از زمان های گذشته تا به امروز، افراد در مقابل خرید محصولات تجاری مورد نیاز خود، پول های سکه ای و سپس پول های کاغذی پرداخت می کردند. از آن جایی که پرداخت هزینه، یکی از مراحل مهم واردات و صادرات در فرآیند تجارت های بین المللی است، انواع روش های پرداخت بین المللی، با پیشرفت اقتصاد به وجود آمده است. به کار گیری این روش ها در تجارت بین المللی، موجب تسهیل تجارت برای فروشنده و خریدار خواهد شد. در این مطلب، شما را با انواع روش های پرداخت بین المللی، چالش های موجود و نکات مهم در این زمینه آشنا می کنیم.
روش های پرداخت بین المللی
همان طور که گفته شد، روش های مختلفی برای پرداخت هزینه های مربوط به خرید کالا از کشور های خارجی وجود دارد، که به کار گیری هر کدام از آن ها، مزایای فراوانی برای هر دو طرف معامله خواهد داشت. هر چند استفاده از هر کدام این روش ها، تعهداتی را نیز برای خریدار و فروشنده ایجاد خواهد کرد. به این ترتیب، لازم است افراد، روش های مختلف پرداخت بین المللی را بشناسند و در صورت انتخاب، آن را در قرارداد درج کرده و به تعهدات خود عمل نمایند. برخی از مهم ترین روش های پرداخت بین المللی، شامل موارد زیر می باشد:
پرداخت به روش حساب باز
یکی از روش های رایج در زمینه پرداخت های بین المللی، روش حساب باز است. در این روش پرداخت، خریدار پس از ورود محموله تجاری خریداری شده به مرز ها و یا پس از ترخیص کالای مورد نظر، هزینه خرید محموله یا کالا را به فروشنده پرداخت خواهد کرد. استفاده از این روش برای فروشنده ریسک بالایی دارد، زیرا در مقابل تحویل محموله و کالای تجاری به خریدار، سند قابل توجهی از او دریافت نخواهد کرد.
در این شرایط، یکی از راهکار های مورد استفاده برای فروشنده، عدم واگذاری حق مالکیت محموله تجاری به خریدار، تا قبل از دریافت هزینه فروش است. به این ترتیب، مدت مشخصی برای خریدار تعیین می شود، تا بتواند هزینه خرید محموله تجاری و یا کالا را برای فروشنده واریز نماید. با توجه به نام این روش پرداخت می توان گفت در این روش، فروشنده حسابی در سیستم حسابداری خود به نام خریدار باز کرده و به اندازه میزان مبلغ محموله یا کالای تجاری، او را بدهکار اعلام می کند. این حساب، تا زمان پرداخت مبلغ خرید کالا به فروشنده باز است.
پرداخت به روش پیش پرداخت
یکی دیگر از روش های رایج در زمینه پرداخت بین المللی، روش پیش پرداخت است. این روش، به نوعی نقطه مقابل روش حساب باز بوده و ریسک پرداخت هزینه کالای خریداری شده، مستقیما بر عهده خریدار می باشد. اصول کار در روش پرداخت به این صورت است که، خریدار بعد از تنظیم قرارداد، موظف است تمامی هزینه های مربوط به خرید کالا یا محموله تجاری را به فروشنده پرداخت کرده و فروشنده نیز، باید پس از مدت زمان مشخص شده، محموله را به خریدار تحویل دهد.
در این روش، بانک، هیچ مسئولیتی به غیر از انتقال پول ندارد، و به همین دلیل در روش پیش پرداخت، هزینه های مربوط به خدمات بانکی حذف گردیده و روشی ارزان به حساب می آید. نکته مهم در روش پیش پرداخت این است که، در صورت هر گونه کلاهبرداری از طرف فروشنده، خریدار هیچ سند و یا مدرک معتبری ندارد. از روش پیش پرداخت در مواردی مانند، زمانی که فروشنده شناخت کافی نسبت به خریدار نداشته و یا تردید دارد، هم چنین، زمانی که ارسال کالا یا محموله تجاری از نظر سیاسی و اقتصادی ریسک بالایی دارد، استفاده می شود.
