پروسه واردات، صادرات و معاملات بین‌المللی دارای یک سری قوانین و ضوابط خاص بوده که شرکت های وارد کننده و صادر کننده می بایست با کلیه این قوانین آشنا باشند. تمامی تاجران و بازرگانان به خوبی می دانند که برای ترخیص کالا از گمرک نیاز به یک سری اسناد و مدارک معتبر است. اظهارنامه گمرکی یکی از این اسناد می باشد که در مراحل اداری گمرک به کار می آید و وجود آن بسیار ضروری است. در واقع اهمیت اظهارنامه گمرکی به قدری بالاست که بدون وجود آن عملاً ترخیص کالا از بخش گمرک غیر ممکن است. برای اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
اظهارنامه گمرکی چیست؟
اظهارنامه گمرکی مربوط به اظهار کردن کالا در بخش گمرک هر کشور است. این سند بسیار مهم و حیاتی توسط دارنده و صاحب کالا تهیه و تنظیم می شود. دارنده کالا بایستی قبل از هر عمل و اقدامی ابتدا با ارائه اظهارنامه گمرکی به مسئولین بخش گمرک، کالا یا کالاهای مورد نظر را اظهار کند. اظهار کردن به معنی معرفی کالاست. در واقع مسئولین واحد گمرک هیچ گونه آگاهی از شرایط کالا و اطلاعات آن ندارند. بنابراین صاحب کالا با ارائه این اظهارنامه گمرکی کالا و محصول خود را به آن ها معرفی می‌کند.
اظهارنامه گمرکی معمولا در همان ابتدای ورود کالا به واحد گمرک به کارشناسان گمرکی ارائه می شود. در این سند تمامی اطلاعات و مشخصات ضروری و مهم محصول ثبت شده اند. کارشناسان گمرکی برای صادر کردن مجوز جهت ترخیص و آزاد کردن کالا از گمرک، علاوه بر برگ سبز گمرکی به اظهارنامه گمرکی نیز نیاز خواهند داشت. مسئولیت صحت اطلاعاتی که در اظهارنامه نامه گمرکی به ثبت می رسند، کاملاً بر عهده صاحب کالاست و مشاهده هرگونه عدم انطباق در مشخصات محصول ممکن است روند تخلیه کالا از انبار گمرک و ترخیص آن را با مشکل مواجه کند. اما اظهار کردن کالا یا محصول به چه معناست؟ از جمله اطلاعاتی که به وسیله این سند به کارشناسان گمرک ارائه می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعیین دقیق ماهیت و نوع کالا
- مشخص کردن حجم و وزن کلی محصول
- تعیین ارزش دقیق کالا
- تعیین تعداد دقیق کالا
- روش حمل و نقل کالا
- تعیین کشورهای مبدا و مقصد کالا
اظهارنامه گمرکی یک تعهد سفت و سخت حقوقی بین صاحب کالا و کارشناسان گمرک به شمار می رود. این اظهارنامه، یا باید توسط خود صاحب بار در اختیار گمرک قرار گیرد یا توسط نماینده قانونی او انجام شود. فردی که به عنوان نماینده صاحب بار اقدام به ارائه اظهارنامه گمرکی می‌کند بایستی سند وکالت نمایندگی خود را نیز به دیگر اسناد و مدارک پیوست کند.
وظیفه تکمیل اظهارنامه گمرکی بر عهده چه کسی است؟
ثبت و تکمیل اظهارنامه گمرکی بر عهده صاحب کالاست. در تنظیم این سند، صاحب کالا بهتر از هر فرد دیگری با مشخصات و اطلاعات محصول آشنایی دارد. اما در این میان افرادی نیز هستند که به عنوان کارشناس حوزه گمرک فعالیت می‌کنند و می توانند با دانش و تجربه کافی در این زمینه این مسئولیت را بر عهده بگیرند. بنابراین اگر جزء شرکت هایی هستید که برای تنظیم و ثبت اظهارنامه گمرکی وقت و زمان کافی ندارید، می توانید از افراد متخصص و معتبر در این حوزه کمک بگیرید. این افراد به عنوان نماینده قانونی شما شناخته می شوند و با دریافت یک برگه وکالت نامه می توانند کلیه عملیات مربوط به تنظیم و ارائه اظهارنامه گمرکی به واحد گمرک را انجام دهند. در برخی مواقع اداره گمرک این امکان را برای افراد فراهم می کند که اظهارنامه گمرکی را توسط اشخاص ثالث به آن ها تحویل دهند.
