بازرگانی واردات از چین سی دی آی اکسپرس

مهم ترین و کاربردی ترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

Blog Author
اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

Travel agency banner template psd photo attachable promotional ad set

اشخاص حقیقی و حقوقی که به طور جدی و حرفه ای در زمینه تجارت و بازرگانی فعالیت می کنند و به نوعی سر و کار آن ها با معاملات بین المللی و واردات و صادرات کالاست، باید به خوبی با تمام اصطلاحات این حوزه آشنا باشند. یکی از مهم ترین مراحل واردات و صادرات، مرحله ترخیص بار از گمرک است. در این بخش اقدامات و فعالیت های متعددی صورت می گیرند و معمولا از اصطلاحات متعددی برای بررسی، ارزیابی، انبارداری و ترخیص بار از گمرک استفاده می شود. به همین جهت ما قصد داریم در این مطلب به صورت جامع، شما را با اصطلاحات گمرکی و بازرگانی پرکاربرد آشنا کنیم تا بتوانید در صورت لزوم از آن ها استفاده کنید.

Table of Contents

مهم ترین و کاربردی ترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

در پروسه واردات و صادرات کالا به خصوص در مرحله ترخیص بار از گمرک، تاجران و بازرگانان با عبارات و اصطلاحات متعددی سر و کار خواهند داشت که به آن ها اصطلاحات گمرکی می گویند. آشنایی با معنا و مفهوم این اصطلاحات برای تسهیل روند کار در گمرک ضروری است.

چه صاحبین بار برای ترخیص محموله از گمرک به شکل مستقل وارد عمل شوند و چه نمایندگانی را استخدام کنند، در هر صورت باید با این مفاهیم و اصطلاحات آشنا باشند. به طور کلی آشنایی با اصطلاحات بازرگانی و گمرکی این امکان را فراهم می سازد تا مراحل کار با سرعت و کیفیت بهتری انجام شوند و در فرایندهای مختلف واردات و صادرات، مشکلی متوجه افراد نگردد. در ادامه لیست جامعی از مهم ترین و پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی را در اختیارتان قرار خواهیم داد.

1. تشریفات گمرکی

یکی از اصطلاحات گمرکی که در واحد گمرک بسیار مورد استفاده قرار می گیرد، تشریفات گمرکی است. صاحبین بار و نمایندگان آن ها باید به خوبی بدانند که منظور از تشریفات گمرکی چیست و چه کارهایی را شامل می شود؟ در تعریف کلی می توانیم بگوییم، تشریفات گمرکی به معنای کلیه فعالیت هایی است که وارد کنندگان یا نمایندگان آن ها باید برای ترخیص محموله از گمرک انجام دهند. از جمله این فعالیت ها می توانیم به احراز هویت، ارائه اظهار نامه گمرکی، تعهدات امنیتی، دریافت مجوزهای قانونی، بازرسی و ارزیابی گمرکی و ترخیص بار از گمرک اشاره کنیم.

2. بارنامه یا اسناد حمل

بارنامه یکی از پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی است که به وفور آن را در بخش گمرک خواهید شنید. بارنامه به سندی اشاره دارد که شرکت حمل و نقل آن را صادر کرده و در اختیار صاحب و مالک بار قرار می گیرد؛ این سند شامل اطلاعات مهمی در رابطه با محصول است. به نحوی که در واحد گمرک برای بازرسی محموله از آن استفاده می شود. از جمله اطلاعات درج شده در بارنامه می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

صاحبین بار پس از دریافت بارنامه باید اطلاعات مندرج در آن را با مشخصات محموله تطبیق دهند تا از صحت و سلامت بار اطمینان حاصل کنند. همچنین در صورتی که اطلاعات موجود در بارنامه با مشخصات بار همخوانی نداشته باشد، از ترخیص آن در گمرک ممانعت به عمل خواهد آمد. بنابراین می توانیم بگوییم صدور بارنامه و درست بودن اطلاعات آن نقش بسیار مهمی در ترخیص بار از گمرک دارد.

