بیمه واردات کالا یکی از انواع بیمه های باربری است. از بیمه باربری برای پوشش خطراتی که ممکن است هنگام جابجایی بار رخ دهد، استفاده می شود. بیمه باربری شامل بیمه های داخلی، خارجی (صادرات و واردات) و ترانزیت می گردد.

در این مطلب در رابطه با بیمه واردات کالا و نکات مربوط به این نوع بیمه توضیح می دهیم. این بیمه نامه فقط خطرات مربوط به بارهایی که از مبدأ کشور خارجی به مقصد ایران حمل می شوند را تحت پوشش قرار می دهد. برای اطلاع بیشتر درباره انواع بیمه باربری از جمله بیمه واردات کالا، با ما همراه باشید.

آشنایی با بیمه باربری

متاسفانه همیشه احتمال وقوع حوادث وجود دارد. حوادث حمل و نقل از جمله تصادفات جاده ای، از این قائده مستثنی نیستند. برای جبران خسارت های ناشی از این حوادث می توان از بیمه باربری استفاده کرد. بیمه باربری با پوشش خطرات و ریسک های حمل و نقل کالا، می تواند بخشی از خسارت های وارد شده را جبران کند.

در بیمه باربری، بیمه گر (شرکت بیمه) به ازای دریافت هزینه حق بیمه (طبق تعرفه)، تعهد می دهد در صورتی که مورد بیمه در جریان حمل از مبدا به مقصد تعیین شده در بیمه نامه، به علت وقوع خطرات تحت پوشش دچار حادثه یا خسارت شد، ضرر و زیانی که وارد شده است را جبران کرده و هزینه های آن را پرداخت کند. معمولا در بیمه نامه های حمل کالا علاوه بر قبول خساراتی که به محموله وارد می شود، هرگونه خسارت به افراد حاضر در جریان انتقال هم در قرارداد بیمه گنجانده می شود.

انواع بیمه باربری

بیمه های حمل کالا بر اساس چند دسته مختلف تقسیم می شوند که به شرح زیر است:

• بیمه بر اساس محدوده جغرافیایی (شامل حمل بار بین المللی (صادرات و واردات)، حمل بار داخلی و تزانزیت)
• بیمه بر اساس نوع حمل (شامل حمل زمینی، هوایی، ریلی و دریایی)
• بیمه بر اساس نوع پوشش (شامل کلوز A، B، C و بیمه تشریفاتی )

در ادامه به توضیح انواع بیمه باربری و حمل و نقل در هر دسته خواهیم پرداخت.

انواع بیمه بر اساس محدوده جغرافیایی

بیمه ها بر اساس محدوده جغرافیایی حمل کالا، به چند دسته تقسیم می شوند.

بیمه حمل و نقل داخلی

این نوع بیمه مربوط به بارهایی است که مبدا و مقصد آن داخل کشور است. بیمه حمل و نقل داخلی انواع حمل و نقل از جمله کامیون، قطار و هواپیما را پوشش می دهد. پرداخت خسارت بیمه باربری داخلی، حوادث زمان بارگیری، حمل و نقل بار و تخلیه را شامل می شود.

بیمه حمل و نقل بین المللی

این نوع بیمه مشابه بیمه های داخلی است، با این تفاوت که برخی قوانین آن بسته به کشور خارجی تا حدودی متفاوت است.

1- بیمه باربری وارداتی

بیمه باربری وارداتی یکی از مهم ترین انواع بیمه نامه های باربری است. در این نوع بیمه مبدأ کالا خارج از کشور و مقصد آن داخل کشور است. بیمه واردات کالا انواع روش های حمل و نقل از جمله ریلی، جاده ای، هوایی و دریایی را دربر می گیرد. بیمه واردات کالا یک بیمه اختیاری نبوده و با توجه به قوانین کشورمان، خرید بیمه واردات کالا برای تمامی واردکنندگان اجباری است.

به طور کلی موارد تحت پوشش بیمه واردات کالا شامل سه کلوز A، B و C به همراه شرط تلف کامل کالا می شود. در بخش انواع بیمه بر اساس نوع پوشش، بیش تر به توضیح این بحث می پردازیم.

2- بیمه باربری صادراتی

بر خلاف بیمه واردات کالا، در این نوع بیمه مبدأ کالا داخل کشور و مقصد آن خارج از کشور است. بیمه باربری صادراتی مسئولیت عواملی مانند آتش سوزی، سرقت، تصادف، واژگونی، تخلیه و بارگیری را بر عهده می گیرد و هزینه خسارت را می پردازد. نحوه ارسال در این بیمه به صورت های هوایی، جاده ای، دریایی و ریلی می باشد.

