امروزه، به دلیل شرایط ویژه اقتصادی و امکانات و تسهیلات مختلف در مناطق آزاد، بسیاری از تجار و بازرگانان اقدام به کسب و کار و تجارت در این مناطق می کنند. از آن جایی که قوانین موجود در مناطق آزاد، با قوانین سایر مناطق کشور متفاوت است، لازم است افراد قبل از هر گونه تصمیم گیری، اطلاعات خود را در زمینه کسب و کار و واردات و صادرات کالا در این مناطق بالا برده و قوانین حاکم بر آن را بدانند. در این مطلب، شما را با چگونگی صادرات و واردات در مناطق آزاد، مزایای این کار و بسیاری موارد دیگر آشنا می کنیم.
منطقه آزاد چیست؟
همان طور که گفته شد، منطقه آزاد بخشی از سرزمین های اصلی هر کشور است که از نظر قوانین تجاری، با سایر نقاط کشور متفاوت بوده و محدوده قلمروی آن، شامل نواحی بندرگاهی می شود. مواردی مانند، معافی های گمرکی و عدم وجود قوانین سخت گیرانه، موجب شده واردات و صادرات کالا در این مناطق، بسیار افزایش یابد. لازم است بدانید، در مناطق آزاد، تولید و پردازش کالا ممنوع بوده و تنها برای صادرات و واردات کالا از این مناطق استفاده می شود. مناطق آزاد دارای امکانات مختلفی برای انجام امور تجاری و اقتصادی هستند، که شامل موارد زیر می باشد:
- وجود اسکله های مناسب برای بارگیری کشتی های بزرگ
- وجود راه آهن و جاده های استاندارد
- وجود ترمینال و فرودگاه های مناسب
- نیروی انسانی
- وجود انبار های مجهز به سیستم حمل و نقل آسان
- انواع خدمات رفاهی مانند بیمارستان و فروشگاه های بزرگ
مزایای تجارت در مناطق آزاد
یکی از موارد مهم در زمینه انجام امور تجاری و اقتصادی در منطقه آزاد، دقت در مزایای تجارت در این مناطق است. بنابراین لازم است قبل از انجام هرگونه فعالیت اقتصادی در این مناطق، ابتدا به شکل همه جانبه ای این مسئله را بررسی کرده و در کنار تمامی مزایا و امتیازات موجود در مناطق آزاد، مشکلات احتمالی را نیز در نظر بگیرید. در ادامه، به برخی از مزایای فعالیت در مناطق آزاد اشاره می کنیم:
- اصلی ترین و مهم ترین مزیت کسب و کار و فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد، معاف شدن از قوانین گمرکی است. تمامی شرکت های تجاری ثبت شده در این مناطق، به مدت 20 سال از پرداخت مالیات معاف هستند.
- تردد و اقامت اتباع خارجی در مناطق آزاد بسیار آسان انجام می شود.
- تمامی سرمایه گذاران می توانند، به آسانی ارز و سرمایه خود را به خارج از مرز های کشور یا سایر مناطق آزاد منتقل کنند.
- کاریابی و اشتغال نیروی کار ایرانی و خارجی در مناطق آزاد، مشمول مقرراتی ساده خواهد شد.
- در مناطق آزاد افراد می توانند، شرکت تجاری خود را با 100 درصد مالکیت خارجی ثبت نمایند.
- تعرفه های خدمات و حمل و نقل در فرودگاه های واقع در مناطق آزاد، بسیار پایین است.
تفاوت منطقه آزاد با منطقه ویژه اقتصادی
منطقه ویژه اقتصادی نیز مشابه منطقه آزاد، اهدافی مانند رشد صنعت، افزایش صادرات، کسب درآمد ارزی، بهبود وضع اشتغال، کاهش تورم و جذب سرمایه های خارجی و غیره را در دستور کار خود دارد. با این حال، میزان پایبندی به این اهداف، در مناطق آزاد با مناطق اقتصادی کمی متفاوت است. به همین دلیل، انجام فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری، در مناطق آزاد رواج بیشتری دارد. اصلی ترین و مهم ترین تفاوت های این دو منطقه شامل موارد زیر است:
- عوارض گمرکی و سهم دولت در واردات و صادرات، در مناطق آزاد کاملا بخشیده شده ولی در مناطق اقتصادی، میزان کاهش عوارض گمرکات ایران و سایر هزینه ها، قطعی نبوده و دارای شرایط مختلفی می باشد.