3. حقوق و عوارض گمرکی

حقوق و عوارض گمرکی (Customs duty) از دیگر اصطلاحات گمرکی است که به مجموعه هزینه های پرداختی در واحد گمرک اشاره دارد. هر کشوری یک سری قوانین و مقررات در خصوص تعرفه های گمرکی دارد که این قوانین را در قالب یک لیست در اختیار وارد کنندگان کالا قرار می دهد. افراد موظف هستند مطابق با این دستورالعمل ها و با توجه به شرایط محموله، مبالغی را تحت عنوان حقوق و عوارض گمرکی به واحدهای مربوطه پرداخت کنند. می توانیم بگوییم عوارض گمرکی به نوعی در گروه مالیات غیر مستقیم قرار می گیرد که از قاچاق کالا و فرارهای مالیاتی جلوگیری به عمل می آورد.

4. اظهار نامه گمرکی

اگر اصطلاح اظهار نامه گمرکی به گوشتان خورده باشد باید بدانید منظور سندی رسمی است که از آن برای شروع فرایندهای گمرکی استفاده می شود. صاحبین بار یا نمایندگان آن ها به کمک اظهارنامه گمرکی، محموله را به واحد گمرک معرفی می کنند و به این شکل پذیرش کالا در گمرک انجام می شود. بدون داشتن اظهارنامه گمرکی عملا فرایند گمرکی آغاز نمی گردد.

در گذشته اظهار کالا به گمرک به شکل دستی انجام می شد. اما امروزه این کار به صورت کاملا آنلاین صورت می گیرد. اظهارنامه گمرکی کلیه اطلاعات و مشخصات مربوط به کالا را در اختیار بازرسان گمرکی قرار می دهد تا بتوانند با اعتبار سنجی این اطلاعات، اجازه ادامه مراحل واردات یا صادرات را صادر کنند.

5. ترخیص کار گمرک

گاه برخی از تجار یا شرکت های وارد کننده به دلایلی همچون نداشتن زمان کافی، فعالیت های مربوط به ترخیص بار از گمرک را به عهده شخصی دیگر می گذارند. این فرد در واقع همان نماینده قانونی شرکت شناخته می شود که با داشتن وکالت نامه قانونی می تواند بدون نیاز به حضور صاحب بار، کلیه فعالیت های گمرکی را انجام داده و محموله را از گمرک ترخیص کند.

به این فرد در اصطلاحات گمرکی ترخیص کار گمرک یا Customs Broker گفته می شود. این فرد باید حتما از قبل، از واحد گمرک جمهوری اسلامی ایران، پروانه مخصوص به کارگزاری گمرکی را دریافت کرده باشد تا بتواند به صورت قانونی عملیات گمرکی را برعهده بگیرد.

6. شماره کوتاژ

اظهارنامه های گمرکی به صورت آنلاین در سیستم گمرک ثبت می شوند. برای ثبت هر اظهارنامه گمرکی نیز یک شماره اختصاصی در نظر گرفته شده که در اصطلاحات گمرکی به آن شماره کوتاژ یا سریال اظهارنامه گفته می شود. این شماره هشت رقمی کاملا یکتا و منحصر به فرد است و بعد از ثبت اظهار در سامانه EPL صادر می شود. مسئولین گمرکی برای پیگیری صفر تا صد مراحل ترخیص بار، بررسی مجوزها، بازرسی بار پس از خروج و پیگیری اعتراضات در کمیسیون گمرکی به این شناسه نیاز خواهند داشت.

