بروز هر تخلف و مشکلی در گمرک، می تواند باعث شود روند ترخیص کالا به مشکل بخورد. این تخلفات گمرکی می توانند باعث دردسر و جریمه هایی برای مالک کالا شوند. پس اگر در حوزه واردات و صادرات ورود کرده اید، بهتر است با مفهوم کسر تخلیه آشنا شوید. بنابراین در ادامه به طور مفصل به مفهوم کسر تخلیه، نحوه جلوگیری از آن و نحوه حل این مشکل می پردازیم، پس با ما همراه باشید.
کسر تخلیه (اختلاف کمبود) چیست؟
طبق قوانین گمرک، باید وزن و مقدار کالای وارداتی، با مقداری که در اسناد گمرکی ثبت شده است برابر باشد. در صورت برابر نبودن وزن و مقدار بار، کسر تخلیه رخ می دهد. کسر تخلیه یا اختلاف کمبود به حالتی گفته می شود که کالای وارداتی نسبت با آن چیزی که در اسناد گمرکی مثل بارنامه، فهرست کل بار و اظهار نامه گمرکی قید شده، کمتر باشد. مثلا اگر بخواهید 500 عدد کالا را از گمرک خارج کنید، اما در اسناد گمرکی 550 عدد کالا ثبت شده باشد، 50 عدد کسر تخلیه دارید.
کسر تخلیه به چند دلیل می تواند رخ دهد:
- عوامل فنی: مواردی مثل خرابی باسکول یا خراب شدن بسته بندی کالاها.
- عوامل انسانی: ممکن است اطلاعات غلط توسط عامل انسانی درج شده باشد.
- عوامل قانونی: تفاوت قوانین گمرکی در دو کشور می تواند عامل بروز مشکل گردد.
بناراین ملاک تفاوت وزن در گمرک، کسر تخلیه بالای 3 درصد است. یعنی اگر تفاوت وزن بار در گمرک و وزن ثبت شده در اسناد گمرکی کمتر از 3 درصد باشد، از این مقدار تفاوت صرفه نظر می شود. اما اگر بیش از 3 درصد باشد، این اختلاف خطا محسوب شده و صاحب بار باید جریمه شود. اگر مقدار تفاوت وزنی بیشتر از مقدار اندازه گیری شده اولیه باشد، صاحب بار باید به گمرک جریمه پرداخت کند.
اما اگر وزن بار باسکول از وزن اظهار شده کمتر باشد، باید به میزان ارز نیمایی که به صورت اضافه دریافت شده است دلار آزاد خریداری شده و به بانک مرکزی ارائه شود. با توجه به تفاوت قیمت زیاد ارز نیمایی و ارز آزاد، این کار باعث کاهش حاشیه سود صاحب بار می گردد. حال در صورتی که مدارک و اسناد ثابت کند که کسر تخلیه به صورت عمدی رخ داده است، عواقبی شامل حال فرد خطاکار خواهد بود. این عواقب شامل جریمه گمرکی، ابطال بیمه و مشکلات قانونی است. اما اگر ثابت شود که کسر جریمه به دلایلی مثل وزن کردن اشتباه یا جذب رطوبت بوده، صاحب بار جریمه نمی شود.
کسر تخلیه از دیدگاه بانک
وقتی ورود محموله ای توسط سیستم بانکی ثبت می شود، باید روش پرداختش نیز مشخص گردد. قبل از تحریم های اقتصادی در ایران از LC اعتبارات اسنادی برای واردات کالا استفاده می شد. در این روش تعهدی از طرف بانک به خریدار و فروشنده داده می شد. بنابراین اگر خریدار نمی توانست تمام مبلغ بار را پرداخت کند، بانک باقیمانده یا تمام هزینه بار را پرداخت می کرد. در این روش، بانک به صورت تعهدی، خودش را صاحب کالای خریداری شده می داند. بنابراین تا زمانی که مشتری با بانک تسویه نکند، مالکیت بار در اختیار بانک است.
اما اخیرا ثبت سفارش از طریق سامانه جامع تجارت صورت می گیرد. در این سامانه علاوه بر بانک، اتصال گمرک نیز برقرار است. در سامانه جامع تجارت، بانک علاوه بر تامین مالی، قراردادها را نیز بررسی می کند. بانک بعد از بررسی اسناد، ارز مورد نیاز تجار را به آن ها تخصیص می دهد و به اظهارکننده کالا کد رهگیری برای ترخیص کالا ارائه می دهد. با ثبت هر اطلاعاتی در رابطه با کالا در سیستم ثبت سفارش به عنوان اظهارکننده، این اطلاعات وارد سیستم بانکی نیز خواهند شد. چرا که بانک باید در این مرحله به تخصیص و تأمین ارز پرداخته و به اظهارکننده به منظور ترخیص کالا، کد رهگیری ارائه دهد.
