یکی از موارد مهم در زمینه امورات گمرکی، ترخیص کالا است که شامل مراحل مختلفی بوده و نیازمند رعایت قوانین موجود در این زمینه می باشد. در برخی موارد، مشکلاتی نیز در روند ترخیص کالا رخ می دهد که موجب تاخیر در انجام فعالیت های مربوط به آن خواهد شد. یکی از این مشکلات، مغایرت گمرکی است که بسیاری از تاجران و بازرگانان، از وجود این پدیده بی خبر بوده و در زمان ترخیص کالا با آن مواجه می شوند. وجود این مغایرت های گمرکی، خسارات مالی فراوانی برای دولت داشته و منجر به تفاوت در تعرفه های گمرکی و سود تجاری خواهد شد. در این مطلب، شما را با مفهوم مغایرت گمرکی، انواع آن، راه های پیشگیری از بروز این مشکل و موارد دیگر در این زمینه آشنا خواهیم کرد.
مغایرت گمرکی چیست؟
کلمه مغایرت، به معنی تضاد یا عدم تطابق بوده که از نظر گمرک، به هر گونه اختلاف پس از اعلام کالا و قبل از ترخیص کالای دریافتی مغایرت گمرکی گفته می شود. مغایرت گمرکی در صورتی اتفاق می افتد، که اطلاعات، محصولات یا کالا هایی که در اسناد گمرکی نام برده شده، با موجودی فیزیکی محصولات تطابق نداشته باشد. به طور مثال، زمانی که یک کارخانه محصولات خود را به کشور دیگری صادر کرده و در اسناد ارائه شده به گمرک، تعداد 100 عدد محصول و کالا را اعلام کند، ولی در واقعیت، 90 محصول در تریلی ترانزیت قرار بگیرد، نوعی مغایرت گمرکی صورت گرفته است.از نظر قوانین گمرکی، هر نوع مغایرت در گمرک، تخلف گمرکی محسوب شده و تعداد و اندازه کالا ها، نباید با سند ارائه شده از سوی صاحبان کالا به گمرک، مغایرت داشته باشد. لازم است بدانید، در صورت اثبات وجود مغایرت گمرکی، ضمن دریافت مابه التفاوت کمبود کالا، به دستور مدیر گمرک و تحت نظر او، بین 10 تا 100 درصد جریمه برای فرد متخلف در نظر گرفته می شود.
انواع مغایرت گمرکی
همان طور که گفته شد، مغایرت گمرکی، شامل هر گونه بی عدالتی و تناقض پس از اعلام کالا و قبل از ترخیص است که دارای انواع مختلفی می باشد. در ادامه، برخی از مهم ترین موارد در زمینه مغایرت های گمرکی را بررسی خواهیم کرد:
1. کم اظهاری در مورد ارزش، وزن، تعداد یا مقدار کالای وارداتی
یکی از موارد مهم در زمینه مغایرت های گمرکی، کم اظهاری در مورد کالای وارداتی است. کم اظهاری در مغایرت گمرکی به وضعیتی گفته می شود، که تعداد واقعی محصولات صادر شده، از تعداد ارائه شده در اسناد گمرکی کمتر باشد. به طور مثال، اگر شرکتی 7 تن از کالا ها و محصولات خود را از راه حمل و نقل زمینی بین المللی به کشوری صادر کرده و در اسناد ارائه شده به گمرک تنها 5 تن را ذکر کند، نوعی کم اظهاری انجام داده و مشمول مغایرت گمرکی خواهد شد. برخی از شرکت های بازرگانی، این کار را با توجیهات اقتصادی مانند، کاهش هزینه های حمل و نقل زمینی بین المللی، بسته بندی، کاهش مالیات، هزینه های گمرک و غیره انجام داده که در هر صورت، تخلف گمرکی محسوب و در صورت اثبات، مشمول جریمه های سنگین خواهند شد.
2. نادرست بودن تعرفه اظهار شده و ماخذ تعرفه
یکی دیگر از موارد مهم در زمینه مغایرت گمرکی، عدم درستی تعرفه اظهار شده با ماخذ تعرفه است. این نادرست بودن به وضعیتی گفته می شود، که تعرفه اعلامی در اسناد گمرکی، با تعرفه واقعی قابل پرداخت مغایرت داشته باشد. به طور مثال، در صورتی که یک شرکت، محصولات خود را با تعرفه واقعی 20 درصد به کشور دیگری صادر کند، ولی در اسناد ارائه شده به گمرک تعرفه 10 درصدی را ثبت نماید، نوعی تطابق نداشتن تعرفه بوده و تخلف گمرکی محسوب خواهد شد. برخی از شرکت های بازرگانی متخلف در این زمینه، با توجیهات اقتصادی مانند کاهش هزینه های گمرکی، افزایش سود و غیره، این تخلفات را انجام می دهند.
3. اظهار کالای مجاز یا مجاز مشروط به عنوان کالایی دیگر
یکی دیگر از موارد مغایرت گمرکی، اظهار کالای مجاز یا مجاز مشروط است. منظور از این نوع مغایرت گمرکی، اختلاف در نوع، تعداد، جنس یا وزن کالای اظهار شده می باشد. به طور مثال، در این شرایط شرکتی اظهار به صادرات 5 تن شکر کرده ولی در ترانزیت حمل و نقل زمینی بین المللی، نمک موجود باشد. این اختلاف و مغایرت در نوع کالا نیز مغایرت گمرکی محسوب شده و مشمول جریمه خواهد شد.
