یکی از اسناد حیاتی و مهم در تجارت بین المللی، گواهی مبدا است که تولید یا پرداخت کالای صادرات یا واردات شده را تایید می کند. گواهی مبدا، نوعی مدرک ثبت شده در قوانین تجارت بین المللی است که اطلاعات منشا کالا را در اختیار بازرگانان و مشتریان قرار می دهد. در این مطلب، شما را با مفهوم گواهی مبدا، انواع مختلف آن و نحوه صدور آن از مراجع مربوطه آشنا می کنیم.
گواهی مبدا چیست؟
همان طور که گفته شد، این گواهی نوعی مدرک رسمی و تایید کننده این موضوع است که کالای صادر یا وارد شده، از کشور مشخصی تولید شده است. این گواهی در اغلب موارد، توسط مرجع یا سازمان مشخص در کشور تولید کننده صادر شده و شامل اطلاعاتی مانند نام کشور مبدا، مشخصات کالا، روش تولید و معامله، شرایط تولید، ارزش افزوده و غیره می باشد.
انواع گواهی مبدا
گواهی مبدا دارای انواع مختلفی است که در ادامه، به هر کدام از آن ها اشاره می کنیم:
1. گواهی مبدا عمومی
این نوع گواهی، برای تایید منشا عمومی کالا و محصولات استفاده شده که به طور عمومی توسط سازمان ها و اتاق های بازرگانی صادر می شود. گواهی مبدا عمومی، شامل اطلاعاتی مانند مشخصات کشور مبدا و قوانین و مقررات مربوطه می باشد.
2. گواهی مبدا خاص
این گواهی نوع دیگری از گواهی مبدا است که برای تایید کالا و محصولات خاصی استفاده می شود. به طور مثال، برخی کالا ها نیاز به گواهی مبدا خاص داشته که بر اساس توافقات تجاری صورت گرفته بین دو کشور تعیین شده اند. مانند گواهی مبدا خاص برای محصولات کشاورزی یا صنایع دستی
3. گواهی مبدا ترکیبی
این نوع گواهی، به منظور تایید منشا کالا ها و محصولاتی که از چندین کشور ترکیب شده اند به کار می رود. به طور مثال، در صورتی که یک محصول، از قطعات و اجزای مختلف تشکیل شده و هر قطعه در کشور خاصی تولید شود، از گواهی مبدا ترکیبی برای این نوع محصول استفاده می شود.
4. گواهی مبدا خودگونه
در مواردی که تاجران به صورت خودگونه گواهی مبدا را تهیه یا ارائه کنند، از این نوع گواهی استفاده می شود. صدور این نوع گواهی مبدا، بر اساس اظهارات و تعهدات بازرگانان بوده و نیازی به تایید سازمان خاص یا اتاق بازرگانی ندارد. با این حال، لازم است بازرگانان و تولید کنندگان، تمامی قوانین و مقررات گمرکی در این زمینه را رعایت کرده و از درستی و اعتبار اظهارات خود مطمئن باشند.
5. گواهی مبدا ترجیحی
این نوع گواهی، برای استفاده از تسهیلات تجاری در توافقنامه های تجاری بین المللی صادر شده که این تسهیلات، شامل تخفیفات گمرکی، نرخ های ترجیحی، تسهیلات مالی و غیره می باشد. گواهی مبدا ترجیحی برای کالا هایی با شرایط خاص صادر شده، تا بتوانند از تسهیلات موجود در توافقات بین المللی استفاده کنند. انجام این توافقات، تجارت بین المللی بین دو کشور را تسهیل و برای تاجران نیز زمینه رقابتی را فراهم خواهد کرد.
6. گواهی مبدا غیر ترجیحی
این نوع گواهی، برای تعیین مبدا یا کشور مبدا کالا صادر شده و بر خلاف گواهی مبدا ترجیحی، تخفیفات گمرکی یا مزایای مرتبط با توافقات تجاری بین المللی را فراهم نخواهد کرد. از این نوع گواهی، اغلب برای ردیابی پرونده های گمرکی و احراز هویت کالا استفاده شده که به تاجران و مقامات گمرکی، اطلاعات لازم را در خصوص مبدا و کشور مبدا ارائه خواهد داد. با استفاده از گواهی مبدا غیر ترجیحی، مقامات گمرکی می توانند از اعتبار و اصالت کالا و مطابقت آن با قوانین گمرکی موجود اطمینان پیدا کنند.
مزایای استفاده از گواهی مبدا در تجارت بین المللی
استفاده از گواهی مبدا در تجارت بین المللی دارای مزایا و فواید زیادی است که در ادامه، به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
1. تایید منشا کالا
یکی از مزیت های مهم و اصلی استفاده ازاین گواهی در تجارت یا حمل و نقل بین المللی، تایید منشا کالا است که به خریداران و مشتریان کمک می کند تا از درستی کشور تولید کننده کالای مورد نظر خود اطمینان یابند. این اطمینان به منشا کالا، موجب جلب رضایت مشتریان شده و در نتیجه، فروش و سودآوری را نیز افزایش خواهد داد.
