امروزه، با توجه به رشد و پیشرفت تجارت خارجی و فراهم شدن زمینه رقابت با بازرگانان و اهمیت توسعه سطح اشتغال، مواردی مانند حق العمل کاری و بیان ویژگی های کلی آن، بسیار مهم و ضروری می باشد. اهمیت این موضوع به اندازه ای است، که در برخی از موارد قانون آیین نامه اجرایی امور گمرکی به آن اشاره شده و یکی از اختیارات گمرک را صدور کارت حق العمل کاری دانسته اند. در این مطلب، شما را با مفهوم کارت حق العمل کاری، شرایط اخذ آن و بسیاری موارد دیگر آشنا خواهیم کرد.
حق العمل کاری چیست؟
به طور کلی می توان گفت حق العمل کاری، نوعی وکالت برای انجام معامله است که در آن، وکیل، معامله را از طرف موکل خود و به نام خود انجام می دهد. حق العمل کار در مقابل کاری که انجام می دهد، دستمزد و اجرتی نیز دریافت خواهد کرد. در برخی موارد، ممکن است طرف معامله، نام طرف واقعی را ندانسته و معامله را با همان حق العمل کار به پایان برساند.
حق العمل کار چه کسی است؟
بر اساس قوانین موجود، حق العمل کار به کسی گفته می شود، که دارای پروانه این کار و کارت حق العمل کاری باشد. این پروانه، تنها به افرادی که دارای کارت بازرگانی بوده و یا شرایط قبولی در آزمون سالیانه گمرک را دارند، داده خواهد شد. کسی که دارای این پروانه کاری شده و مدت اعتبار این پروانه نیز تا 1 سال خواهد بود. علاوه بر این، لازم است فرد حق العمل کار، از تخصص بالایی برخوردار بوده و قابلیت انجام یک برنامه ریزی دقیق زمانی برای انجام امور و عقد قرارداد های کاری را داشته باشد. بسیاری از شرکت های واردات و صادرات کالا، به دلیل اینکه به جزئیات کار واقف نیستند، فردی را به عنوان حق العمل کار و معتمد از سمت خود استخدام کرده و تمامی فعالیت های مربوط به معاملات را به او می سپارند.
تفاوت حق العمل کار با وکیل
هرچند هر دوی این مشاغل بین طرفین معامله قرار دارند، اما با این وجود، تفاوت هایی نیز دارند. به این صورت که، زمانی که تاجر یا بازرگان که صاحب کالا می باشد، وکیلی را برای خود می گیرد، در فرآیند انجام کار، نام تاجر به عنوان مدیر آورده شده و وکیل لازم است به نام او، کار های قانونی مربوطه را انجام دهد. در حالی که حق العمل کار، دارای این اختیار است که نام طرف قرارداد خود را نگفته و هویت او را مشخص نکند. در این شرایط، تنها حق العمل کار تمام اطلاعات ماموریت و پرونده مورد نظر را برای او شرح می دهد. اما در حالت کلی وکیل و حق العمل کار هیچ کدام مالک کالا شناخته نمی شوند.
عملکرد حق العمل کار
حق العمل کار معرفی شده از سوی گمرک، علاوه بر این که می تواند در کنار سایر حق العمل کاران به انجام وظایف خود بپردازد، امکان فعالیت به شکل مستقیم در زمینه ترخیص کالا را نیز داشته و می تواند برای شرکت های بازرگانی واردات و صادرات کالا کار انجام دهد. پرونده ترخیص کار گمرک، به صورت هر 2 سال یک بار توسط گمرک بررسی شده وعملکرد او سنجیده می شود. در صورت تایید مجدد، این افراد، قادر به ادامه فعالیت در زمینه ترخیص گمرک با داشتن کارت حق العمل کاری می باشند.
مراحل اخذ کارت حق العمل کاری
افراد برای دریافت کارت حق العمل کاری، لازم است از طریق سایت گمرک، ثبت نام خود را انجام داده و پس از اعلام تاریخ آزمون، از طریق همان سایت، آزمون مورد نظر را انجام دهند. در صورت قبولی در این آزمون، فرد موفق به اخذ کارت حق العمل کاری خواهد شد. ثبت نام از طریق سایت، شامل موارد زیر می باشد:
- ابتدا وارد سایت سازمان سنجش شوید و در قسمت سایر آزمون های استخدامی در بخش اطلاعیه ها PDF فرایند ثبت نام در آزمون را دانلود و مطالعه کنید.
- در مرحله بعد فرم ثبت نام آزمون حق العمل کاری را پر کنید.
- یک عکس که پس زمینه سفید داشته و بدون لکه و مهر است را بارگذاری کنید.
- درخواست خود را ثبت کنید.