4. وجود کالای اضافی یا متفاوت به همراه کالای اظهار شده
یکی دیگر از نمونه های مغایرت گمرکی، وجود کالای اضافه یا متفاوت با کالای اظهار شده در گمرک است. بر اساس قوانین گمرکی کشور، لازم است کالا های موجود در وسایل نقلیه ترانزیتی، دقیقا مطابق با اظهارنامه بوده و کمتر یا بیشتر نباشند. زیرا در صورت کم بودن میزان کالا ها نسبت به اظهارنامه، مشکل کم اظهاری رخ داده و در مواردی که تعداد کالا ها از میزان ارائه شده به گمرک بیشتر باشد نیز، مشکل بیش اظهاری یا بیش بود به وجود می آید. هر دو مورد، از تخلفات گمرکی محسوب شده، زیرا در هر دو، تعدادی کالا در بین محموله وجود داشته که اظهار و مستند نشده اند.
چگونگی کشف مغایرت های گمرکی توسط گمرک
سازمان گمرک کشور، به منظور کشف مغایرت های گمرکی در حمل و نقل زمینی بین المللی، از برخی روش های مهم استفاده می کند. در صورت کشف هر گونه مغایرت گمرکی، سازمان گمرک کشور بر اساس قوانین موجود، شرکت متخلف را جریمه کرده که مقدار جریمه، با توجه به نوع مغایرت و حجم آن تعیین خواهد شد. برخی از روش های کشف مغایرت گمرکی توسط گمرک، شامل موارد زیر است:
- بازرسی کالا: در این روش، بازرسان گمرک به شکل تصادفی یا طبق شکایات و اطلاعات دریافتی، به محل تحویل کالا رفته و با بررسی اسناد و کالا های موجود، مغایرت گمرکی صورت گرفته را کشف و سپس بر اساس قوانین گمرکی کشور، با فرد یا شرکت متخلف برخورد می کنند.
- استفاده از سامانه های الکترونیکی: در این روش، سازمان گمرک کشور توسط سامانه های الکترونیکی، اسناد و اطلاعات گمرکی و تاریخچه وضعیت گمرکی کالا را بررسی خواهد کرد.
- همکاری با سایر سازمان ها: در این روش، سازمان گمرک کشور با سایر نهاد ها و سازمان های دولتی همکاری کرده تا در کشف هر گونه مغایرت گمرکی، موثر تر عمل کند. این سازمان برای انجام این کار، با وزارتخانه های مختلفی مانند وزارت راه، راهنمایی و رانندگی، سازمان بنادر، فرودگاه ها و غیره همکاری خواهد کرد.
راه های کاهش مغایرت گمرکی
لازم است شرکت های بازرگانی و صادرات، به منظور کاهش مغایرت گمرکی، از راهکار ها و روش های زیر بهره ببرند:
- رعایت قوانین مربوط به ترخیص کالا: لازم است شرکت های صادرات و واردات کالا، تمامی قوانین گمرکی کشور را رعایت کرده و اسناد و مدارک مورد نیاز را تهیه و ارائه نمایند. همچنین، لازم است مدارک و اسناد دریافتی از شرکت های فروشنده را نیز به دقت بررسی کرده و سپس تایید کنند.
- استفاده از خدمات مشاوره گمرکی: لازم است شرکت های بازرگانی، از خدمات مشاوره گمرکی استفاده کرده تا با قوانین گمرک کشور آشنا شده و عملکرد درستی در فرآیند صادرات و واردات داشته باشند. امروزه، بسیاری از وکلای حقوقی، شرکت های حمل و نقل زمینی، هوایی یا دریایی، مشاوره های دقیقی را در این زمینه ارائه می دهند.
- آموزش کارکنان: لازم است شرکت ها، تمامی پرسنل و کارکنان خود را در زمینه آشنایی با قوانین و مقررات گمرک کشور آموزش داده تا با اصول و استاندارد های موجود در زمینه صادرات و واردات آَشنا شده و از ایجاد هر گونه مغایرت و مشکل جلوگیری کنند.
- استفاده از سامانه های الکترونیکی: شرکت های بازرگانی می توانند، توسط سامانه های الکترونیکی گمرکی، فرآیند صادرات و واردات را به شکل الکترونیکی انجام داده تا میزان خطای انسانی را کاهش دهند. بسیاری از این سامانه ها، با دقت فراوان و طبق اسناد موجود، نوع کالا، تعداد، وزن یا ویژگی های دیگر را بررسی خواهند کرد.
- افزایش کیفیت سیستم های داخلی: لازم است شرکت های بازرگانی فروشنده یا خریدار، به منظور کاهش مغایرت گمرکی، از کارمندان متخصص و متبحر و همچنین سیستم های لجستیکی مدرن و هوشمند استفاده کرده تا کالا های اضافی یا کمتر از میزان اظهارنامه، راهی گمرک نشود.
پیامد ها و تبعات مغایرت گمرکی
وجود تخلفات گمرکی مانند مغایرت گمرکی، پیامد ها و تبعات جدی برای افراد و سازمان ها داشته که این پیامد ها، ممکن است از نظر مالی، قانونی، اقتصادی و غیره، عملکرد بازرگانان و تجار را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از این پیامد ها عبارتند از:
- مصادره کالا در برخی مغایرت های گمرکی
- تعقیبات کیفری و قانونی
- پرداخت جریمه و مالیات پس از کشف و اثبات تخلف
- از بین رفتن اعتماد بازار های تجاری بین المللی