2. رعایت قوانین و مقررات گمرکی
از دیگر مزایای استفاده از این گواهی، رعایت قوانین و مقررات گمرکی است. این گواهی، در تجارت بین المللی به بازرگانان کمک می کند تا مقررات گمرکی مربوط به منشا کالا و تجارت بین المللی را رعایت کنند. عدم رعایت این مقررات، منجر به بروز مشکلات فراوان قانونی و مالی شده که با داشتن این گواهی و ارائه مدارک و اسناد لازم، قابل پیشگیری می باشد.گ
9. استفاده از ترجیحات گمرکی
از دیگر مزایای استفاده از این گواهی، می توان به امکان استفاده از ترجیحات گمرکی اشاره کرد. بسیاری از توافقات صورت گرفته بین کشور ها، ترجیحاتی را برای کالا های خاص ارائه داده که با داشتن این گواهی، می توان از این ترجیحات بهره مند شد. استفاده از این ترجیحات گمرکی، موجب کاهش هزینه های گمرکی، رونق بخشیدن به تجارت بین الملل و افزایش رقابت پذیری بین تاجران خواهد شد.
10. جلوگیری از تقلب و جعل
یکی دیگر از مزایای مهم استفاده از این گواهی، جلوگیری از هر گونه تقلب و جعل است و به تاجران کمک می کند، تا از ورود کالا ها و محصولات تقلبی و جعلی جلوگیری کنند. تاجران و بازرگانان می توانند با ارائه گواهی مبدا و تایید منشا کالا، از کالا های اصلی و باکیفیت استفاده کرده و مشتریان را از کیفیت و اعتبار محصولات خود مطمئن کنند.
11. مرجع صدور گواهی مبدا
امروزه صدوراین گواهی، توسط اتاق های بازرگانی هر کشور یا مراجع دارای صلاحیت برای انجام این کار صورت می گیرد. در ایران، صدور این گواهی توسط اتاق بازرگانی مانند اتاق بازرگانی ایران و چین و صنایع و معادن صورت گرفته و در مناطق آزاد نیز، این کار توسط سازمان های مناطق آزاد انجام می شود. صدور گواهی مبدا در مناطق ویژه اقتصادی نیز، بر عهده سازمان بنادر و دریانوردی است.
مدارک لازم برای صدور گواهی مبدا
لازم است برای درخواست صدور این گواهی توسط اتاق بازرگانی، مدارک زیر ارائه شود:
- تصویر فیش بانکی
- کارت بازرگانی
- کپی پروانه صادراتی
- بارنامه حمل
- معرفی نامه برای درخواست و دریافت گواهی مبدا
- فیش بانکی پرداخت هزینه صدور گواهی
- گواهی مبدا کالا های وارد شده به ایران در صادرات مجدد
- بارنامه حمل کالا به ایران در صادرات مجدد
- پروانه گمرکی ورود کالا به ایران در صادرات مجدد
اطلاعات مندرج در گواهی مبدا
فرم این گواهی حاوی اطلاعات مهم و کلیدی است که عبارتند از:
- نام، آدرس و شماره تلفن صادر کننده کالا به صورت کامل
- نام، آدرس و شماره تلفن وارد کننده کالا به طور کامل
- ذکر نام بندر بارگیری کالا و نام بندر و کشور تحویل گیرنده بار
- نوع حمل بار از نظر دریایی، زمینی ، ریلی یا هوایی
- مهر تایید اتاق بازرگانی کشور صادر کننده
- شماره ردیف کالا
- ویژگی های خاص کالا و بسته بندی
- تعداد، نوع بسته بندی و ارائه توضیحاتی از ماهیت و مشخصات کالای هر بسته
- شماره تعرفه مشخص کننده کالای مورد نظر در کشور صادر کننده
- وزن ناخالص بار
- شماره و تاریخ فاکتور صادر شده
- مهر و امضای اتاق بازرگانی در کشور مبدا
- مهر و امضای کمپانی صادر کننده برای تایید اطلاعات
مراحل صدور گواهی مبدا
هر چند نحوه صدور این گواهی برای صادرات کالا به کشور های مختلف، متفاوت است، با این حال در حالت کلی، فرآیند صدور گواهی مبدا، شامل مراحل زیر است:
- ثبت نام: لازم است در اولین مرحله، در سازمان مربوطه، اتاق های بازرگانی یا وزارتخانه تجارت کشور خود برای صدور گواهی مبدا ثبت نام کرده و تمامی اطلاعات مربوط به کسب و کار خود و کالا ها و محصولاتی که قصد صادرات آن ها را دارید، ارائه دهید.
- بررسی و ارزیابی: در این مرحله، سازمان یا وزارتخانه تجارت کشور مورد نظر، اطلاعات را ارزیابی و بررسی می کنند که در برخی موارد، نیاز به اطلاعات و مدارک دیگری داشته تا درستی و قانونی بودن صادرات را تایید نمایند.
- آموزش و آشنایی با قوانین: در این مرحله، لازم است با قوانین و مقررات مربوط به صادرات به کشور مقصد آشنا شده و با حضور در دوره های آموزشی یا مشاوره های حقوقی، اقدامات لازم برای صدور گواهی مبدا را به درستی انجام دهید.
- تکمیل فرم و ارائه مدارک: لازم است فرم های مربوطه را تکمیل کرده و به همراه مدارک لازم، ارائه دهید. این مدارک، شامل فاکتور ها، برگه های حمل و نقل، گواهی های کیفیت و استاندارد و غیره می باشد.
- پرداخت هزینه: لازم است برای صدور این گواهی از مراجع مربوطه، هزینه لازم را پرداخت کرده تا فرآیند صدور گواهی به پایان برسد.
- بررسی و تایید: سازمان یا وزارتخانه تجارت کشور مورد نظر، پس از بررسی و ارزیابی مدارک و اطلاعات، در صورت قانونی بودن، گواهی مبدا را صادر خواهد کرد. در برخی موارد، این گواهی در قالب یک سند رسمی بوده که به کالای شما الحاق شده و نشان دهنده صادرات کالا از کشور مبدا به کشور مقصد است.