بیمه باربری ترانزیت

اگر باری از یک کشور حرکت کند و پس از توقف در ایران به سمت کشور دیگری برود، تحت پوشش بیمه باربری ترانزیت قرار می گیرد. در واقع در بیمه باربری ترانزیت، مبدأ و مقصد خارج از ایران هستند و ایران در مسیر حمل قرار می گیرد.

هر گاه بار ترانزیت به گمرکات خروجی تحویل داده شده و یا از مرز ایران خارج شود، بیمه ترانزیت پایان یافته و گمرک باید تضمین دریافتی را تسویه نماید. بیمه ترانزیت خسارت هایی که در طی فرآیند بسته بندی، بارگیری، حمل و نقل یا تخلیه به بار وارد می شود را پرداخت می کند. همچنین آسیب و خرابی اجناس در هنگام تصادف، انفجار، آتش سوزی های غیر عمد، سرقت و خسارت های مخرب را پوشش می دهد.

انواع بیمه بر اساس نوع حمل

بیمه نامه بر اساس نوع حمل به چهار دسته هوایی، زمینی، ریلی و دریایی تقسیم می شود.

بیمه حمل و نقل زمینی

حمل و نقل زمینی شامل حمل با قطار، حمل با کامیون و ماشین باری می باشد. در حمل و نقل زمینی خطرات زیادی همچون تصادف، سرقت، خرابی، تاخیر در تحویل کالا و…. وجود دارد که برای پوشش این آسیب ها از بیمه حمل و نقل زمینی استفاده می شود.

این بیمه مشکلاتی همچون عیب ذاتی کالا، موش خوردگی،کرم زدگی، خسارات ناشی از تغییرات ارزی و اقتصادی و آسیب به کالاهای غیر قانونی را پوشش نمی دهد.

بیمه حمل و نقل دریایی

بیمه حمل و نقل دریایی، برای پوشش خطراتی همچون دزدان دریایی، برخورد کشتی ها به یکدیگر، ریختن کالا در دریا برای نجات کشتی، طوفان دریایی و … استفاده می شود. این نوع بیمه، محموله را از مبدا تا مقصد تحویل پوشش می دهد.

بیمه حمل و نقل هوایی

با وجود ایمن بودن سفرهای هوایی، نمی توان از خطرات سقوط هواپیما یا آسیب کالا در حین جابه جایی در شرایط نامساعد هوایی چشم پوشی کرد. برای جبران این گونه ضررها، از بیمه حمل و نقل هوایی استفاده می شود.

انواع بیمه باربری بر اساس نوع پوشش

بیمه باربری بر اساس پوشش به چند دسته زیر تقسیم می شود که در ادامه به شرح هر یک می پردازیم.

بیمه از بین رفتن تمامی كالا (Total Loss)

به این بیمه نامه، بیمه تشریفاتی یا گمرکی نیز می گویند. بر اساس شرایط این بیمه نامه، بیمه گر زمانی اقدام به جبران خسارت بیمه گزار می كند كه تمامی كالا و محموله در جریان حمل و به علت یكی از خطرات دریا، از بین رفته باشد. در واقع اگر بخش عمده ای از بار از بین رفته و صرفاً اندكی از آن باقی بماند، بیمه گر تعهدی برای جبران خسارت كالا نخواهد داشت.

این بیمه بیشتر در شرایط حمل و نقل دریایی مورد استفاده قرار می گیرد. البته با توجه به تنوع پوشش در بیمه های مختلف، امروزه این بیمه نامه کمتر استفاده می شود.

بیمه کلوز C

این بیمه کمترین حالت پوشش را داشته و در نتیجه نسبت به سایر پوشش های بیمه ای ارزان تر است. بیمه با شرایط C موارد زیر را پوشش می دهد:

• آتش سوزی یا انفجار
• واژگونی یا خارج شدن وسیله حمل و نقل از خط یا ریل
• مسئولیت مشترک در تصادف
• به دریا انداختن کالا برای سبک کردن کشتی در شرایط بحرانی
• غرق شدن کشتی، واژگونی کشتی، به گل نشستن، زمین گیر شدن و برخورد با کف دریا
• برخورد کشتی با صخره یا هر شی خارجی
• تخلیه کالا به صورت اضطراری در بندر دیگر

بیمه کلوز B

این نوع بیمه، نسبت به بیمه C، خسارات بیشتری را تحت پوشش قرار می دهد. شرایط تحت پوشش بیمه B شامل موارد زیر است:

• تمامی خطرات در کلوز C
• زلزله، آتشفشان و صاعقه
• ورود آب به داخل کشتی یا شناور یا انبار کالا
• از بین رفتن بسته ها در کشتی یا شناور
• دزدی
• آبدیدگی
• روغن زدگی
• شکست، ریزش و خسارت ناشی از کالاهای دیگر

بیمه کلوز A

کامل ترین پوشش بیمه ای است که البته بیشترین حق بیمه را نسبت به بقیه دارد، بیمه کلوز A است. به این نوع بیمه، بیمه با شرایط تمام خطر (All Risks) نیز گفته می شود. در شرایط A، اکثر موارد خسارتی مورد حمایت بیمه قرار می گیرند. در واقع در این بیمه تمامی خطرات، به جز مواردی که در لیست استثنائات آورده می شود، شامل قرارداد بیمه ای هستند.

استثنائات بیمه با شرایط A شامل موارد زیر است:

• خسارت های وارد شده عمدی
• خسارت های ناشی از فرسودگی
• خسارت های ناشی از تاخیر
• خسارات ناشی از نامناسب بودن بسته بندی
• خسارت های ناشی از مشکلی در کالاهای ثبت شده در بیمه نامه
• خسارت های ناشی از ورشکستگی مالکان و اجاره کنندگان کشتی
• خسارت های ناشی از دریانوری نامناسب
• خسارات ناشی از جنگ، شورش، درگیری و زد و خورد
• خسارت ناشی از ضبط و مصادره کالاها
• خسارت های ناشی از اعتصاب کارگران یا شورش و اغتشاش داخلی
• خسارات ناشی از عملیات تروریستی

کلوز عدم تحویل یکی از مواردی است که بیمه A آن را پوشش می دهد. کلوز عدم تحویل به این معناست که اگر مقداری از کالا یا تمامی آن بعد از تخلیه از وسیله حمل (عمدتاً کشتی) به دلایل نامشخص گم شود، بیمه گزار با تنظیم صورت جلسه عدم تحویل کالا و تحویل آن به شرکت بیمه، خسارت خود را دریافت کند. البته بیمه گزار باید مبلغ اضافه تری را برای خرید این پوشش بپردازد.

مراحل پرداخت خسارت

بعد از بروز حادثه، بیمه گزار وظیفه دارد کلیه اطلاعات مربوط به حمل کالا و دلیل وقوع حادثه را به شرکت بیمه توضیح دهد و ظرف 3 روز پس از وقوع خسارت، بیمه گر را مطلع نماید. بعد از این مرحله بازدید از کالای خسارت دیده، صورت گرفته و مدارک لازم جهت بررسی خسارت تهیه می شوند. سپس خسارت طبق تعهدات قرارداد به بیمه گزار پرداخت می شود.

در انواع بیمه باربری برای دریافت خسارت، باید مدارک مختلفی آماده شود. نسخه اصلی بارنامه، اصل فاکتور کالا، گواهی بازرسی کالا و گزارش بازدید خسارت از جمله مهم ترین مدارک مورد نیاز برای دریافت خسارت وارد شده به محموله می باشد.

کلام آخر

تجارت در سطح بین الملل روز به روز در حال افزایش است. این نوع تجارت خطرات خاص خود را دارد و هر نوع آسیبی به بار در حین جابه جایی، می تواند خسارت زیادی به شرکت های بازرگانی یا وارد کننده کالا وارد کند. در نتیجه استفاده از بیمه بین المللی حمل و نقل کالا ضروری است. بیمه های باربری معمولا مربوط به بارهای عمده هستند. اگر به دنبال بیمه مناسب برای حمل و نقل خرده بار هستید، بهتر است درباره بیمه های متناسب تحقیق کنید.

بیمه واردات کالا برای بارهایی با مبدأ خارجی و مقصد ایران صادر می شود و طبق قانون خرید آن برای برای همه واردکنندگان حقیقی و حقوقی اجباری است. شرکت های ارائه دهنده خدمات بیمه ای زیادی در ایران اقدام به ارائه بیمه نامه باربری وارداتی می کنند. به همین دلیل اگر به دنبال بهترین بیمه حمل و نقل بار باشید، ممکن است با یک چالش جدی در انتخاب بهترین شرکت بیمه رو به رو شوید.

برای انتخاب بهترین گزینه باید به سقف پرداخت تعهدات، سرعت پرداخت خسارت، اعتبار بیمه نامه در سطح بین المللی، هزینه خرید بیمه باربری وارداتی و موارد تحت پوشش بیمه نامه دقت کنید.