همچنین بانک در این مرحله باید تمام اطلاعات و اسناد را مورد بررسی قرار دهد. بانک به عنوان نماینده دولت، ارز نیمایی به تجار تخصیص می دهد. بنابراین باید اسناد را با دقت بررسی کند تا کسر تخلیه صورت نگیرد. بانک برای جلوگیری و رفع کسر تخلیه وظیفه دارد که به خوبی در مورد نحوه تأمین ارز و همچنین میزان کالای وارد شده در ازای آن ارز، بررسی های لازم را انجام دهد.
در صورتی که از نظر گمرک کسر تخلیه صورت گرفته باشد، صاحب محموله باید برای رفع تعهد و رفع کسر تخلیه اقدام نموده و به میزان کسر تخلیه مبلغ معادل ارز دریافت شده را به بانک مرکزی پرداخت کند. ممکن است گاهی در صورت اعلام شدن کسر تخلیه از گمرک صاحب محموله مدعی شود که این مشکل از درج کردن نادرست اطلاعات در اظهارنامه گمرکی ناشی شده است؛ در این شرایط پس از مکاتبه های لازم بانک با گمرک، موضوع به خوبی و در نهایت دقت بررسی خواهد شد.
یکی دیگر از موضوعات مهم در حوزه کسر تخلیه در گمرک و رفع کسر تخلیه، مساله مدت زمان تعهد به بانک است. تاجر یا اظهار کننده از زمانی که تامین ارز صورت گرفته است، به مدت سه ماه فرصت دارد تا نسبت به رفع تعهد اقدام کرده و هزینه ها را پرداخت کند. البته این زمان با توجه به شرایط، ممکن است تمدید شود. اگر در بازه تعیین شده، اظهار کننده اقدامی برای رفع تعهد بانک انجام ندهد، بانک پرونده را به تعزیرات حکومتی ارجاع می دهد و در نتیجه صاحب کالا در سیستم بانکی سابقه منفی و قرمز می خورد.
چگونه از وقوع کسر تخلیه جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از وقوع مشکل کسر تخلیه، حتما باید با تامین کننده های معتبر و حرفه ای همکاری کنید. تامین کننده معتبر، بیمه کردن بار، همکاری با شرکت حمل قابل اطمینان و تهیه مدارک گمرکی دقیق باعث جلوگیری از این مشکل می شود. دقت داشته باشید که تمام اسنادی که از سوی فروشنده به صاحب کالا ارائه می شوند درست باشند. از فروشنده بخواهید پکینگ لیست را بررسی کند تا اطلاعات دقیقی از حجم و وزن بار در اختیارتان بگذارد.
در این شرایط اگر وزن بار با وزن ثبت شده در سامانه متفاوت باشد، صاحب بار این امکان را دارد که سفارشش را بر اساس وزن نهایی در سامانه تصحیح کند. در صورتی که در زمینه قرارداد بستن و پیگیری امور تجاری تجربه بالایی ندارید، بهتر است کار را به یک ترخیص کار حرفه ای بسپارید. شرکت های بازرگانی با توجه به تجربه بالایی که در زمینه ترخیص کاری و سایر امور تجاری دارند، می توانند مدیریت واردات کالای شما را بر عهده بگیرند تا مشکلاتی مثل کسر تخلیه گریبان گیر شما نشود.
چگونه مشکل کسر تخلیه را حل کنیم؟
کسر تخلیه مساله ای است که می تواند برای صاحب کالا، مشکلات جدی ایجاد کند. این مساله باعث می شود که اعتبار تاجر در سیستم بانکی و گمرک کم شود. همچنین کسر تخلیه باعث می شود که سود و درآمد تاجر از واردات کالا کاهش پیدا کند. راهکار مهم برای رفع مشکل، ثبت شکایت از تامین کننده یا شرکت بازرگانی است. شما باید از فروشنده بخواهید که علت کسر تخلیه را توضیح داده و خسارات شما را جبران کند.
در صورت وجود کسر تخلیه، باید از ضمانت ها یا بیمه هایی که برای کالا در نظر گرفته اید، استفاده کنید. با مراجعه به شرکت بیمه، از آن ها درخواست کنید که کسر تخلیه در گمرک را پوشش دهند و خسارت شما را جبران کنند. در برخی مواقع در صورتی که ثابت کنید کسر تخلیه عمدی نبوده است، پرداخت جریمه منتفی شده و سابقه منفی برایتان درج نمی شود.
