جنگ تجاری بین چین و آمریکا، که از سال 2018 با اعمال تعرفه‌های گمرکی متقابل آغاز شد، نه تنها روابط اقتصادی این دو قدرت بزرگ جهانی را تحت تأثیر قرار داده، بلکه اثرات آن به سایر کشورها از جمله ایران نیز گسترش یافته است. این جنگ تجاری با ایجاد اختلال در زنجیره‌های تأمین جهانی، تغییر مسیرهای تجاری و افزایش نااطمینانی در بازارهای بین‌المللی، چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای اقتصاد ایران به وجود آورده است. در این مقاله، به بررسی تأثیرات جنگ تجاری چین و آمریکا بر تجارت ایران، با تمرکز بر روابط تجاری ایران و چین، صنعت حمل‌ونقل و زنجیره تأمین پرداخته می‌شود.
فهرست مطالب
جنگ تجاری چین و آمریکا
با توجه به وابستگی اقتصاد چین به صادرات، کاهش صادرات این کشور منجر به افت تولید ناخالص جهانی شده است. اما یکی از نگرانی‌های اصلی آمریکا، سرقت مالکیت معنوی توسط تولیدکنندگان چینی و عدم اجرای قوانین جهانی IP توسط چین است. به همین دلیل، آمریکا تعرفه‌هایی بر واردات از چین و اتحادیه اروپا وضع کرده تا چین را به کاهش دستکاری‌های ارزی و کمک‌های دولتی وادار کند. این اقدامات متقابلاً با تعرفه‌های چین بر صادرات آمریکا مواجه شده است. ارزش کل تعرفه‌های ایالات متحده بیش از 200 میلیارد دلار و تعرفه‌های چین بیش از 100 میلیارد دلار برآورد می‌شود. با ادامه این وضعیت، جنگ تجاری احتمالاً بدون برنده مشخصی در سال‌های آینده ادامه خواهد یافت و تأثیرات عمده‌ای بر صنعت حمل و نقل و لجستیک خواهد داشت.
تأثیر جنگ تجاری بر روابط تجاری ایران و چین
جنگ تجاری بین چین و آمریکا باعث شده چین به دنبال شرکای تجاری جدیدی باشد تا کمتر به بازار آمریکا وابسته شود. ایران به عنوان یکی از شرکای مهم چین در خاورمیانه، فرصت‌های خوبی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی با این کشور پیدا کرده است. چین به دلیل نیاز به منابع انرژی و مواد اولیه، همیشه به ایران به عنوان یک شریک استراتژیک نگاه کرده و حالا تمایل بیشتری به خرید نفت، گاز و محصولات پتروشیمی از ایران دارد.
تحریم‌های چین علیه آمریکا باعث شده که چین به دنبال بازارهای جدید برای صادرات خود باشد و ایران نیز به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، نیاز به تقویت روابط تجاری با کشورهایی مثل چین دارد. این شرایط باعث افزایش تجارت بین ایران و چین شده، به ویژه صادرات نفت ایران به چین و همکاری‌های بیشتر در زمینه‌های انرژی، زیرساخت و فناوری. با این حال، این روابط تجاری چالش‌هایی هم دارد. تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌تواند تجارت ایران و چین را محدود کند و وابستگی زیاد ایران به چین به عنوان شریک اصلی ممکن است در آینده باعث کاهش انعطاف‌پذیری اقتصادی ایران شود.
تأثیر بر صادرات و واردات ایران
جنگ تجاری بین چین و آمریکا تأثیرات مستقیم و قابل‌توجهی بر صادرات و واردات ایران داشته است. یکی از نتایج این جنگ، افزایش تعرفه‌های تجاری بین دو کشور است که باعث کاهش قیمت برخی کالاهای چینی در بازار جهانی شده. این کاهش قیمت به ایران این امکان را می‌دهد که کالاهای مورد نیاز خود را با هزینه کمتری وارد کند. به عنوان مثال، واردات کالاهای پر سود چینی واردات ماشین‌آلات صنعتی و کالاهای مصرفی چینی برای ایران اکنون به صرفه‌تر است. از طرف دیگر، جنگ تجاری فرصتی برای صادرات ایران به چین فراهم کرده است. وقتی چین صادرات خود به آمریکا را کاهش می‌دهد، به دنبال بازارهای جدیدی برای فروش محصولاتش می‌گردد.
ایران می‌تواند از این فرصت استفاده کند و صادرات غیرنفتی خود به چین را افزایش دهد. محصولاتی مانند پتروشیمی، مواد معدنی و محصولات کشاورزی می‌توانند سهم بیشتری از صادرات ایران به چین داشته باشند. اما ایران با چالش‌هایی هم روبه‌رو است. رقابت بین کشورهای مختلف برای ورود به بازار چین افزایش یافته و ایران باید کیفیت محصولات خود را بهبود بخشد و هزینه‌های تولید را کاهش دهد تا بتواند در این بازار رقابت کند.
تأثیر بر صنعت حمل‌ونقل ایران
جنگ تجاری بین چین و آمریکا تأثیرات زیادی بر صنعت حمل‌ونقل جهانی داشته و ایران نیز از این تغییرات بی‌نصیب نمانده است. با تغییر مسیرهای تجاری، ایران می‌تواند از موقعیت جغرافیایی خود به عنوان یک کریدور مهم بین شرق و غرب بهره‌برداری کند. به دلیل محدودیت‌های موجود در مسیرهای دیگر، تقاضا برای حمل‌ونقل کالاها از طریق ایران افزایش یافته و این موضوع فرصت‌های جدیدی برای صنعت حمل‌ونقل کشور به وجود آورده است.
به عنوان مثال، کریدور شمال-جنوب که ایران را به روسیه و کشورهای شمال اروپا متصل می‌کند، می‌تواند به عنوان یک مسیر جایگزین برای تجارت بین چین و اروپا مورد استفاده قرار گیرد. این فرصت می‌تواند باعث افزایش درآمدهای ترانزیتی ایران و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل در کشور شود.
اما صنعت حمل‌ونقل ایران با چالش‌هایی هم روبه‌رو است. تحریم‌های بین‌المللی باعث محدودیت در دسترسی ایران به فناوری‌های پیشرفته حمل‌ونقل و افزایش هزینه‌های عملیاتی شده است. برای بهره‌برداری از این فرصت‌های جدید، ایران نیاز دارد تا در زیرساخت‌های حمل‌ونقل سرمایه‌گذاری کند و کیفیت خدمات خود را بهبود بخشد.
تأثیر بر زنجیره تأمین ایران
جنگ تجاری بین چین و آمریکا باعث ایجاد مشکلاتی در زنجیره تأمین جهانی شده و این موضوع تأثیرات غیرمستقیمی بر اقتصاد ایران دارد. بسیاری از صنایع ایرانی به واردات کالاها و مواد اولیه از چین وابسته‌اند. این اختلالات می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش دهد و رقابت‌پذیری صنایع ایران را کاهش دهد. برای کاهش این مشکلات، ایران نیاز دارد که شرکای تجاری خود را متنوع کند و وابستگی به یک یا دو کشور خاص را کم کند. همچنین، توسعه صنایع داخلی و افزایش خودکفایی در تولید کالاهای اساسی می‌تواند به کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ایران در برابر این اختلالات کمک کند. در نهایت بی‌ثباتی ناشی از جنگ تجاری جهانی ممکن است باعث کاهش تمایل سرمایه‌گذاران خارجی به سرمایه‌گذاری در ایران شود و این موضوع می تواند بر پروژه‌های زیرساختی و صنعتی تأثیر منفی بگذارد.