پرداخت به روش وصولی
در دو روش گفته شده، ریسک معامله بر عهده یکی از طرفین معامله بوده است، اما در این روش که یکی از مطمئن ترین روش های پرداخت های بین المللی است، ریسک موجود در معامله های بین المللی، به شکل متعادلی بین طرفین معامله تقسیم خواهد شد. اساس کار در روش پرداخت اصولی به این صورت است که، خریدار، هزینه خرید کالا یا محموله تجاری را به بانک مورد توافق طرفین واریز کرده و از سوی دیگر، فروشنده، محموله تجاری مورد نظر را در زمان مشخص شده برای خریدار ارسال می کند.
در این شرایط، فروشنده تنها محموله را برای خریدار ارسال کرده و مدارک مربوط به آن را که مورد نیاز خریدار است، به بانک ارائه می دهد. از آن جایی که بانک، به عنوان نماینده دو طرف معامله بوده، بررسی های لازم را در مورد انجام تعهدات فروشنده و خریدار، در زمان های مقرر شده انجام می دهد. در نهایت، در صورت عدم بروز مشکل، بانک هزینه خرید کالا یا محموله تجاری را به فروشنده پرداخت کرده و مدارک کالا را به خریدار تحویل خواهد داد.
پرداخت به روش اعتبار اسنادی
یکی دیگر از روش های موجود برای پرداخت های بین المللی، پرداخت به روش اعتبار اسنادی است، که روشی مطمئن و قابل اعتباری می باشد. طراحی این روش به گونه ای است که، هر دو طرف معامله بر اساس شرایط خود، معاملات مختلف بین المللی را انجام خواهند داد. از آن جایی که در زمان انجام معاملات تجاری بین المللی، خریدار مایل است پس از دریافت محموله و اطمینان از سلامت و شرایط آن، هزینه را پرداخت نماید. از سمت دیگر، فروشنده نیز در ابتدای معامله، تمامی هزینه فروش محصول را مطالبه کرده و بعد از آن محموله را تحویل می دهد، وجود این موارد و احتمال بروز خطراتی که در روش هایی مانند حساب باز و یا پیش پرداخت است، موجب می شود مشکلات فراوانی در روند معاملات تجاری بین المللی رخ دهد.
به این ترتیب، روش پرداخت با اعتبار اسنادی، یکی از بهترین و معتبر ترین شیوه های پرداخت بین المللی بوده و این مشکل را رفع خواهد کرد. زیرا در این روش پرداخت، خریدار در ابتدای معامله، هزینه خرید کالا یا محموله تجاری را در ازای اسناد مربوط به محموله که به عنوان اعتبار ارزش گذاری شده است، پرداخت کرده و سپس مالکیت محموله را دریافت می کند. در نهایت، فروشنده، محموله تجاری را برای خریدار ارسال خواهد کرد.
پرداخت بین المللی به روش اعتبار اسنادی، شامل دو نوع مختلف بوده که یکی از آن ها، اعتبار اسنادی قابل برگشت می باشد. در این نوع اعتبار اسنادی، فرد خریدار قادر به فسخ اعتبار و یا تغییر آن بوده که در هر دو شکل، برای فروشنده خطراتی را به همراه دارد. نوع دیگری از اعتبار اسنادی نیز اعتبار غیر قابل برگشت است، که در آن، لازم است برای انجام هر تغییر یا فسخ اعتبار، توافقی بین طرفین صورت گیرد و بدون امضا و تایید آن ها، هیچ تغییری صورت نخواهد گرفت.