- در مناطق اقتصادی فقط اتباع خارجی قادر به کسب درآمد از طریق خرده فروشی هستند، در حالی که در مناطق آزاد، هم اتباع خارجی و هم افراد داخلی می توانند خرده فروشی انجام دهند.
- بر اساس قوانین موجود در کشور، افراد خارجی نیازمند ویزا برای ورود به مناطق ویژه اقتصادی هستند. در حالی که شرط دریافت ویزا برای اتباع خارجی در منطقه آزاد، تابع قوانین مرزی است.
- موارد معافیت های مالی در مناطق آزاد بیشتر بوده ولی در مناطق اقتصادی، تخفیفات مالیاتی تنها شامل اموال سرمایه گذاران می شود.
معرفی مناطق آزاد در ایران
در حال حاضر، چندین منطقه آزاد در ایران تعیین شده است و دولت، با ارائه لایحه ای، در جهت افزایش تعداد این مناطق تلاش دارد. این مناطق، شامل 8 منطقه مختلف در سراسر کشور است که اهداف تمامی آن ها، تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری و افزایش میزان درآمد عمومی، ایجاد اشتغال مولد، تولید و صادرات کالا های صنعتی و وارداتی و غیره می باشد. در ادامه، این مناطق هشتگانه را معرفی می کنیم:
منطقه آزاد کیش
یکی از معروف ترین مناطق آزاد ایران، جزیره زیبای کیش است که از دیرباز، مکانی برای فعالیت ها و مراودات تجاری میان ایران، هند و سایر کشور ها بوده است. به طور مثال، صید مروارید در این جزیره رواج فراوانی داشته و اغلب تجارت انجام شده در آن نیز، مربوط به حوزه مروارید بوده است. هر چند امروزه، تجارت در منطقه آزاد کیش در بسیاری از زمینه های مختلف دیگر مانند پوشاک، مواد غذایی، صنایع برقی و الکترونیکی، مواد شیمیایی و غیره نیز رایج بوده و بسیاری از برند های معتبر و لوکس نیز، نمایندگی های متعددی در این جزیره دارند.
منطقه آزاد قصر شیرین
شهرستان قصر شیرین، در غرب استان کرمانشاه واقع شده و مرکز تجاری مرزی با کشور عراق است. وجود دو مرز پرویز خان در اقلیم کردستان و مرز خسروی در اقلیم عربی، موجب شده است نیمی از صادرات کالا ها و محصولات ایرانی به عراق، از قصر شیرین عبور کرده و در نتیجه این شهر، یکی از مناطق آزاد مهم محسوب شود.
منطقه آزاد قشم
منطقه آزاد قشم نیز، یکی دیگر از مناطق آزاد هشتگانه کشور بوده که در مدخل خلیج فارس و دریای عمان واقع شده است. این جزیره، بزرگ ترین جزیره خلیج فارس است که در موازات ساحل ایران قرار گرفته و از طریق تنگه کلارنس، از خاک ایران جدا شده است. بندر قشم در شرق جزیره قرار دارد که بیشترین میزان از بازدید کنندگان را در خود جای داده است. جزیره قشم، از دیرباز به عنوان یک مرکز تجاری بین آسیای غربی، جزیره عربستان و سواحل شرقی آفریقا بوده و امروزه نیز، با توسعه راه های ارتباطی با آسیا، دارای اهمیت ویژه ای گردیده است.
