در پروسه واردات کالا، ترخیص کالا از گمرک یکی از مهم ترین بخش هاست. از آن جایی که حجم کالاهای وارداتی به کشور بسیار زیاد می باشد، برای اینکه مسئولین گمرکی بتوانند پروسه چک، بررسی و ترخیص بار را سریع تر انجام دهند، برای خروج محموله ها، مسیرهای مختلفی را در نظر می گیرند. مسیر گمرکی به طور کلی به سه دسته مسیر سبز، زرد و قرمز تقسیم می شود. در این مطلب با هر کدام از این مسیرها و محموله هایی که از آن ها عبور می کنند آشنا می شویم.
آشنایی با انواع مسیر گمرکی در ترخیص کالا
با توجه به اینکه شرایط هر محموله وارداتی با دیگری متفاوت است، مسلما فرایند بررسی و کنترل آن ها در واحد گمرک نیز متفاوت خواهد بود. از این رو، برای اینکه محموله ها دقیق تر بررسی شوند و ترخیص کالا از گمرک سریع تر اتفاق بیفتد، از مسیرهای گمرکی استفاده می شود. همانطور که اشاره کردیم، مسیر گمرکی به سه دسته مسیر سبز، زرد و قرمز تقسیم می شود.
صاحبین اصلی بار یا نمایندگان قانونی آن ها برای ترخیص بار از هر کدام از این مسیرها باید پروسه متفاوتی را طی کرده و اقدامات خاصی را انجام دهند. در ادامه به صورت مجزا با هر کدام از این مسیرهای گمرکی آشنا می شویم.
مسیر سبز گمرکی
آن دسته از محموله ها و کالاهایی که در مسیر سبز قرار می گیرند، برای ترخیص، فرایند بسیار آسانی را پیش روی خود دارند. برای ترخیص این کالاها از مسیر سبز احتیاجی به آزمایش و تست خاصی نیست و در واقع آن ها با کمترین میزان بررسی از واحد گمرک خارج می شوند. برای خروج کالا از این مسیر نیازی نیست افراد استاندارد خاصی را رعایت کنند یا مجوزی دریافت نمایند.
معنای عدم نیاز به مجوز این است که تمامی مدارک، اسناد، گواهی ها و اطلاعات موجود در اظهارنامه تایید شده هستند و محموله بعد از پرداخت عوارض گمرکی به سرعت ترخیص می شود. اما شاید این سوال در ذهن شما هم ایجاد شده باشد که کالاها چه شرایطی باید داشته باشند تا بتوانند در مسیر گمرکی سبز قرار بگیرند؟ از مهم ترین این موارد عبارتند از:
- عدم تخلف در اظهارنامه کالا
- عدم وجود تخلف در ارائه کارت بازرگانی و استفاده از آن
- قانونمند و خوش حساب بودن مسئول بار در تمام امور مالیاتی
- وجود کارت بازرگانی برای تمام کالاهای وارداتی شرکت های تولیدکننده
مسیر زرد گمرکی
علاوه بر مسیر سبز گمرکی که به عنوان راحت ترین و سریع ترین مسیر در ترخیص کالا از گمرک شناخته می شود، مسیری به عنوان مسیر زرد وجود دارد که برخی از کالاها باید از این طریق ترخیص شوند. اگر بخواهیم به طور خلاصه روش خروج بار از این مسیر را شرح دهیم باید بگوییم، در این روند، تمام اطلاعات کالا و اسناد ارائه شده برای آن مورد بررسی قرار می گیرند، اما در آن نیازی به کنترل ترافیک نیست.
این کالاها به گواهی های استاندارد یا آزمایشگاه نیاز دارند. همین پروسه بررسی و آزمایش کالاها زمان زیادی را می گیرد و به همین دلیل می توان گفت مسیر زرد گمرکی نسبت به مسیر سبز طولانی تر است. در این مرحله، اگر کالا نیاز به بررسی بیشتری داشته باشد، بدون اینکه مجوز ترخیص آن صادر شود، آن را به مسیر قرمز هدایت می کنند. در غیر اینصورت تایید نهایی انجام شده و به صندوق ارسال می گردد.