عوامل موثر در تعیین بهترین روش پرداخت بین المللی
همان طور که گفته شد، امروزه انجام معاملات تجاری در سطوح مختلف بین المللی صورت گرفته و هر کشوری، بر اساس نظام بانکی و وضعیت اقتصادی و سیاسی خود، یکی از روش های موجود برای پرداخت های بین المللی را در این معاملات انتخاب می کند. لازم است برای یافتن بهترین روش پرداخت بین المللی، نیاز ها، محدودیت ها و ترجیحات خود را در نظر گرفته و یکی از روش های پرداخت بین المللی را انتخاب نمایید. به طور کلی، انتخاب روش های پرداخت بین المللی به عوامل مختلفی بستگی دارد، که عبارتند از:
- مدت زمان همکاری طرفین معامله و میزان اعتماد آن ها به همدیگر
- موقعیت سیاسی، اقتصادی و قانونی کشور های دو طرف معامله
- موقعیت مالی طرفین معامله به ویژه خریدار
- فاصله جغرافیایی موجود بین کشور خریدار و فروشنده
- تعداد دفعات انجام معامله، مهلت پرداخت و مبلغ
- فرصت کسب اعتبار و هزینه های آن
چالش های پرداخت بین المللی
به طور کلی باید گفت، پرداخت های بین المللی در کنار تمامی مزایا و نقاط مثبت خود، دارای چالش ها و معایبی نیز می باشند. این چالش ها در برخی موارد، تاثیرات منفی فراوانی بر روند معاملات تجاری بین المللی خواهد گذاشت. در ادامه، برخی از این چالش ها را بررسی خواهیم کرد:
- محدودیت های بانکی و مالی: یکی از چالش های اصلی در پرداخت های بین المللی، محدودیت های بانکی بین برخی از کشور ها می باشد. بانک ها در برخی از کشور ها، به دلیل وجود تحریم ها و مقررات خاص آن کشور، محدودیت هایی را در زمینه پرداخت های بین المللی ایجاد و اعمال کرده اند. وجود این محدودیت ها، موجب کاهش سرعت روند معاملات تجاری و بروز مشکل در پرداخت ها خواهد شد.
- مشکلات مربوط به تحریم: وجود تحریم های بین المللی نیز، به عنوان یکی دیگر از چالش های موجود در زمینه پرداخت های بین المللی می باشد که موجب کاهش امکانات بانکی، محدودیت در دسترسی به بازار های مالی و بین المللی و نیز افزایش هزینه ها خواهد شد. وجود این مشکلات، اثرات منفی بر پرداخت های بین المللی و تجارت دو جانبه خواهد گذاشت.
- مشکلات ارزی و نوسانات نرخ ارز: یکی دیگر از چالش های مهم در زمینه پرداخت های بین المللی، وجود برخی مشکلات مربوط به ارز و نوسانات نرخ ارز است. این نوسانات، موجب تغییرات ناگهانی در هزینه های انجام پرداخت های بین المللی شده و مشکلات فراوانی را نیز برای تجارت و معاملات ایجاد خواهد کرد.
نکات مهم در پرداخت های خارجی
حال که با روش های پرداخت های بین المللی آشنا شده اید، لازم است نکات مهم مربوط به این پرداخت ها را دانسته تا در زمان پرداخت های خارجی از آن ها استفاده کنید. برخی از این نکات، شامل موارد زیر می باشد:
• بهتر است به حداکثر ارز قابل انتقال به کشور های دیگر توجه کنید.
• در صورتی که ارز کشور مقصد با ارز کشوری که در آن ساکن هستید یکی نیست، هزینه های مربوط به تبدیل ارز را محاسبه و پرداخت نمایید.
• لازم است سرعت انتقال پول را بررسی کنید و در صورت لزوم، از درگاه هایی که مدت زمان کوتاه تری برای انتقال ارز دارند استفاده کنید.
• به این نکته دقت کنید، که هر کدام از روش های مختلف پرداخت بین المللی، دارای کارمزد انتقال وجه است. هر چند در برخی موارد، مانند استفاده از حواله یوان برای پرداخت در چین، می توان نرخ کارمزد را کاهش داد. با این حال، به منظور صرفه جویی در این هزینه، لازم است تحقیقات لازم را قبل از هر اقدامی انجام دهید.
• دقت کنید که فقط از طریق درگاه های معتبر، عملیات پرداخت های بین المللی و ارسال حواله ارزی را انجام دهید تا سرمایه تان، دچار خطرات احتمالی نشود.