استعلام گمرک
مرحله بعدی پس از انجام آزمون و اخذ امتیاز پذیرش، استعلام گمرک است. استعلام های گمرک برای دریافت کارت حق العمل کاری، شامل موارد زیر می باشد:
- استعلام سوء پیشینه توسط قوه قضائیه
- استعلام عدم تخلف گمرکی توسط مرکز مبارزه با جرائم سازمان یافته
- استعلام مدارک تحصیلی توسط وزارت علوم
- استعلام مدارک پایان خدمت یا معافیت افراد مذکر
- استعلام عدم اشتغال در ارگان یا سازمان دولتی
- استعلام سن اعلام شده افراد توسط اداره ثبت احوال
مدت اعتبار و شرایط تمدید کارت حق العمل کاری
طبق ماده 380 قانون، اعتبار پروانه حق العمل کاری فقط 1 سال است. به منظور تمدید این کارت نیز لازم است شخص متقاضی، قبل از انقضای اعتبار پروانه حق العمل کاری، بهای تمبر پروانه را پرداخت کرده و با ارائه دفتر مخصوص حق العمل کاری، برای تمدید کارت درخواست دهد. یکی از شروط لازم برای تمدید کارت حق العمل کاری، سابقه ترخیص سالیانه به اندازه 100 اظهار نامه در گمرک خانه های درجه 1، یا 50 اظهار نامه در گمرک خانه های درجه 2 و یا 25 اظهار نامه در گمرک خانه های درجه 3 است.
شرایط دریافت پروانه حق العمل کاری
به طور کلی، پروانه حق العمل کاری تنها به افرادی که دارای کارت بازرگانی باشند، داده خواهد شد. این افراد، لازم است دارای شرایط زیر نیز باشند:
- داشتن تابعیت ایران
- داشتن سن بالای 25 سال
- نداشتن محکومیت به جرم و جنایت و عدم سابقه قاچاق در گمرک با گواهی کتبی مقامات مربوطه
- داشتن حداقل مدرک دیپلم
- نداشتن شغل های دولتی
- قبولی در آزمون قانون امور گمرکی و آیین نامه سالیانه
اطلاعات درج شده در کارت حق العمل کاری
- عنوان کارت حق العمل کاری
- نام گمرک صادر کننده کارت
- شماره کارت بازرگانی
- شماره پرونده
- مدت زمان اعتبار
- نام دارنده کارت
وظایف حق العمل کار
به طور کلی، حق العمل کار دارای وظایف و اختیارات مختلفی می باشد، که عبارتند از:
- انجام دستورات آمر یا شرکت واردات کالا
- انجام معامله به نام خود
- ذینفع نبودن در معامله
- منافع معامله
- معاملات اعتباری
- مشاوره ملزومات قانونی در گمرک
- بررسی ارزش کالا در گمرک
- دارا بودن فیش و فاکتور های رسمی پرداختی توسط صاحبان کالا
- ترخیص کالا در بهترین زمان ممکن و با کمترین هزینه
- تلاش برای دریافت معافیت گمرکی
- بررسی آخرین و به روز ترین اخبار و بخشنامه های گمرکی
- نظارت و مدیریت تمام مراحل صادرات و واردات کالا
میزان درآمد حق العمل کاری
طبق قانون تجارت، حق العمل کار تنها در شرایطی امکان درخواست دستمزد نهایی را دارد، که معامله تمام شده و نتیجه مورد نظر به دست آمده باشد. در این شرایط، بر اساس توافق های انجام شده بین طرفین و عرف موجود در جامعه، حق العمل کار اجرت و دستمزد خود را دریافت خواهد کرد. علاوه بر این، حق العمل کار اجازه هزینه کردن از درآمد خود را در معامله نداشته و اگر پولی را برای تسهیل کار ها پرداخت کرده باشد، می تواند از مدیر خود دریافت کند.
تفاوت ترخیص کار و حق العمل کار
• حق العمل کار گمرک، نماینده صاحبان کالا بوده و مسئولیت های مختلفی در قبال کالا دارد. در حالی که ترخیص کار، هیچ وظیفه و تعهدی نسبت به بدهی و اقدامات تاجر و بازرگان مورد نظر و کالای آن ها ندارد.
• حق العمل کار گمرک، در طول سال بار ها ترخیص کالا را انجام داده در حالی که ترخیص کار، در این مورد محدودیت فعالیت دارد.
• حق العمل کار به دلیل داشتن پروانه و کارت بازرگانی، امکان فعالیت به صورت نا محدود را ندارد و به عبارت دیگر، اعتبار پروانه او، زمان فعالیت در زمینه ترخیص کالا را برای او مشخص می کند. در حالی که ترخیص کار، با داشتن اختیارات قانونی و وکالت از تاجر، می تواند کالای او را ترخیص کند.