کالای متروکه چیست؟ در چه صورتی کالاهای وارداتی متروکه می شوند؟

کالای متروکه از مهم ترین مفاهیم حوزه تجارت است. هر فردی که می خواهد در حوزه صادرات و واردات کالا فعالیت کند، باید با این اصطلاح آشنا باشد و قوانین متروکه شدن بار را بداند. به طور کلی کالای متروکه به باری گفته می شود که بیش از حد مجاز در انبار گمرک نگهداری شده است. در این مطلب توضیح کامل تری درباره دلایل متروکه شدن بار ارائه می دهیم. همچنین قوانین کالاهای متروکه و راه های جلوگیری از این اتفاق را توضیح می دهیم.

کالای متروکه گمرک چیست؟

کالاهای وارداتی، بعد از ورود به ایران، وارد گمرک منطقه می شوند. اداره گمرک، مسئول بازرسی بار بوده و بررسی می کند که جزئیات بار، با مستنداتی که صاحب بار ارائه داده است یکی باشد. در صورتی که تضادی در این دو وجود نداشته باشد، بعد از پرداخت هزینه های گمرکی، بار به صاحب کالا یا نماینده رسمی او تحویل داده می شود. در صورتی که صاحب بار یا ترخیص کار گمرک، مدارک مورد نیاز ترخیص کالا را به گمرک ارائه ندهند، کالای آنها ترخیص نشده و بعد از مدت زمان مشخصی به کالای متروکه تبدیل می شود.

به طور کلی در ادارات گمرک فرودگاه های کشور، کالاهای وارد شده بعد از گذشت دو ماه از اولین تاریخ صدور قبض انبار گمرک، به عنوان کالای متروکه شناخته می شوند. همچنین در گمرکات زمینی و دریایی، کالاها بعد از گذشت چهار ماه (از زمان اولین تاریخ صدور قبض انبار) در دسته کالای متروکه قرار می گیرند. بعد از متروکه شدن کالا اداره گمرک می تواند نسبت به ضبط و فروش اقلام متروکه اقدام کند.

یکی از قوانین مهم کالاهای متروکه در گمرگ این است که پس از سپری شدن مدت زمان مقرر، صاحب کالا می تواند دوباره به اداره گمرک مراجعه کرده و برای ترخیص کالای خود، از اداره گمرک مهلت بگیرد. مدت زمان تمدید در گمرک هوایی حداکثر 2 ماه و در گمرک زمینی و دریایی حداکثر 4 ماه (بسته به شرایط) است. 

دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی

متروکه شدن بار می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در این بخش ما مهم ترین دلایل این اتفاق را توضیح می دهیم. قانون کالاهای متروکه در گمرک برای هر دو کالای وارداتی و صادراتی، از لحاظ زمان قانونی نگه داری کالا و سایر قوانین یکسان است.

• مراجعه نکردن صاحب کالا یا ترخیص کار گمرک (نماینده قانونی صاحب بار) و عدم انجام به موقع تشریفات ترخیص بار، باعث متروکه شدن بار می شود. از تاریخ صدور قبض انبار، بیشترین زمان توقف کالا در گمرک 4 ماه خواهد بود؛ در صورت عدم مراجعه در بازه تعیین شده، بار متروکه محسوب خواهد شد.
• عدم ارائه مجوزهای لازم جهت واردات کالا، باعث می شود که بار شما شرایط لازم برای خروج از گمرک را نداشته باشد.
• کامل نبودن مدارک و اسناد مورد نیاز گمرک از دیگر دلایل متروکه شدن بار می باشد.
• نداشتن مجوزهای اداره بهداشت و استاندارد در خصوص تایید کالاهای وارداتی منجر به متروکه شدن بار می شود.
• طولانی شدن زمان ترخیص باعث افزایش هزینه های گمرکی می شود. عدم توانایی صاحب کالا در زمینه پرداخت هزینه های ترخیص باعث متروکه شدن بار می گردد.

نکته مهم این است که اگر صاحب بار برای تاخیر امور دلایل موجهی داشته باشند، می تواند با ارائه مدارک مربوطه و پرداخت هزینه های انبارداری گمرک، زمان تعهد گمرک برای نگه داری بار را تا چهار ماه دیگر (در گمرکات زمینی و دریایی) و یا 2 ماه (در گمرک هوایی) تمدید کند. در بازه زمانی مشخص شده، صاحب بار می تواند امور مربوط به دریافت مجوزهای لازم را انجام داده و بار خود را از گمرک ترخیص نماید. 

بار متروکه چگونه به فروش می رسد؟ 

در صورتی که در موعد مقرر، صاحب بار به هر دلیلی نتواند کالای خود را ترخیص کند، بار به تشخیص گمرک، به یکی از سه روش حراج، مزایده کتبی و یا خرده فروشی فروخته می شود. تاریخ مزایده از قبل اطلاع رسانی می شود تا افراد مایل به شرکت در مزایده، به موقع حضور یابند. در مزایده کالای متروکه، خود صاحب کالا نیز می تواند حضور داشته باشد.

در این امر مسئول فروش کالای متروکه، سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی می باشد. بعد از فروش محصول، گمرک هزینه های خودش شامل بیمه، حمل و نقل، هزینه انبارداری گمرک و… را کسر کرده و باقی آن را سپرده می کند. صاحب کالا ظرف مدت دو سال با ارائه اسناد لازم، می تواند برای دریافت پولش مراجعه کند.

