صورت می گیرد. در ایران، صدور این گواهی توسط اتاق بازرگانی مانند اتاق بازرگانی ایران و چین و صنایع و معادن صورت گرفته و در مناطق آزاد نیز، این کار توسط سازمان های مناطق آزاد انجام می شود. صدور گواهی مبدا در مناطق ویژه اقتصادی نیز، بر عهده سازمان بنادر و دریانوردی است.

مدارک لازم برای صدور گواهی مبدا

لازم است برای درخواست صدور این گواهی توسط اتاق بازرگانی، مدارک زیر ارائه شود:

• تصویر فیش بانکی
• کارت بازرگانی
• کپی پروانه صادراتی
• بارنامه حمل
• معرفی نامه برای درخواست و دریافت گواهی مبدا
• فیش بانکی پرداخت هزینه صدور گواهی
• گواهی مبدا کالا های وارد شده به ایران در صادرات مجدد
• بارنامه حمل کالا به ایران در صادرات مجدد
• پروانه گمرکی ورود کالا به ایران در صادرات مجدد

اطلاعات مندرج در گواهی مبدا

فرم این گواهی حاوی اطلاعات مهم و کلیدی است که عبارتند از:

• نام، آدرس و شماره تلفن صادر کننده کالا به صورت کامل
• نام، آدرس و شماره تلفن وارد کننده کالا به طور کامل
• ذکر نام بندر بارگیری کالا و نام بندر و کشور تحویل گیرنده بار
• نوع حمل بار از نظر دریایی، زمینی ، ریلی یا هوایی
• مهر تایید اتاق بازرگانی کشور صادر کننده
• شماره ردیف کالا
• ویژگی های خاص کالا و بسته بندی
• تعداد، نوع بسته بندی و ارائه توضیحاتی از ماهیت و مشخصات کالای هر بسته
• شماره تعرفه مشخص کننده کالای مورد نظر در کشور صادر کننده
• وزن ناخالص بار
• شماره و تاریخ فاکتور صادر شده
• مهر و امضای اتاق بازرگانی در کشور مبدا
• مهر و امضای کمپانی صادر کننده برای تایید اطلاعات

مراحل صدور گواهی مبدا

هر چند نحوه صدور این گواهی برای صادرات کالا به کشور های مختلف، متفاوت است، با این حال در حالت کلی، فرآیند صدور گواهی مبدا، شامل مراحل زیر است:

• ثبت نام: لازم است در اولین مرحله، در سازمان مربوطه، اتاق های بازرگانی یا وزارتخانه تجارت کشور خود برای صدور گواهی مبدا ثبت نام کرده و تمامی اطلاعات مربوط به کسب و کار خود و کالا ها و محصولاتی که قصد صادرات آن ها را دارید، ارائه دهید.
• بررسی و ارزیابی: در این مرحله، سازمان یا وزارتخانه تجارت کشور مورد نظر، اطلاعات را ارزیابی و بررسی می کنند که در برخی موارد، نیاز به اطلاعات و مدارک دیگری داشته تا درستی و قانونی بودن صادرات را تایید نمایند.
• آموزش و آشنایی با قوانین: در این مرحله، لازم است با قوانین و مقررات مربوط به صادرات به کشور مقصد آشنا شده و با حضور در دوره های آموزشی یا مشاوره های حقوقی، اقدامات لازم برای صدور گواهی مبدا را به درستی انجام دهید.
• تکمیل فرم و ارائه مدارک: لازم است فرم های مربوطه را تکمیل کرده و به همراه مدارک لازم، ارائه دهید. این مدارک، شامل فاکتور ها، برگه های حمل و نقل، گواهی های کیفیت و استاندارد و غیره می باشد.
• پرداخت هزینه: لازم است برای صدور این گواهی از مراجع مربوطه، هزینه لازم را پرداخت کرده تا فرآیند صدور گواهی به پایان برسد.
• بررسی و تایید: سازمان یا وزارتخانه تجارت کشور مورد نظر، پس از بررسی و ارزیابی مدارک و اطلاعات، در صورت قانونی بودن، گواهی مبدا را صادر خواهد کرد. در برخی موارد، این گواهی در قالب یک سند رسمی بوده که به کالای شما الحاق شده و نشان دهنده صادرات کالا از کشور مبدا به کشور مقصد است.