بنابراین دلالان گمرک نیز می توانند با معرفی کالا از طریق ارائه اظهارنامه گمرکی، ترخیص کالا را از گمرک انجام دهند. در مورد شیوه تنظیم و ارائه اظهارنامه گمرکی بایستی به این نکته مهم توجه داشته باشید که هرگونه مغایرت بین مشخصات واقعی کالا و اطلاعات ثبت شده در اظهارنامه گمرکی می تواند صاحب کالا را مشمول مجازات نقدی کند. به طور کل هر نوع زیر پا گذاشتن قوانین می تواند دارنده کالا را با مجازات های بسیار سنگین روبرو کند. علاوه بر این، تمامی واحدهای گمرکی در سراسر دنیا با یک سری تشریفات گمرکی، بر روی واردات و صادرات کالا نظارت می‌کنند. ارائه کد تعرفه گمرکی برای هر کالا به صورت مختص و جداگانه یکی از ضروریات جهت ترخیص کالاست که تمامی صاحبان بار می بایست این کد را از قبل در اختیار داشته باشند.
مراحل تنظیم و ثبت اظهارنامه گمرکی به چه صورت است؟
یکی از سوالاتی که اغلب افراد در رابطه با اظهارنامه گمرکی دارند، این است که این سند را چگونه بایستی ثبت و تنظیم کرد؟ در ادامه مراحل تنظیم اظهارنامه گمرکی را شرح می دهیم.
- قبل از هر چیزی بایستی بدانید که پیشرفت فناوری و تکنولوژی باعث شده تا بسیاری از عملیاتی که تا پیش از این به صورت فیزیکی و حضوری انجام می شدند، امروزه به شکل کاملاً آنلاین و غیر حضوری انجام شوند. بنابراین در مرحله نخست، لازم است وارد سامانه گمرک شوید.
- برای تنظیم و ثبت اظهارنامه گمرکی بایستی تمامی اطلاعات مربوط به کالا، اطلاعات مربوط به صاحب کالا و اطلاعات شرکت وارد کننده کالا را به طور دقیق وارد کنید.
- حال می بایست منتظر پذیرش و تایید اظهارنامه باشید.
- در این مرحله نیاز به کنترل های گمرکی کالاست که توسط کارشناسان گمرک و به صورت فیزیکی انجام می شود.
- ارزیاب یا همان کارشناس گمرک متن اظهارنامه گمرکی را امضا می‌کند.
- پس از این، لازم است اظهارنامه گمرکی به کارشناس سرویس ارزیابی تحویل داده شود.
- در صورت تایید اطلاعات، کارشناس مربوطه اظهارنامه را امضا می‌کند و آن را در اختیار رئیس سرویس ارزیابی قرار می دهد.
- رئیس سرویس ارزیابی، اظهارنامه را به صورت سیستمی مورد ارزیابی قرار داده و پس از امضا، آن را به واحد صندوق و صدور پروانه ارسال می‌کند.
- صندوقدار مبلغ فیش ارائه شده را با مبلغ پرداخت شده مطابقت می دهد.
- رسید صندوق توسط صندوقدار تکمیل شده و تایید می شود.
- فیش بانکی از اسناد جدا می شود.
- مسئول صندوق پروانه گمرکی را روی اسناد مربوطه چاپ کرده و آن را به مهر و امضا می رساند.
- شماره پروانه مورد نظر در دفتر به چاپ می رسد.