اما در پاسخ به این سوال که چه مواردی در مسیر زرد قرار می گیرند، باید بگوییم آن دسته از افرادی که در سه ماه گذشته باری از گمرک ترخیص کرده اند به این مسیر ارجاع داده خواهند شد. با این حال باید نوع کالا را نیز در نظر داشت.
مسیر قرمز گمرکی
سخت ترین و طولانی ترین مسیر در ترخیص کالا از گمرک، مسیر قرمز است. مسئولین گمرک در این پروسه باید زمان بیشتری برای بررسی کالا بگذارند و آن را از هر نظر ارزیابی کنند. در این مسیر علاوه بر بررسی تمامی اسناد و مدارک ارائه شده، باید کالاها نیز مورد بررسی فیزیکی قرار بگیرند. در مواقعی تنها چند نمونه از کالاهای موجود بررسی شده و گاهی تمام محموله مورد بررسی و آزمایش قرار می گیرند. موارد زیر شامل کالاهایی هستند که برای ترخیص از گمرک باید از مسیر قرمز عبور کنند:
- کالاهایی که صاحب آن ها برای اولین بار کارت بازرگانی خود را دریافت کرده است.
- تمام کالاهایی که از نظر مالی گران قیمت و لوکس به شمار می روند.
- انواع پارچه، لوازم یدکی خودرو و تجهیزات پزشکی
- تمامی محموله هایی که بررسی اسناد و مدارک مربوط به آن ها از طریق سامانه جامع تجارت بنا به دلایلی ممکن نیست. این کالاها برای ترخیص به مسیر قرمز ارجاع داده می شوند تا بررسی های دقیق تری روی آن ها انجام شود.
عوامل تعیین کننده مسیر گمرکی
عواملی هستند که در تعیین مسیر گمرکی برای ترخیص کالا تاثیرگذارند. از جمله این موارد می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ننوع کالا
- ارزش کالا
- کشور مبدا که کالا از آن خریداری شده
- مسئولین اظهار کالا در گمرک
- سابقه ترخیص کالای صاحب بار در طی سه ماه گذشته
- عدم تخلف و خوش حسابی صاحب
نحوه تعیین مسیر گمرکی
مسیر های گمرکی توسط سامانه هوشمند الکترونیکی به صورت رندوم و تصادفی برای محموله ها انتخاب می شوند و از قبل مشخص نیست که محموله در کدام مسیر قرار است مورد بررسی قرار بگیرد و صاحب محموله تنها بعد از ثبت اظهارنامه گمرکی و اخذ کوتاژ می تواند از مسیر تعیین شده برای محموله خود مطلع شود. اما همانطور که در بخش قبل نیز به این مموضوع اشاره شد عواملی هستند که بر این روند تصادفی تاثیر گذارند.
به طور مثال شرکت‌هایی که خوش نام و خوش حساب هستند یا محموله شرکت های تولید کننده به دلیل اهمیت فرایند کارشان برای جلوگیری از بروز وقفه در پروسه کاریشان در مسیر سبز قرار می گیرند. همانطور که گفته شد از آنجایی که مسیر ها توسط سامانه هوشمند تعیین می شود، این سیستم هوشمند است که بر اساس بررسی هایی که انجام می دهد مشخص می کند که چه کالایی باید برای بررسی های بیشتر در مسیر قرمز قرار بگیرد و چه کالا هایی نیاز به بررسی زیاد ندارند و بهتر است در مسیر سبز یا زرد قرار بگیرند.
روند تعیین مسیر گمرکی
هر محموله ای که به گمرک وارد می شود ابتدا باید به گمرک یک اظهار نامه گمرکی ارائه دهد و پس از آن اطلاعات و مشخصات مورد نیاز در سامانه جامع تجارت ثبت شود. پس از ثبت اطلاعات در سامانه EPL، کد کوتاژ به شما داده می شود.اکنون زمان ان است تا حقوق ورودی و عوارض گمرکی کالا پرداخت می‌شود. در نهایت پس از طی کردن این مراحل کالا برای تعیین مسیر گمرکی به بخش مربوطه ارجاع داده می‌شود.