7. پروانه سبز گمرکی

پروانه سبز گمرکی یا برگه سبز، نیز یکی دیگر اصطلاحات گمرکی رایج و مهم است که در پروسه ترخیص بار حتما آن را خواهید شنید. می توانیم بگوییم یکی از مهم ترین اسناد و مدارک برای ترخیص بار از گمرک همین پروانه سبز گمرکی است و بدون آن، بار برای آزادسازی از واحد گمرک با مشکل جدی مواجه خواهد شد. در امر واردات و صادرات، برای هر محموله یک پروانه سبز گمرکی مجزا صادر می شود. افرادی که این برگه سبز را در اختیار دارند می توانند به راحتی بار خود را از گمرک ترخیص کنند. در واقع این مدرک نشان دهنده این است که بازرسی های لازم روی محموله انجام شده و برای ترخیص آن مشکل خاصی وجود ندارد.

8. قبض انبار گمرکی

از دیگر اصطلاحات گمرکی رایج، قبض انبار گمرکی است. این قبض به رسیدی اشاره دارد که انباردار گمرک پس از تحویل بار جهت نگهداری در انبار، آن را صادر می کند. قبض انبار در واقع حاوی اطلاعاتی است که نشان می دهد انباردار در چه زمان و تاریخی، چه نوع محموله ای با چه مشخصاتی را برای نگهداری در انبار تحویل گرفته است. از جمله اطلاعات مهمی که در قبض انبار گمرکی ثبت می شوند عبارتند از:

قبض انبار گمرکی را معمولا به هر دو صورت دستی و سیستمی صادر می کنند.

9. کالای متروکه

همانطور که اشاره کردیم، برای هر محموله ای که قرار است در انبار گمرک ذخیره و نگهداری شود، یک قبض انبار صادر می گردد. یکی از اطلاعات موجود در قبض انبار نیز مدت زمانی است که قرار است محموله در انبار بماند. در صورتی که کالایی بیش از زمان مشخص شده در قبض، در انبار بماند ( طبق قوانین گمرکی 90 روز و در برخی موارد استثنا 60 روز) به این کالا، کالای متروکه می گویند. در واقع کالای متروکه یکی از اصطلاحات بازرگانی و گمرکی است که به معنای ترک شدن کالا توسط صاحب آن است. یعنی به هر دلیل صاحب کالا به سراغ کالاهای خود در اداره گمرک برای ترخیص نرفته و یا اگر مراجعه کرده، در ارائه اسناد یا مدارک لازم تاخیر داشته است. در این صورت بعد از مدت زمان خاصی کالاها، متروکه اعلام می شوند.

چهار ماه پس از تاریخ اولین قبضی که توسط انبار ترخیص صادر شده که این مدت زمان برای فرودگاه ها دو ماه است، اگر اقدامی برای ترخیص کالا صورت نگیرد، کالا متروکه می شود. چنانچه صاحب کالا عذر موجهی داشته باشد، می تواند با تنظیم درخواست و ارائه آن به اداره گمرک و ترخیص کالا، تقاضا کند که مدت مذکور دوباره چهار ماه تمدید شود.در صورتی که صاحبین بار برای ترخیص آن از گمرک اقدامات لازم را انجام ندهند، محموله در انبار گمرک توقیف شده و در نهایت نیز به تصرف گمرک در خواهد آمد.

10. دموراژ و دیسپچ

دموراژ و دیسپچ هم دو مورد دیگر از اصطلاحات بازرگانی هستند که اگر بازرگان بخواهد کالای خود را به خارج از کشور صادر کند و یا دستگاهی را از کشورهای خارجی وارد کشور کند، باید برای انجام مراحل ترخیص کالا و همچنین انتقال آن ها یک یا چند کانتینر برای خود اجاره کند. شرکت هایی که مسئولیت حمل و نقل بین المللی را برعهده دارند، معمولا به وسیله کشتی کالاهای مختلف را جابجا می کنند.

این شرکت ها کانتینر ها را در یک بازه معین به بازرگانان و مالکین بار اجاره می دهند. در صورتی که شما در بازه زمانی معین کانتینر را به شرکت حمل و نقل بار تحویل ندهید، باید مبلغی را به عنوان جریمه به شرکت بپردازید که به آن دموراژ می گویند. اگر هم کانتینر را زودتر از موعد قرارداد به شرکت حمل و نقل تحویل دهید، به آن دیسپچ می گویند. در دیسپچ برعکس دموراژ، شما در قبال زودتر تحویل دادن کانتینر، مبلغی به عنوان پاداش از طرف شرکت دریافت خواهید کرد. میزان پاداش و جریمه هر دو از قبل در قرارداد ذکر می شود.