- در نهایت اظهارنامه گمرکی در اختیار صاحب کالا قرار می‌گیرد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت اظهارنامه گمرکی
برای ثبت اظهارنامه گمرکی به یک سری مدارک و اسناد دیگر نیز نیاز خواهید داشت. لیست این مدارک به شرح زیر است:
- بارنامه کالا
- گواهی ترخیص
- بیمه نامه
- گواهی مبدا
- فاکتور
- پیش فاکتور یا پروفرما
- تمامی مجوزهای قانونی
- پکینگ لیست
- مجوز ثبت سفارش
- وکالت نامه رسمی (در صورت نیاز به تنظیم و اظهار کالا توسط نماینده قانونی صاحب کالا)
- کپی کارت بازرگانی
- کاتالوگ و بروشور
- لیست عدل بندی
- پروانه بهره برداری
- پروانه صادراتی
فیلدهای اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی از بخش ها و فیلدهای مختلفی تشکیل شده است که شاید برخی از آن ها برای افراد، مبهم و نا آشنا باشند. در این بخش با برخی از فیلدهای اظهارنامه گمرکی آشنا می شویم. یکی از فیلدهای موجود در اظهارنامه گمرکی با عنوان اظهارنامه مشخص شده که در این فیلد نوع اظهارنامه و کد مربوط به آن درج می شود. انواع اظهارنامه و کد مربوط به هر کدام از آن ها به شرح زیر است:
- اظهارنامه رزرو شده با کد 0
- اظهارنامه صادرات قطعی با کد 1
- اظهارنامه صادرات موقت با کد 2
- اظهارنامه مرجوعی با کد 3
- اظهارنامه واردات قطعی با کد 4
- اظهارنامه واردات موقت با کد 5
- اظهارنامه ترانزیت داخلی با کد 6
- اظهارنامه ترانزیت خارجی با کد 7
- اظهارنامه کاپوتاژ با کد 8
- • اظهارنامه انتقالی با کد 9
اظهارنامه شما می تواند با تعداد برگ های مختلفی تهیه و تنظیم شود. در فیلد برگه ها باید تعداد دقیق برگه های اظهارنامه ثبت شوند. اظهارنامه گمرکی به این صورت است که در صورت لزوم، علاوه بر صفحه اصلی، می توان صفحات دیگری نیز به آن اضافه کرد. فیلد فهرست ها نیز مربوط به لیست اقلام بارگیری است. در اظهارنامه گمرکی با یک فیلد به نام شماره عطف روبرو خواهید بود. زمانی که اظهارنامه گمرکی را در رایانه مرکزی گمرک به ثبت می رسانید یک کد و شماره مخصوص، به نام شماره عطف به اظهار اختصاص داده می شود که لازم است این شماره را در فیلد شماره عطف وارد کنید. در فیلد اجزاء ارزش نیز باید لیست اقلامی که به ارزش فاکتور اضافه شده اند را وارد کنید. در فیلد انواع معامله قرار است نوع معامله از جهت پرداخت وجه کالا با یک سری کد مشخص شود که این معاملات به شرح زیر هستند:
- صادرات از محل ورود موقت با کد 0
- معاملات ارزی با کد 1
- واردات در مقابل صادرات با کد 2
- معامله از نوع اهدایی با کد 3
- مبادلات ارزی با کد 4
- بازارچه مرزی با کد 5
- بدون انتقال ارز با کد 6
- پیله وری با کد 7
- ملوانی با کد 8
- برگشتی با کد 9
نکته نهایی و مهم درباره اظهارنامه گمرکی
همانطور که اشاره شد تنظیم اظهارنامه گمرکی برعهده صاحب کالا یا نماینده رسمی و قانونی اوست. این اظهارنامه بایستی در دو نسخه تنظیم شود که در هر دوی آن ها می بایست تاریخ به طور دقیق قید شده و هر دو نسخه به امضا برسند. معمولا دیگر اسناد معاملاتی نظیر فاکتورهای خرید، گواهی مبداء و… به این اظهارنامه پیوست می شوند.