منطقه آزاد چابهار
چابهار، شهری بندری در جنوب شرقی کشور و در استان سیستان و بلوچستان است که ایران را از طریق بندر چابهار، به دریای عمان که مهم ترین راه آبی جهان است، متصل می کند. این بندر، به دلیل اتصال با بسیاری از بنادر بزرگ و کوچک جهان، دارای اهمیت اقتصادی می باشد. برخی از فعالیت های تجاری ویژه و خاص در منطقه آزاد چابهار، شامل ترانزیت کالا، تجارت منطقه ای، بارانداز کالا ها و مواد اولیه، ایجاد صنایع تبدیلی و تولیدی، عرضه سوخت و ایجاد صنایع وابسته به نفت و غیره می باشد.
منطقه آزاد انزلی
از آن جایی که بسیاری از کشور های حاشیه دریای خزر، با فروپاشی شوروی سابق دارای اهمیت فراوانی برای فعالیت های اقتصادی شدند، وجود یک منطقه آزاد برای ایجاد ارتباط با این کشور ها، که دارای ظرفیت بالایی برای صادرات و واردات هستند، بسیار مهم و ضروری بوده است. منطقه آزاد انزلی، یکی از این مناطق آزاد مهم است که در برقراری ارتباط تجاری و اقتصادی با کشور های حاشیه دریای خزر، نقش بسزایی داشته و دارد.
منطقه آزاد ارس
ارس، به دلیل دارا بودن موقعیتی ممتاز و داشتن امکاناتی مانند دسترسی به بازار های بین المللی سرمایه، توسعه ترانزیت و صادرات مجدد، توانایی های بالای صادراتی، فراهم سازی زیرساخت های توسعه بازرگانی و غیره، توانسته زمینه ساز ایجاد تعامل با بسیاری از کشور های جهان باشد.
منطقه آزاد اروند
این منطقه نیز، یکی دیگر از مناطق آزاد ایران بوده که در شمال غربی خلیج فارس واقع شده است. اروند، دارای مرز مشترک میان ایران و کویت است و با داشتن ظرفیت های مختلفی مانند حمل و نقل جاده ای، ریلی، دریایی و هوایی، دارای اهمیت فراوانی می باشد.
منطقه آزاد ماکو
ماکو در شمال غربی ایران واقع شده و با ترکیه و آذربایجان در ارتباط است. اهمیت این منطقه، به دلیل جذب گردشگران خارجی به داخل ایران بوده و از این نظر، منطقه ای بسیار موثر و استراتژیک است.
چگونگی واردات و صادرات در مناطق آزاد
به طور کلی، تمامی فعالیت های اقتصادی در مناطق آزاد، از قبیل صادرات و واردات کالا و محصولات، با شرایط خاصی انجام می شود که در ادامه، به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- تمامی مبادلات بازرگانی مناطق آزاد با خارج از کشور یا مناطق آزاد دیگر، مشمول مقررات صادرات و واردات و امور گمرکی مناطق آزاد شده که در چارچوب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد اجرا خواهد شد.
- ترتیب ورود کالا به مناطق آزاد، از طریق ضوابط تعیین شده و توسط سازمان منطقه آزاد بوده و با کمترین میزان تشریفات انجام خواهد شد.
- ورود کالا برای نگهداری، توزیع، صادرات مجدد، کران بری و ترانزیت خارجی، در انبار های تحت پوشش سازمان مناطق آزاد و برای مهلت مشخص شده صورت می گیرد.
- صادرات کالای ساخته شده در منطقه آزاد، اعم از محصولاتی که مواد اولیه آن ها در داخل یا خارج از کشور تامین شده باشد، به خارج از کشور یا سایر مناطق آزاد مجاز است.
- واردات کالا های تولید یا پردازش شده در مناطق آزاد اقتصادی در داخل کشور، معادل درصد مجاز ورود کالا بوده که توسط کمیسیون ارزش افزوده بر اساس مجموع ارزش افزوده و مواد به کار رفته با قیمت کل کالای تولیدی مشخص می شود.
- واردات تمامی تجهیزات و ماشین آلات خط تولید به منطقه آزاد، بدون پرداخت تعرفه های گمرکی صورت می گیرد.
- برگشت کالا های وارداتی به خارج یا برگشت از سایر نقاط کشور به داخل کشور، مجاز بوده و با دستور سازمان مناطق آزاد صورت می گیرد.