11. ترخیصیه

یکی دیگر از اصطلاحات گمرکی و اسناد مهمی که برای ترخیص بار از گمرک ضروری است، ترخیصیه می باشد. به موجب این سند، صاحب بار یا نماینده قانونی او می توانند محموله را از واحد گمرک آزاد کرده و تشریفات گمرکی را انجام دهند. با صدور ترخیصیه، شرکت حمل بار به واحد گمرک اعلام می دارد که با صاحب بار به طور کامل تسویه نموده است.

ترخیصیه همچنین به این معناست که صاحب بار کلیه هزینه ها و کارمزدهای شرکت حمل و نقل را به نمایندگان آن در کشور مقصد پرداخت کرده و در این مورد هیچ بدهی به کسی ندارد. از جمله اطلاعات مهمی که در ترخیصیه به ثبت می رسند عبارتند از:

12. سیاهه تجاری

سیاهه تجاری یا فاکتور فروش، توسط شرکت فروشنده صادر می شود. شرکت فروشنده این فاکتور را برای محموله و به نام شرکت خریدار صادر می کند. از جمله اطلاعات موجود در سیاهه تجاری عبارتند از:

13. سود بازرگانی

سود بازرگانی هزینه ای مجزا از حقوق و عوارض گمرکی است. این هزینه را صاحبین کالا باید پیش از ترخیص محموله از گمرک پرداخت کنند. سود بازرگانی هر ساله تغییراتی دارد و مصوبه های جدیدی برای آن اعلام می شود. مسئولین گمرکی نیز وظیفه دارند این مبلغ را از صاحبین بار دریافت کنند. از عواملی که در تعیین سود بازرگانی نقش دارند می توانیم به مواردی همچون؛ وزن کالا، تعداد کالا و حجم کالا اشاره کنیم. در این بین بیشترین عاملی که روی سود بازرگانی تاثیرگذار است، وزن محموله می باشد.

14. پکینگ لیست

نام دیگر پکینگ لیست، لیست عدل بندی است که جزئیات بسته بندی کالا در آن درج شده است. صدور پکینگ لیست نیز بر عهده شرکت فروشنده است. از جمله اطلاعات درج شده در این لیست عبارتنداز:

15. پروفرما

پروفرما که اسامی دیگر آن اینویس و پیش فاکتور هستند، از اولین و مهم ترین اسنادی است که در تجارت بین الملل مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع شرکت های فروشنده و خریدار در شروع معاملات تجاری خود موظف به صدور پروفرما هستند. از سری اطلاعات مهمی که در پروفرما به ثبت می رسند عبارتند از:

16. مانیفست

یکی دیگر از رایج ترین اصطلاحات گمرکی، اصطلاح مانیفست است. البته به دلیل برخی شباهت ها برخی افراد مانیفست را همان بارنامه می دانند. در حالی که این دو کاملا دو سند مجزا و متفاوت هستند. مانیفست به این اشاره دارد که مجموع محموله ها با چه نوع وسیله نقلیه ای جابه‌جا می شوند و اصولا هیچ کاری به اینکه محموله متعلق به چه شخص یا شرکتی است ندارد. از جمله اطلاعات مندرج در مانیفست عبارتند از:

17. ترانشیپ

گاه به دلایلی همچون وجود محدودیت قانونی در کشورها و یا محدودیت های حمل و نقل، امکان اینکه محموله به صورت مستقیم از مبدا به مقصد ارسال شود وجود ندارد. همچنین در برخی مواقع شرکت های مورد معامله ترجیح می دهند برای کاهش هزینه ها از مسیرهای دیگری برای تحویل بار استفاده کنند. در نتیجه این اتفاق، محموله موردنظر پس از خروج از کشور مبدا، ابتدا وارد یک مقصد میانی شده و پس از آن به مقصد نهایی ارسال می گردد. در چنین شرایطی که بار برای تحویل به گیرنده دو مقصد را می پیماید، از واژه ترانشیپ استفاده می کنند.