قوانین و مقررات کالاهای متروکه

ترخیص کالا از گمرک مراحل مختلفی دارد. جمع آوری اسناد و مدارک از جمله اظهار نامه گمرکی، دریافت مجوزهای لازم، پرداخت هزینه های گمرکی و… از جمله این مراحل است. چنانچه با هر کدام از این مراحل به خوبی آشنا نباشید، فرآیند ترخیص کالا برایتان طولانی و پرهزینه می شود. از طرفی طولانی شدن بیش از حد فرایند ترخیص، می تواند منجر به متروکه شدن بار در گمرک گردد. بنابراین برای جلوگیری از متروکه شدن بار، باید قوانین ترخیص کالا و قوانین کالاهای متروکه را بدانید.

قوانین گسترده ای برای کالاهای متروکه گمرکی تعیین شده است. اگر می خواهید از متروکه شدن بارهایتان جلوگیری کنید، قوانینی که در این بخش توضیح می دهیم را با دقت مطالعه نمایید.

• زمانی که دستور توقیف کالای موجود در گمرک توسط مرجع دارای صلاحیت صادر می شود، مشمول مقررات کالای متروکه خواهد شد. در صورتی که کالای متروکه جزو لیست کالای ممنوعه وارداتی باشد، ابتدا صورت مجلس ضبط توسط ارزیابان تنظیم می شود. سپس به صاحب کالا توسط گمرک ابلاغ می گردد. در صورتی که صاحب کالا مشخص نباشد، بایستی مراتب در یک روزنامه کثیرالانتشار ابلاغ شود.
• صاحب کالای متروکه می تواند نسبت به ضبط کالای ممنوعه اعتراض کند. برای این کار صاحب بار باید ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ صورت مجلس ضبط به مرجع قضایی مراجعه کند. سپس مراتب را از طریق ارائه گواهی مرجع قضایی به گمرک اعلام نماید. در غیر این صورت کالا توسط دولت ضبط خواهد شد.
• مدت زمان نگه داری بار، بر اساس نوع کالا و فاکتورهای دیگر متفاوت است. با این وجود در حالت کلی در گمرکات فرودگاهی مدت زمان مجاز نگهداری بار در انبار گمرک دو ماه است. همچنین در گمرک زمینی و دریایی، پس از گذشت چهار ماه، کالای وارداتی به عنوان کالای متروکه شناخته می شود.
• بعد از گذشت بازه قانونی متروکه شدن کالا، صاحب بار می تواند به اداره گمرک مراجعه کند و با ارائه مدارک معتبر، برای ترخیص کالای خود، از گمرک مهلت بگیرد. صاحب بار می تواند ترخیص کالای خود را در گمرک زمینی و دریایی به مدت چهار ماه و در گمرک فرودگاهی به مدت دو ماه تمدید کند. حتی به صلاحدید اداره گمرک، بازه تمدید بار می تواند بیش از چهار ماه در نظر گرفته شود.
• در صورتی که کالای فاسدشدنی و هر کالای دیگری وارد می کنید که گمرک انبار مناسب برای نگهداری آن را ندارد، باید بلافاصله مراحل ترخیص بار را تکمیل کنید یا بار را به انبار مناسب منتقل کنید. در غيــر این صـورت، گمرک هیچ مسئولیتی در قبال ضایع شدن یا فاسد شدن بار نمی پذیرد و بلافاصله قوانین کالای متروکه را برای بار اعمال می کند.
• اگر اختلاف نظری بین صاحب کالا و گمرک وجود داشته و بار به انتظار اعلام نظر نهایی کارشناس گمرک باشد، كالا مشمول متروكه نمی شود.
• اگر صاحب کالا قبل از به فروش رسیدن بار، تمام تشریفات ترخیص کالا را انجام دهد، می تواند نسبت به ترخیص کالا اقدام نماید.
• بعد از فروش کالای متروکه، هزینه های مربوط به گمرک از مبلغ کل کسر شده و وجوه باقیمانده از فروش تا زمان تعیین تکلیف نهایی به عنوان سپرده نگهداری می شوند. 
• وظیفه فروش و به مزایده گذاری کالای متروکه بر عهده سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی است. این سازمان باید قبل از خروج و انتقال کالا از اماکن گمرکی، تمام هزینه های نگهداری و خدمات بار در گمرک را پرداخت کند.

کلام آخر

در این مقاله درباره کالای متروکه و قوانین مربوط به آن توضیح دادیم. عدم دانش در زمینه دلایل متروکه شدن بار و عدم تسلط به مراحل ترخیص بار از گمرک، می تواند ضرر جبران ناپذیری برای تجار ایجاد کند. با خواندن این مطلب دریافتید که برای جلوگیری از از ضبط شدن کالای خود چه مراحلی را باید طی کنید. در صورتی که برای دریافت مجوزهای لازم و انجام تخصصی امور گمرکی و ترخیص بار نیاز به کمک دارید، کارشناسان ما در شرکت بازرگانی سی دی آی می توانند در مسیر ترخیص و حمل بار از گمرک به شما کمک کنند.