قاعده EXW یکی از 11 اینکوترمز بوده که در قوانین تجارت بین المللی جای گرفته است. این قانون نیز مانند قاعده CPT به وسیله شورای بین المللی تجارت تعریف شده است و براساس آن رابطه و مسئولیت های بین خریدار و فروشنده در شرایط خاص تعیین می گردد. قاعده EXW شامل استانداردهایی است که سبب شفافیت مذاکرات و مسئولیت های طرفین تجارت یا معامله خواهد شد. ما در این مقاله همه چیز را درباره قاعده EXW مورد بحث قرار می دهیم، پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

آشنایی با قاعده EXW در تجارت

قاعده EXW در واقع EX Works بوده و در تجارت های داخلی و خارجی متعدد مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس این قاعده، فروشنده یا تولید کننده کالا در محلی که اجناس تولید شده اند محموله را به خریدار تحویل می دهد. همانطور که می دانید در تجارت گسترده دنیای امروز بیشتر مراحل انتقال و جابجایی بار به صورت غیر مستقیم و بدون دخالت خریدار انجام می گیرد. به عبارت دیگر مسئولیت محموله پس از تحویل بار در مقصد به عهده خریدار است.

اما به موجب قاعده EXW زمانی که خریدار محموله را به صورت مستقیم از انبار یا کارخانه تولیدی تحویل می گیرد، فروشنده هیچ مسئولیت دیگری نداشته و تمامی هزینه ها باید توسط خریدار پرداخت گردد. همچنین در قاعده EXW تعیین شده است که پس از اینکه خریدار اقلام مد نظر را تحویل گرفت، علاوه بر مسئولیت حمل و نقل موظف است مسئولیت بارگیری در تریلی، انتقال از تریلی به هواپیما یا کشتی، هزینه های گمرکی صادرات و واردات، بارگیری اقلام در مقصد و… را عهده دار شود.

حتی اگر فروشنده بخواهد در هر مرحله به خریدار کمک کند و در این شرایط مشکل یا اختلالی در مراحل حمل و نقل ایجاد شود، تمام مسئولیت ها متوجه خریدار است. در قاعده EXW تعیین شده که فروشنده پیش از تحویل بار به مشتری باید بسته بندی محصولات را براساس استانداردهای مشخص شده انجام دهند و برای هر نوع محصول برچسب های لازم را نصب کند. در مواردی ممکن است در قرارداد ذکر شود که تحویل محموله در محلی غیر از انبار یا کارخانه تولیدی انجام گیرد. در این صورت فروشنده موظف است مطابق قرارداد محموله را در بندرگاه یا نزدیکترین محل به مشتری تحویل دهد.

فروشنده کالا باید حداکثر همکاری را برای اخذ مدارک و مجوزهای لازم خریدار داشته باشد. البته باید ذکر کنیم پرداخت هزینه های مربوط به دریافت مجوز توسط خریدار انجام می گیرد.

مسئولیت های خریدار در قاعده EXW

مسئولیت هایی که در قاعده EXW به خریدار محول شده است:

1. در قاعده EXW بند بیع قرار داده شده است. بر اساس این بند خریدار باید پیش از تحویل کالا، بهای کالا را به طور کامل پرداخت نماید. مگر اینکه به صورت توافقی تصمیم به چند مرحله شدن پرداخت گرفته شده باشد. فروشنده نیز باید فاکتور کالا را به خریدار تحویل دهد تا بررسی و انطباق کالا با فاکتور انجام بگیرد.
2. خریدار پس از بررسی کالا و انطباق آن با فاکتور با هزینه شخصی، هماهنگی های لازم برای بارگیری محموله از محل تحویل را انجام می دهد. طرفین از قبل برای محل تحویل بار توافق می کنند اما در صورتی که توافقی انجام نگیرد وظیفه فروشنده است که محلی را تعیین کند. همچنین لازم به ذکر است که فروشنده در رابطه با تحویل به موقع کالا تعهد دارد.
3. پرداخت هزینه تحویل بار به بندر مبدا به عهده خریدار است.
4. پرداخت هزینه های مجوز صادرات گمرکی که شامل عوارض، اسناد و تعرفه ها به عهده خریدار است.
5. پرداخت هزینه حمل بار که براساس نوع کالا و از طریق زمینی، هوایی و دریایی انجام می گیرد به عهده خریدار است.
6. در تجارت و معاملات بین المللی بیمه شدن کالا اهمیت زیادی دارد؛ چرا که احتمال وقوع هر اتفاق در مسیر حمل و نقل وجود داشته و می تواند خسارت هنگفتی به دنبال داشته باشد. در قرارداد قاعده EXW ذکر شده که فروشنده در قبال خریدار و همچنین خریدار در قبال فروشنده حقی برای درخواست بیمه نخواهد داشت. مسئولیت بیمه شدن محموله تماما به عهده خریدار بوده و فروشنده باید اطلاعات و راهنمایی های لازم برای بیمه کردن اقلام را در اختیار مشتری بگذارد.
7. پرداخت هزینه هایی که برای واردات کالا به داخل کشور مبدا انجام می شود به عهده خریدار است.
8. هر مرحله مانند شمارش، اندازه گیری وزن، بررسی کیفیت، هزینه ها توسط خریدار پرداخت می گردد. اما هزینه های مربوط به تایید اولیه کالا به عهده فروشنده است. همچنین نحوه بسته بندی اقلام مطابق استاندارد و با میل خریدار انجام می گیرد و فروشنده نسبت به آن موظف است.
9. هزینه ترمینال
10. تحویل به مقصد نهایی
11. تخلیه بار در محل مد نظر

شرایط معامله به روش EXW

در معاملات بین المللی و حتی داخلی شرح وظایف طرفین قرارداد از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع هرچقدر در قاعده به جزئیات بیشتری اشاره شده باشد به همان اندازه از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری خواهد شد. تجارت بین الملل نیز قاعده EXW را به صورت شفاف بیان کرده است تا خریدار و فروشنده به خوبی از حدود اختیارات خود آگاه باشند. برحسب این قاعده وقتی فروشنده کالا را به خریدار تحویل داد از این مرحله به بعد مسئولیتی در قبال محموله ندارد. هماهنگی های لازم جهت بارگیری کالا در خودروهای باربری و نحوه بارگیری و چینش بار همگی تحت نظر و مسئولیت خریدار انجام می گیرد.

از جمله مواردی که در قاعده EXW ذکر شده است سپردن وظیفه تشریفات گمرکی به عهده خریدار است. صفر تا صد دریافت مجوز و تحویل مدارک تماما توسط خریدار انجام می گیرد.

اکنون شاید این سوال ایجاد شود که قاعده EXW چه سودی برای خریدار دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم، از آنجایی که خریدار به صورت مستقیم و بدون واسطه از فروشنده یا تولید کننده اصلی خرید می کند، در نهایت به سود بالایی خواهد رسید؛ به همین دلیل بسیاری از خریداران ترجیح می دهند سختی های حمل و نقل کالا و دریافت مجوزهای مختلف و… را تحمل کنند و پیرو قوانین قاعده EXW باشند.

نکات قابل توجه برای خریدار

هدف از تجارت و انجام معاملات بین المللی رسیدن به سود است. قاعده EXW نیز به همین دلیل به تصویب رسیده است. رعایت کردن چند نکته کمک می کند تا خریداران در معاملات خود متحمل خسارت نشوند و به سود حداکثری برسند. به طور مثال خریدار باید بسته بندی کالای مد نظر را به صورت دقیق و با جزئیات مد نظر داشته باشد و خودروی باربری را بر اساس تعداد و نوع محموله انتخاب کند.

در این مقاله سعی کردیم به نکاتی که در قاعده EXW ذکر شده بپردازیم. قاعده EXW همچون قاعده CPT از اصول مهم تجارت بین الملل است. به صورت کلی در قاعده EXW بیشتر مسئولیت ها از دوش فروشنده برداشته شده و به خریدار محول شده است. در صورتی که طرفین معامله بر سر قاعده EXW توافق کنند، خریدار موظف است محموله را در محل تعیین شده تحویل بگیرد و با مسئولیت خودش به مقصد برسد. در ظاهر این قاعده ریسک زیادی برای خریدار دارد اما از به دلیل سود دهی بالا مورد تایید بسیاری از خریداران است.