18. کارنه تیر

کارنه تیر مربوط به حمل و نقل زمینی است که البته گاه در مراحل ترخیص بار از گمرک نیز ممکن است آن را بشنوید. در صورتی که نیاز باشد محموله در مسیر ارسال به مقصد از دیگر کشورها نیز عبور کند، کارنه تیر باعث می شود تا امور و تشریفات گمرکی میان کشورهای مبدا و مقصد از بین برود. این عمل پروسه تجارت و حمل کالا را سرعت می بخشد و از انجام امور اضافی ممانعت به عمل می آورد. بدین صورت محموله با سرعت بیشتری به مقصد رسیده و در بین راه برای بازرسی و دیگر امور متوقف نمی گردد.

19. بیجک گمرکی

یکی دیگر از اصطلاحات رایج گمرکی و بازرگانی بیجک است. بیجک گمرکی نیز سند مهمی برای ترخیص بار از گمرک می باشد. صاحبین بار یا نمایندگان آن ها به هنگام خروج محموله از انبار یا ترخیص آن از گمرک باید حتما آن را در کنار دیگر مدارک ترخیص به مسئولین مربوطه ارائه کنند. از مهم ترین دلایل صدور بیجک گمرکی پیگیری بهتر محموله و جلوگیری از قاچاق کالاست. اطلاعات مختلفی در بیجک به ثبت می رسند که چند مورد از آن ها به شرح زیر هستند:

مسئولین گمرکی می توانند با اسکن کردن بارکدی که روی بیجک درج شده، به اطلاعات دقیق تر و جامع تری در مورد محموله دست پیدا می کنند.

20. عملیات استریپ در گمرک

استریپ جزئی از مراحل ترخیص کالا از گمرک است که در آن کالای مورد نظر، بعد از این که به محل بارگیری رسید، آن را به کامیون یا تریلی های حمل بار انتقال می دهند که در واقع همان عملیات تخلیه است. هنگام انجام این عملیات، باید صاحب کالا یا نماینده قانونی آن، لیست جابجایی را به همراه داشته و در آن محل حضور پیدا کند. عملیات تخلیه معمولا از طریق کارگران و لیفتراک ها صورت می گیرد. عمل استافینگ یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی و دقیقا برعکس عملیات استریپ است که در این فرآیند کالاها از کامیون به داخل کانتینرها انتقال پیدا می کنند.

21. WCO

WCO مخفف سازمان جهانی گمرک است. این سازمان، یک سازمان بین المللی است که محل اصلی آن در شهر بروکسل در کشور بلژیک است. WCO در قرن بیستم پس از افزایش چشمگیر تجارت بین المللی، به منظور ایجاد مقررات گمرکی ساده و همچنین انجام هماهنگی های لازم ایجاد شده است.

22. بیمه حمل و نقل

بیمه نامه سندی است که در آن بین شرکت های حمل و نقل کالا و متقاضی ارسال کالا، قراردادی تنظیم می شود. در این قرارداد رسمی، شرکت های بیمه کننده تعهد می دهند که در ازای دریافت مبلغی تحت عنوان حق بیمه باربری از سوی بیمه شوندگان، اگر خسارتی به اموال و کالاها و همچنین افراد ثالث وارد شد، ضررهای به بار آمده توسط شرکت جبران شود.

23. تامین کننده کالا یا خدمات

زمانی که یک شخص خریدار به صورت مداوم از شخصی دیگر، خدمات و یا کالایی را خریداری می کند، این شخص تامین کننده سرویس و خدمات به یک Supplier برای مشتری خود تبدیل می شود. این شخص می تواند نقش بسیار موثری در موفقیت خریدار خود ایفا کند.

24. وزن قانونی

وزن قانونی یکی از اصطلاحات بازرگانی است که طبق قانون برای مقاصد معینی تعیین می شود. در قانون گمرک، این وزن را با عبارت وزن ناخالص منهای وزن تقریبی می شناسند. وزن ناخالص، وزن کالا با ظرف است که برای شرکت های حمل و نقل، این وزن بسیار مهم است. وزن تقریبی هم وزن ظروفی است که از طرف قانون گمرک از قبل تعیین شده است.

25. اعلامیه ارز

اعلامیه ارز سندی است که بانک می تواند مبلغ ارز انتقال یافته برای خرید کالا و ارز ریالی و همچنین تاریخ گشایش اعتبار آن را نشان دهد.

26. تعهد ترانزیت

تعهد ترانزیت هم یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی است که به عنوان سندی شناخته می شود که توسط گمرک تنظیم می شود. به موجب این سند اجازه داده می شود که کالاها به طور ترانزیت گمرکی و بدون پیش پرداخت حقوق و عوارض ورودی حمل شوند. این سند حاوی کلیه مشخصات و اطلاعات لازم برای تعیین حقوق و عوارض ورودی در مورد متقاضی و یک تعهد تعیین و تضمین شده مبنی بر ارائه کالا با مهر و موم گمرکی و دست نخورده به دفتر گمرکی مقصد است.

27. کالای ضبطی در گمرک

ضبط کالا در گمرک در مواقعی پیش می آید که کالا ممنوع الورود و یا غیر مجاز باشد اما با نام و مشخصات صحیح اظهار شده باشد. در این زمان گمرک به مدت سه ماه به صاحب کالا فرصت می دهد که کالا را از کشور اعاده کند. اگر صاحب کالا هیچ اقدامی انجام ندهد، در این صورت بعد از گذشت سه ماه مذکور، کالا را اصطلاحا ضبط می کنند. بعد از ضبط کالا، به صاحب کالا دو ماه وقت داده می شود که اگر شکایتی دارد به دادگاه شهرستان آن را تسلیم کند. در غیر این صورت بعد از انقضای دوماه مذکور، ضبطی کالا قطع می شود و به مالکیت دولت در می آید.

28. نظارت گمرکی

هر اقدامی که برای تضمین اجرای قوانین و مقرراتی که گمرک مسئول اجرای آن ها است به عمل آید به آن نظارت گمرکی می گویند.

29. اینکوترمز

به مجموعه مقررات و شرایط تجارت بین المللی، اینکوترمز گفته می شود که هر تاجری باید برای بقای تجارت بین المللی خود، به آنها پایبند باشد.

30. گواهی مبدا

گواهی ای بین المللی که توسط اتاق بازرگانی بین الملل ارائه شده و کشور صادرکننده کالا آن را صادرمی کند. اطلاعاتی نظیر مشخصات صادرکننده (فروشنده)، واردکننده (خریدار)، مشخصات کالا نظیر وزن، نوع و تعداد کالا در آن درج می شود.

31. گواهی بازرسی کالا

این گواهی توسط شرکتی که مورد تاًیید خریدار می باشد صادر می گردد. معمولا خریدار به دلیل عدم حضور در مبدا از این نوع شرکت ها کمک می گیرد. وظیفه این شرکت ها اینست که کالای مورد نظر را از نظر تعداد، کیفیت و همه جوانب مورد بازرسی قرار دهند.

32. کابوتاژ

به معنای حمل کالا از یک نقطه از کشور به نقطه ی دیگر آن به واسطه استفاده از راه های کشور همسایه است. به عنوان مثال حمل بار دریایی از شرق کشور امریکا به غرب آن توسط کشتی و از طریق کانال پاناما.

20. دیگر اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

از دیگر اصطلاحات گمرکی و بازرگانی که می توانید در مورد آن ها به تحقیق بپردازید عبارتند از:

خروج از نسخه موبایل